Rutenoj: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
 
[[Dosiero:Rusky Potok cerka 4.jpg|right|thumb|350px|Ligna preĝejo en rutena vilaĝo [[Ruský Potok]]]]
'''Rutenoj''' ([[rusina lingvo|rusine]]: '''Русини''') estas [[etno]] de homoj en la regiono de la [[Karpatoj]]; la anoj de la popolo loĝas en [[Ukrainio]], [[Pollando]] kaj [[Slovakio]]. La tradicia nomo de la popolo en Esperanto estas '''ruteno'''; tiel ĝi troveblas en la Esperanto-vortaroj. En la ĉi-sekva artikolo unu aŭtoro enkondukis la esprimon ''rusino''; vidu pri tio la [[Diskuto:Rusinoj|diskuton]].
Linio 7 ⟶ 6:
== Evoluo de la nomo ==
 
<!--Rusinoj mem-nomiĝas kiel (''Rusín'', ''Rusnák'').-->
Bazo de ĉi nomo estas de vorto ''Rus'' – ''Ruso'' kaj montras konekto kun oriento, tial ĉi nomo estis termino por signado de loĝanto de granda mezepoka ŝtato [[Kieva Regno]]. Malfruaj nomoj de ili, kiuj ili uzas por memsignado aŭ aliaj signadas per ili montras ke ili havas konektoj kun [[Rusio]] (ilia deveno) kaj ankaŭ, ke ili vivas en Karpataj montoj. P.e:
* Karpato-rusoj,
* Karpataj ukrajinanoj,
Linio 21:
Nomon rusinon jam uzis [[Alexander Duchnovič]] en sia [[poemo]] ''Donaco'' en 19-a jarcento (''Mi estis rusino....'') - ''Ja rusin buv, jesm i budu, ja rodivsja rusinom ... (trad: Mi ruteno estis, estas kaj estos, mi naskiĝis kiel ruteno'' ), kiu iĝis la nacia kredo. Ĉi [[termino]] estas enhavata en unua linio de nacia [[himno]] ('''''Podkarpatskiji Rusyny ostavte hlubokij son''''') (eo: Subkarpataj rusinoj lasu profundan sonĝon).
 
RusinojRutenoj en Pollando uzas nomonomon [[Lemkoj]], tio estis nova termino ĉar ĉi nomo ili komencis uzi nur dum komenco de 20-a jarcento. Antaŭ ili uzadis Rusyn - Ruteno.
== Lingvo ==
Linio 52:
===Muziko===
===Gazetaro===
====Lignaj rusinajrutenaj preĝejoj====
* [[Listo de lignaj rutenaj preĝejoj]]
==Religio==
Linio 59:
=== Teatroj ===
* [[Teatro de Alexander Duchnovič]], [[Prešov]], Slovakio, nura profesiula teatro en la mondo, kiu ludas rusine.
* [[Teatro Ďaďa]], [[Ruskij Kerestur]] kaj [[Novi Sad]] , Vojvodino, Serbio duon profesiula teatro.
* amatora teatro de Asocio de Lemkoj en [[Legnica]], Pollando.
=== Muzeoj ===
Linio 68:
Skansenoj kun tradicia rusina popola arkitekturo estas en Svidník kaj Uĵhorod. Simile skanzenoj en [[Bardejovské Kúpele]], [[Humenné]], [[Stará Ľubovňa]] kaj [[Sanok]] posedas konstruaĵojn kaj objektojn de rusina popola kulturo.
 
== Gravaj rusinajrutenaj personoj en historio ==
=== Sudo de Karpatoj ===
* [[Alexander Duchnovič]] – parokestro, poeto, verkisto, „vekiĝulo“, sociala helpanto;
Linio 88:
===Jugoslavio===
-->
== RusinajRutenaj kongresoj ==
* [[1-a monda kongreso de rusinojrutenoj]], 22-23. 3. 1991 Medzilaborce, Slovakio
* [[2-a monda kongreso de rusinojrutenoj]], 22-23. 5. 1993 [[Krynica]], Pollando
* [[3-a monda kongreso de rusinojrutenoj]], 5. 1995 Ruskij Kerestur, Serbio
* [[4-a monda kongreso de rusinojrutenoj]], majo 1997 [[Budapeŝto]], Hungario
* [[5-a monda kongreso de rusinojrutenoj]], juno 1999 [[Uĵhorod]], Ukrajinio
<!--
==Vidu ankaŭ==
-->
== Eksteraj ligiloj ==
* {{el}} [http://www.rusyn.sk paĝaro de rusinojrutenoj en Slovakio]
 
== Referencoj ==