Acida pluvo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
formatigo, lingvaĵoj, ligiloj; us-formo ne estas uzata por marki cititan tekston; forigis la sekcititolojn ne enciklopediajn ("kie", "kiam")
Linio 1:
{{Sen fontoj|dato=Aprilo 2011|temo=ekologio}}
[[Dosiero:Acid rain woods1.JPG|thumb|right|350px|Efektoj de acida pluvo en montaro de [[Ĉeĥio]]]]<!-- La bildo estas dubenda -- bonvolu aldoni fonton, kiu klarigas, ke temas pri la efekto de acida pluvo! La dosiernomo de la bildo ne sufiĉas por tio. -->
'''Acida pluvo''' estas pluvo kies acideco estas danĝera por la homa vivo.
[[Dosiero:Acid rain woods1.JPG|thumb|right|350px|Efektoj de acida pluvo en montaro de [[Ĉeĥio]]]]
 
Ĝi formiĝas, kiam la aera humideco kombiniĝas kun [[nitrogena oksido]] kaj [[sulfura dioksido]], kiokiuj eliras el fabrikoj[[fabriko]]jn, elektraj centraloj kaj motoroj kiuj bruligas [[karboelektrejo]]njn kaj [[oleobrulmotoro]]njn. La interrilatoj de tiuj gasoj kun akvovaporo formigas sulfuran kaj nitratajnitratajn acidojn. Finfine tiuj kemiaĵoj falas surteren kiel [[pluvo]].
== Kemia klarigo ==
Ĝi formiĝas kiam la aera humideco kombiniĝas kun [[nitrogena oksido]] kaj [[sulfura dioksido]], kio eliras el fabrikoj, elektraj centraloj kaj motoroj kiuj bruligas [[karbo]]n aŭ [[oleo]]n. La interrilatoj de tiuj gasoj kun akvovaporo formigas sulfuran kaj nitrataj acidojn. Finfine tiuj kemiaĵoj falas surteren kiel [[pluvo]].
 
Ĝenerale pluvo havas [[pH (kemia parametro)|acidecon (pH)]] iomete sub 6,0 pro asimilado de atmosfera [[karbona dioksido]], kiu disiĝas en la pluvero kaj fariĝas kvantetoj da [[karbonata acido]]. En kelkaj [[dezerto|dezertaj]] regionoj, pulvo en la aero enhavas sufiĉan [[karbonata kalcio|karbonatan kalcion]] por malacidigi la precipitaĵon, kaj tiel eblas, ke pluvo povas esti acide neŭtrala aŭ eĉ [[alkalo|alkala]]. Pluvo ankaŭ povas esti danĝere acida: pluvon, kies acideco estas sub pH 5,6 (pro i.a. [[poluo]]), oni nomas '''acida pluvo'''.
 
La poluiloj de acida pluvo povas trakuri grandajn distancojn kaj vento forpuŝas ilin al miloj da kilometroj antaŭ fali surteren kiel pluvo, pluveto, roso, hajlo, neĝo aŭ nebulo, kiuj acidiĝas per tiuj poluantaj gasoj. Ĉi tiuj poluas ĉefe akvon (kaj mortigas fiŝojn), arbarojn kaj terkulturejojn (kaj homojn kiuj manĝas el ili).
== Kie ==
 
La poluiloj de acida pluvo povas trakuri grandajn distancojn kaj vento forpuŝas ilin al miloj da kilometroj antaŭ fali surteren kiel pluvoLaŭdire, pluveto, roso, hajlo, neĝo aŭ nebulo, kiuj acidiĝas per tiuj poluantaj gasoj. Tiuj poluiloj poluas ĉefe akvon -kaj mortigas fiŝojn-, arbarojn, terkulturejojn -kaj homojn kiuj manĝas el ili-, ktp. Laŭdire [[Ĉinio]], [[Barato]] kaj [[Japanio]] plej suferas tiun poluadon. En Ĉinio estusestas la plej danĝera mediproblemo. Ĝi endanĝerigus laendanĝerigas duonon de la urboj en la lando. En kelkaj regionoj ĉiu pluvo estusestas acida. Plej grava kaŭzanto estas karbo, kiu nutrigas 70 % de la energion de la azia landego. En [[Eŭropo]], [[Svedio]], [[Nederlando]] kaj [[Britio]] suferussuferas plej danĝere la acidan pluvon. En [[Ameriko]], [[Usono]] kaj [[Kanado]] estusestas afektita de tiu problemo.
 
== Kiam ==
Tiun koncepton de acida pluvo kreis brita sciencisto Robert A. Smith meze de la 19a jarcento, sed nur meze de la 20a jarcento post la lasta industria revolucio, oni agnoskis tiun problemon tutmonde. Plej antaŭe oni studis ties efekton ĉirkaŭ la termikaj centraloj britiaj dum la sepdekaj jaroj.