Soleco (romano): Malsamoj inter versioj

Romano de [[Víctor Català]], konsiderita de la kritiko kiel ŝia majstraĵoĉefverkxo. La ĉefa partoprenanto, Mila, sekvas sian edzon, Maties, al la pinto de la alta monto, kie estas la ermitejo de Sant Ponç. Maties trompis sian edzinon kaj pri la distanco kaj la malfacileco de aliro al la ermitejo, kajsame ankaŭkiel pri la ermiteja metio kiun ili havos. La priskribo de la alta monto elstaras en la rakontado; ĝi montras la dimension de la soleco de Mila. La temo de la romano estas la tragedia senpovo de la protagonistinoĉefrolantino starigi profundan amligon al la estaĵoj kiuj ĉirkaŭas ŝin.

La romano publikiĝis en la revuo "Joventud"''[[Joventut]]'' per kajeroj ekde la 19-a de majo 1904 ĝis la 20-a de aprilo 1905.

Ĝi havis eksplodan sukceson, kun la sinsekvaj eldonoj ĝis tiu de 1909. En la ĉi-samjarajtiujaraj [[floraj ludoj]] de Barcelona[[Barcelono]] ĝi ricevis la premion Fastenrath. Ĝi ne estis reeldonita ĝis 1945; en la prologo la aŭtoro klarigas ke la verko estis preparita por eliri al la publiko iom antaŭ la interna[[hispana enlanda milito]] (1936-1939). Tiam [[Lluís Via]] insistis aldoni tiujnla du ĉapitrojn, kiujn li forigis en la unuaj eldonoj ĉar opiniisli ketaksis ili estisilin tro longaj. Sed la milito malebligis la projekton kaj tiuj du ĉapitroj perdiĝis en polica traserĉo kaj nur kelkaj paĝoj povuspovis esti savitaj.

La historio de la romano: En 1904 Lluís Via, direktoro de "''Joventut"'', petis ŝinal ŝi verkon por ĝin kajere publiki en kvar -seria eldono. Malgraŭ tio keKvankam la verkistino sin oferis verkiproponis kolekton de rakontoj, Via preferis romanon. Ŝi sin proponis verki kamparan plian dramon plian, sed sen limigi la flugon de la fantazio, sen redukti la priskribojn, sen ekscesa skemado. Ŝi projektis la romanon en dudek-ĉapitran ĉapitrojromanon. Ŝi ekskribis sen malhelpoj, kaj ŝi daŭre sendadis pecojn de la romano al la redakcio de "''Joventut"'' laŭ ŝi skribis ĝin. Ĉi tiu sistemo, sufiĉe uzita de la realismaj verkistoj de la 19-a jarcento, kaŭzis al la aŭtoroj ian maltrankvilon, laŭ Balzac rakontis; por Caterina Albert, tio estis malbeno, laŭ ŝi mem klarigis. PostLonge longeposte ŝi ankoraŭ parolis pri ĉi tiu romano kiel verko kiun ŝi ĉiam rigardis malplaĉekun malplaĉo. Temas pri kampara dramo, novelo, mallonga rakontado kun la ritmo intence malrapidigita per la sintrudo de du elementoj: unuflanke, per preciza, insista kaj plena analizo de la sentoj de Mila; aliflanke, la rakontado malrapidiĝas per la rakontetoj de la paŝtisto.

Granda parto de ĝia sukceso devenas el ĝia unikeco. La kritikistoj interkonsentis pri ĝia sublimeco sed ne pri ĝiaj estetikaj karakterizaĵoj. Ili ja sciisscias, ke ĝi ne povispovas esti komparita kun neniu el la grandaj romanoj de ŝiaj samtempuloj: “La''[[La punyalada”punyalada]]'' (La ponardo) de [[Joaquim Vayreda]], “Els''[[Els sots ferèstecs”feréstecs]]'' (La krutaj sulkoj) de [[Raimon Caselles]] aŭ “Pilar''[[Pilar Prim”Prim]]'' de [[Narcís d'Oller]]. La kvalifikoj realisma aŭ psikologia aŭ eĉ kampara, kiuj estis utilaj por la cititaj verkoj, eĉ kun la nedetermineco de la kvalifiko kampara, ili ne estis utilajtaŭgis por klarigi la allogon magian de “Solitud” (''Soleco)''. La solvo estas konsideri la rakontadon ne kiel romanon, sed kiel grandan prosanprozan poemon. Kaj, precize ĉar ĝi estas granda prosaproza poemo, dedukteblas ke la roluloj ne estas personoj, sed simboloj. Tio, priPri kio ne estas dubo, kaj kion la kritikistoj devis trovi, estas la klasifika traktado de la aliaj roluloj, kiuj ne estaskrom Mila, traktado pli karakteriza de la novelo ol de la romano, kiu ne serĉas la ambiguecon de la konkreta persono, sed la esenco de la homa skemo. La romana sukceso atingita per ĉi tiu verko ne plu okazis.