Elektra rezistanco: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: sq:Rezistenca elektrike
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Elektra rezistanco''' estas mezuro por tio, kiom da [[elektra tensio]] necesas, por ke certaia [[elektra kurento]] trairu [[konduktilo]]n. En mezursistemo [[SI]] unuo de [[rezistanco]] estas [[omo]] (Ω). Rezistanco (''R'') de iu konduktanta aĵo estas grandeco, kiu povas esti kalkulita kiel:
 
:<math>R = \frac U I</math>
Linio 8:
:''I'' — [[elektra kurento]], fluanta inter bornoj pro la diferenco de elektraj potencialoj, estas mezurata en [[ampero]]j.
 
SpecilaSpeciala ilo farita por havi rezistancon estas [[rezistilo]].
 
Inversa grandeco al rezistanco estas [[konduktanco]], kiu estas mezurita en [[simenso]]j.
 
Granda konduktanco de [[metalo]]j estas pro tio, ke en ili estas grandega kvanto deda liberaj kurenteroj - [[elektrono]]j de konduktanco, aperintaj de valentaj elektronoj de [[atomo]]j de la metalo, kiuj neelflugas apartenasde alapartaj in certa atomoatomoj.
 
Elektra kurento en la metaloj estas pro ekstera elektra kampo, kiu igas ordigitanordigatan movadon de la elektronoj.
 
Moviĝantaj elektronoj dispersiĝas pro malordaĵoj de jona krado de la metalo (pro alispecaj atomoj, malordaĵoj de mem jona krado, varmecajtermikaj fluktuoj de la atomoj). Tiam elektronoj perdasdisperdas siajn [[impulso]]njn, kaj [[energio]] de iliailiaj moviĝomoviĝoj iĝas energionenergio de varmecovarmo detra la krado. Pro tio metaloj havas rezistancon.
 
'''Specifa rezistanco''' (aŭ '''elektra rezistivo''') estas atributo de materialo kondukti kurenton. Unuo de specifa rezistanco estas [[omo]]·[[metro]]. Kutime por ĝi estas uzata litero ''[[ρ]]'' .
 
Por aĵoj kun la samaj atributoj en ĉiu amplekso kaj simpla formo:
 
:''R = (ρ·L) / S'' ,
 
kie
Linio 28:
:''L'' — [[longo]] de la aĵo laŭ la kurento
:''S'' — [[areo]] de la aĵo [[perpendikularo|perpendikulare]] al la kurento.
 
Inversa grandeco al specifa rezistanco estas [[elektra konduktivo]].
 
== Specifaj rezistancoj de kelkaj metaloj, ofte uzatoj en [[elektrotekniko]] ==