Genetiko: Malsamoj inter versioj

La scio pri la heredado de karakterizaĵoj estis implicite uzata ekde prahistoriaj tempoj por plibonigi [[terkultivado]]n kaj [[bestobredado]]n. Tamen, la moderna genscienco, kiu provas interpreti la mekanismojn de heredado, sole komencis kun la laboro de [[Mendel|Gregor Mendel]] meze de la deknaŭa jarcento. Kvankam li ne konis la fizikan bazon por [[heredado]], [[Mendel]] observis, ke heredado estas fundamente diskreta procedo, kie specifaj trajtoj estas sendepende hereditahereditaj — tiujtiujn bazajbazajn unuojunuojn de heredado oni nun estas nomatanomas [[geno]]j.

[[Geno]]j estas regionoj de [[DNA]], molekulo konsistanta el ĉeno de kvar diversspecaj [[nukleotido]]j - la sinsekvo de ĉi tiuj [[nukleotido]]j estas la [[genetika kodo|genetikaj informoj]], kekiujn la organismoj heredas. [[DNA]] ĉefe okazasaperas en duobla grundita formo, kun [[nukleotido]]j sur ĉiu fadeno kompletiga reciproke. Ĉiu fadeno povas agi kiel ŝablono por [[sintezo]] de nova partnera fadeno - ĉi tiutio estas la fizika mekanismo por la kopio kaj heredaĵoheredo de [[genetika kodo|genetikaj informoj]].

La sinsekvo de [[nukleotido]]j en [[DNA]] estas uzita de [[ĉelo]]j por produkti specifajn sinsekvojn de [[aminoacido]]j, estigantaj [[proteino]]j - korespondado nomata la [[genetika kodo]]. Ĉi tiu sinsekvo de [[aminoacido]]j en [[proteino]] determinas kiel ĝi aliiĝas en plastika strukturo; ĉi tiu strukturo, laŭvice,siavice responsas pri la [[proteino|proteina]] funkcio. [[Proteino]]j farasplenumas preskaŭ ĉiujĉiujn bezonatajbezonatajn funkciojfunkciojn por [[ĉelo]]j vivivivo kaj reproduktireproduktado. Ŝanĝo en [[DNA]] -sinsekvo povas ŝanĝi la [[proteino|proteinan]] strukturon kaj kondutokonduton, kaj ĉi tiu povas kauzi dramecajdramecajn sekvojsekvojn en la [[ĉelo]] kaj ĝenerale suren la organismo.

Kvankam genetiko ludas grandan rolon en determinantadeterminado de la apero kaj konduto de [[organismo]]j, estas la interrilatadointerrilato de genetiko kun la natura medio kaj organismaj spertoj, kekiuj determinas la finfinan rezulton. Ekzemple, dum [[geno]]j determinas ies altoalton, la nutrado kaj sano, kekiujn tiu persono spertis en infanaĝo ankaŭ ricevihavas grandan efikon.