Cisto: Malsamoj inter versioj

'''Cisto''' estas grupa nomo de diversaj [[Palearkta ekozono|palearktaj]] [[planto]]j, preskaŭ ĉiam de la [[Genro (biologio)|genro]] ''Cistus'', kvankam ankaŭ kelkaj de la genro ''Halimium''. Ili formas gravegan parton (se ne ekskluziva) de la ''[[Mediteraneaj arbaroj, maldens-arbaroj kaj arbustaroj|mediteranea arbustejo]]'' kaj kelkaj estas pioniraj specioj en la rehavado de degenerigitaj grundoj, ĉefe post [[Arbara incendio|forstaj incendioj]]. Fakte ties disvastiĝon helpas tiuj incendioj; ili estas specioj [[pirofita]]j kies semoj malfermiĝas kaj ĝermas tuje se helpitaj de fajro.

Ili estas ĉiam plantas daŭrfoliaj, arbustecaj, pli malpli lignecaj, kiuj formas parton de la mediteranea subarbaro, aŭ anstataŭas ĝin dum epoko de degenerigo de tiu; ĉiukaze ili ofte formas kompaktajn arbustarojn[[arbustaro]]jn kiuj kaŝas entute la teritorion kie ili loĝas, formante densan arbustejon. Ili kreskiĝas ĉiam el acidaj [[grundo]]j ([[granito|granitaj]], [[ardezo|ardezaj]]) sed preskaŭ neniam kalkaj. La floros estas regulaj, hermafroditaj kaj kun kvin grandaj petaloj foje ĉifitaj kiuj falas facile el la floro. Ties multnombraj [[stameno]]j produktas grandan kvanton da [[poleno]], kiu allogas multajn [[insekto]]jn, kiel la [[abelo]]j kiuj produktas [[mielo]]n de cisto. Ties fruktoj estas kapsuloj formitaj de 5 aŭ 10 karpelaj folioj, kiuj malfermiĝas post matureco en 5 aŭ 10 ujoj kun multnombraj semoj. La ligno de ''Cistus ladanifer'', ĉar estas tre dura uzeblas, aŭ nune uzeblis, en la produktado de etaj iloj aŭ ileroj suferontaj gravan gratadon, kaj ankaŭ kiel eksterordinara ligno bonodora; krome eblas elpreni esencojn por parfumfarado.

*''Cistus ladanifer'', [[Ladana cisto]], cisto, komuna cisto aŭ glucisto. Ĝi estas arbusto de ĝis 2,5 m de alto, kies folioj, longecaj kaj mallarĝaj estas abunde impregnataj de glueca substanco, la ''ladano'', tre bonodora rezino, kiu donas al ili brilan aspekton kaj kiu algluiĝas facilege al la manoj aŭ vestaĵoj. Ties floroj estas tre grandaj (10 cm) kaj kun kvin blankaj petaloj kiuj, en la vario ''maculatus'', prezentas purpuran makulon en la bazo. Tiu ĉi estas la plej ofta specio en la okcidenta [[mediteranea regiono]], kie ties areo koincidas ĝenerale kun tiu de la [[anzino]]. Pli alte, kiam la anzino estas anstataŭata de la pirenea kverko (''quercusQuercus pyrenaica''), la komuna cisto estas anstataŭata de alia cisto tre simila, la ''C. laurifolius L.''

*''Cistus populifolius'' [[L.]]'', maskla cisto. Samgranda kiom la ''C. laurifolius'', loĝas en la samaj lokoj kie ''C. ladanifer'' okupante la plej ombraj partoj kaj plej freŝaj. Ties folioj estas simplaj, kontraŭaj, tre peciolaj, mallarĝaj en la pinto kaj korformaj en la bazo, similaj al tiuj de la [[poploj]] (Pópulus ''Populus'' spp. ), kaj de tie la specifa nomo. La floroj naskiĝas laŭ longaj pedunkloj korimboformaj kaj estas blankaj kaj tre belaj kaj pro tio ili ofte estas kultivataj kiel ornamaĵoj.