Sekplantaro: Malsamoj inter versioj

'''Sekplantaro''' (aŭ [[herbario]] el la latina ''herbarium'') estas kolekto de plantoj, sekiĝajsekigitaj inter paperoj, utila por variaj studoj pri la plantoj, kaj ĉefe por la priskribo kaj klasigo. Faritaj de longa tempo, la multaj sekplantaroj en la mondo estas necesa ilo por la plantaj studoj. Grava rolo estas konservadi la [[TipaĵoTipo (vivoscienco)|tipaĵojtipaĵojn]] kiuj portas la [[dunoma nomsistemo|sciencajn nomojn]].

La elpensinto estus [[Luca Ghini]] (1500-1556), itala [[plantoscienco|plantisto]], kaj instruisto pri plantoscienco je [[Bolonjo]]. ĜiaLia seplantarosekplantaro de 300 plantoj ne estis konservita. Unu el la plej malnovaj estas tiu de [[Félix Platter]] (1536-1614), kuracisto je [[Bazelo (urbo)|Bazelo]]. En la [[Nacia Muzeo de Natura Historio de Parizo]] estas konservita sekplantaro de 1558, ligita libro enhaventaenhavanta 313 plantojn plukitajplukitajn de [[Jehan Girault]], « tiam studanto pri kirurgio » je LyonLiono (laŭ enkonduaenkonduka teksto).

Indiko de [[Tipaĵo (vivoscienco)|tipaĵo]] kaj la informo pri la loko en kiu ĝi estas konservita estas nun devigaj kiam oni publikas novan plantan [[taksono]]n, laŭ la [[dunoma nomsistemo|nomsistemo]].

La sekplantaroj estas do necesaj al studado pri la plantoj, iliailiaj karakteroj, iliailiaj disvastiĝoj, permesantajpermesante la determinadodeterminadon kaj komparadokomparadon de novaj specimenoj, por publiki novan taksonon, aŭ male por ekvidi troan samsignifan nomon: tio gravas por la planta nomado.

La sekplantaro (se oni bone sekigas la plantojn) estas ankaŭ utila fonto de [[DNA]] por [[arkreskiĝo|arkreskiĝaj]] studoj. Tamen, ĉiuj malnovaj plantoj, ajkaj tiuj konservitaj en aloholoalkoholo estas neuzeblaj.

Laŭ lumita pripenso, la maloftaj kaj endanĝeriĝaj plantoj ne devu, esti en propra sekplantaro. La determinlibroj ĝenerale sufiĉas por determini la speciojspeciojn. Oni pluku nur la plantojplantojn kies la determino certas kaj en sufiĉe granda nombro.

* '''Plukado''': bezonas paperojn, en kiu oni metas la plantojplantojn, kaj skribi almenaŭ la datodaton kaj la lokolokon de plukiĝo. Gravas pluki la tutatutan plantoplanton, aŭ almenaŭ tipajtipajn erojerojn (floroj, folioj, fruktoj, eble radikoj). Plej bone esti preni du ulojekzemplerojn de ĉiu specio: unu estos sekigisekigita, la alia utilos por dterminadodeterminado.

* '''Sekiĝo''': bezonas multe da paperoj inter ĉiu planto, por absorbi la akvoakvon. Oni almetu la plantoplanton lerte, sen faldi la foliojfoliojn. Super ĉiu, oni almetas pezan aferon. Dum la unuaunuaj tagoj, pli bone estas ŝanĝi ofte la paperojpaperojn, ĉar se ili estas tro malsekaj, la planto malbone sekiĝas.

* '''Almetado''': kiam la tuta planto estas tute seka, ĝi povas eniri la sekplantaron. Oni tiam alemtasalmetas la plantoplanton sur papero, kun la informojninformoj kiujn oni skribis. Ĝenerale, oni skribas lela [[dunoma nomsistemo|sciencasciencan nomonomon]], la nacianacian nomonomon, la datodaton kaj lokolokon de pluko, kaj ankaŭ eblas aldoni informojn pri la loko.

* '''Konservado''': se la sekplantaro estas bone protektita de lumilumo, malsekeco kaj insektoj, ĝi povas esti tre longtempe konservata.

En la grandaj kolektoj, estas pluraj dekoj de ĉiu specio kiuj povas esti kunmetitaj. Grandaj sekplantaroj kunigis la kolktojkolketojn de pluraj plantistoj, el ĉiuj regionoj. Ĉiu specimeno havas papereton kun la nomo de la plukinto kaj ĉiuj aliaj informoj.

La sekplantoj estas ordigiordigendaj laŭ la klasigo:

* ĉiuj seplantojsekplantoj de la sama [[specio]]j estas kunmetitaj, eĉ se ili venas el malsamaj landoj;

Tiujn gravajn kolekotojnkolektojn povas vidi la plantistoj el tuta mondo.

Listo de grandaj sekplantaroj mondgradaj estas eldonita kiel ''Index herbariorum''. Ĉiu kolekto estas distingidistingita per nomo. Ekzemple, la [[British Museum]] estas nomita BM.