Dejaniro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo: eta|'''Dejaniro''', laŭ [[Evelyn de Morgan.]] Laŭ la helena mitologio, '''Dejaniro''' (el la greka ''Δηϊάνειρα'' aŭ ''Δ...
 
eNeniu resumo de redakto
Linio 2:
Laŭ la [[helena mitologio]], '''Dejaniro''' (el la [[antikva greka lingvo|greka]] ''Δηϊάνειρα'' aŭ ''Δῃάνειρα'', ''heroo-venkintino''<ref>P. Walcot. ''Greek Attitudes towards Women: The Mythological Evidence'', 31:1:43. Dua eldono, [[Romo]], [[1984]].</ref> aŭ ''detruantino de sia edzo''<ref>Koine. Y. (ĉefa eldonisto). ''Kenkyusha's New English-Japanese Dictionary'', paĝ. 551. 5-a eldono,Kenkyusha, 1980.</ref>) estis la tria edzino de la fama heroo [[Heraklo]], ĉefe konata, fakte, pro okazigi lian morton.
[[Dosiero:Hercule Bosio Louvre LL325-1.jpg|maldekstre|eta|[[Heraklo]] kaj [[Aĥeloo]] luktadas pro la rajto edziĝi al '''Dejaniro'''. Skulptaĵo de [[François-Joseph Bosio]].]]
== Genealogio kaj edziniĝo al Heraklo ==
Dejaniro estis filino de [[Alteo]] kaj [[Dionizo]] aŭ [[Eneo]], reĝo de [[Kalidono]] konata kiel la vin-homo, kvankam tiam li jam estis malsovaĝita<ref name="Apo">[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]]. ''Mitologia biblioteko'', 1.8.1.</ref><ref>[[Higeno]]. ''Fabloj'', 31.33.</ref>. Kiam ŝia frato [[Meleagro]] forpasis, ĉiuj el siaj fratinoj funebris lian morton ĉe lia tombejo. [[Artemiso]] ĝenis pro tio, kaj transformigis ilin en birdojn. Nur Dejaniro kaj [[Gorgo]] sukcesis konservi ilian homan korpon, danke al la ĝustatempa interveno de Dionizo<ref>[[Antonino Liberalis]]. ''Metamorfozoj'', 2.</ref>. Tio pravigis la onidiron pri ke tiu dio estis la vera patro de la princino.
[[Dosiero:Hercule Bosio Louvre LL325-1.jpg|eta|[[Heraklo]] kaj [[Aĥeloo]] luktadas pro la rajto edziĝi al '''Dejaniro'''. Skulptaĵo de [[François-Joseph Bosio]].]]
Dejaniro estis filino de [[Alteo]] kaj [[Dionizo]] aŭ [[Eneo]], reĝo de [[Kalidono]] konata kiel la vin-homo, kvankam tiam li jam estis malsovaĝita<ref name="Apo">[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]]. ''Mitologia biblioteko'', 1.8.1.</ref><ref>[[Higeno]]. ''Fabloj'', 31.33.</ref>. Kiam ŝia frato [[Meleagro]] forpasis, ĉiuj el siaj fratinoj funebris lian morton ĉe lia tombejo. [[Artemiso]] ĝenis pro tio, kaj transformigis ilin en birdojn. Nur Dejaniro kaj [[Gorgo]] sukcesis konservi ilian homan korpon, danke al la ĝustatempa interveno de Dionizo<ref>[[Antonino Liberalis]]. ''Metamorfozoj'', 2.</ref>.
 
Ŝia patro promesis edzinigi ŝin al timinda [[oceanido|rivera-dio]] [[Aĥeloo]]. Tamen, Dejaniro ne estis milda princino, laŭ Apolodoro «ŝi eĉ veturis per sia propra ĉaro kaj praktikis la militan arton»<ref name="Apo" />, do ŝi tute rifuzis esti subpremita de tiu pova svatiĝanto, kiu kapablis transformiĝi en serpenton aŭ taŭron. Heraklo, la plej elstara heroo en la mita rakontaro, promesis al la animo de Meleagro edziĝi al lia fratino, do pro tio luktis kontraŭ Aĥeloo pro la rajto edziĝi al ŝi. Post eksterordinara batalo, dum kiu la oceanido adoptis diversajn formojn, Heraklo profitis ke li iĝis taŭro por preni lin per liaj kornoj kaj surterigi lin, rompante tiel unu el la kornoj. (tiu,La kiu[[najadoj]] postekreis iĝisper ĝi la famafaman [[korno de abundo|kornon de abundo]]), kiun Heraklo donacis al Eneo por konvinki lin akcepti la geedziĝon<ref>[[Strabo]], 10.2.19.</ref>.
 
Laŭ [[Robert Graves]], Dejaniro estis rememoro de antaŭa milit-diino, Pra-Ateno, kiu ĉefrolis ritajn orgiajn nuptojn, dum kiu oni oferadis la sakralajn reĝojn. Heraklo, simbolo de la lasta olimpa mita tempo, devis venki la riveran dion por edziĝi Dejaniron. Tiu mito rilatas ankaŭ al la anstataŭo de la antikva matriarka religio per tiu patriarka, [[dorianoj|doria]], kiun Heraklo simbolas.
 
Dejaniro ĝojis pri la venko de la heroo, edziniĝis al li kaj kune ili havis, inter aliaj, filinon nomita [[Makario]] (kiu volonte proponis sin por ofero por ke la dioj helpu la [[ateno|atenanoj]] venki [[Eŭristeo]]n) kaj [[Hilo]], inicanto de la elstara dinastio de la [[heraklidoj]], kiuj sukcesis regi multajn grekajn urbojn.
 
Alia versio de la historio asertas ke Dejaniro (ankaŭ tie nomita [[Mnesimako]]) estis filino de Deksameno, reĝo de [[Oleno]]. Heraklo seksperfortis ŝin, kaj promesis edziĝi al ŝi post sia reveno. Sed antaŭe, la ĉevalviro [[Eŭritiono]] alvenis al Oleno kaj petis la manon de la princino. Deksameno akceptis pro timo, kaj kiam Heraklo revenis mortigis Eŭritono kaj plenumis sian promeson<ref>Higeno. ''Fabloj'', 31.</ref>.
 
 
{| class="wikitable" style="background:Lavender;" align="center"
! colspan="1" style="background:CornflowerBlue;" | Partnero kaj idaro
|-
! colspan="1" style="background:PowderBlue;" | [[Heraklo]]
|- valign="top"
|
* [[Gleno]]
* [[Hilo]]
* [[Hodito]]
* [[Ktesipo]]
* [[Makario]]
* [[Onipo]]
|}
 
== Morto de Heraklo ==
[[Dosiero:Lagrenee, Louis Jean - The Abduction of Deianeira by the Centaur Nessus - 1755.jpg|eta|''Forkapto de '''Dejaniro''' fare de la [[ĉevalviro]] [[Neso]]''. Pentraĵo de [[Louis Jean Lagrenee]], [[1755]].]].
Dum bankedo ĉe familiano de Eneo, Heraklo nevole mortigis la vin-verŝiston, kaj Dejaniropro iamtio oni ekziliis lin al [[Trakinio]] aŭ al [[Tirinto]], laŭ alia versio. Survoje, li kaj Dejaniro volisdevis trairi la riveron [[EŭneoEveno]]. Tiam la [[ĉevalviro]] [[Neso]] ofertis, kontraŭmone, sian dorson por porti Dejaniron ĝis la alia bordo, seddum Heraklo naĝis. Sed li profitis tiun ŝancon por kuri alidirekte kaj klopodi seksperforti ŝinDejaniron. Heraklo vidisaŭdis tionŝiajn kriojn, elkaj lapafis alia(el bordodistanco de lapli ribero,ol kajunu pafiskilometro) sagon ŝminkita per la sango de la [[Hidro]], la plej terura [[veneno]] el la mondo.
 
La sago trafis la koron de Neso, kiu mortonte konvinkis Dejaniron pri ke sia sango, miksite kun lis spermo kaj oleo, estis efektiva rimedo por reakiri la amon de ŝia edzo. Naive, Dejaniro trempis tukon en la vundo de la ĉevalviro kaj konservis ĝin. Laŭ aliaj rakontoj, Dejaniro trempis lanon, per kiu ŝi poste trikis ĉemizon, aŭ Neso donis al ŝi sian propan tunikon, sang-makulita.
 
Dejaniro pasigis trankvilan vivon en Trakinio. Ŝi jam akutimiĝis al la malfideloj de sia edzo, sed kiam li sendis sian novan amantinon, [[Jolo]], al ilia komuna domo, Dejaniro sentis ke tio estas tro, kaj kvankam ŝi kompatis Jolon, ŝi klopodis reakiri la amon de sia edzo.
Heraklo pretiĝis por solena oferado al [[Zeŭso]], dankeme pro sia venko en [[Ekalio]], kaj pro tio petis al sia edzino la plej belan ĉemizon kaj tunikon. Tiam, Dejaniro ŝminkis ĝin per la sango de Neso (aŭ donis al li tiun ĉemizon kiun ŝi faris aŭ Neso donis), kaj tio okazigis la finon de tiu heroo.
 
LaĜuste sago trafis Neson, kiu mortonte konvinkis Dejaniron pri kekiam la sangoservisto kiu spruĉis el sia koro estis efektiva[[Likaso]] rimedoeliris por reakiridoni la amonĉemizon deal ŝia edzo. NaiveHeraklo, Dejaniro trempiseksciis tukonpri enkion laŝi vundoĵus defaris: lapeco ĉevalviroda kajlano konservisfalis ĝin.surteren Kelkajnkaj jarojntiam poste,ekkomencis kiambruli. Heraklo komencis amindumi [[Jolo]]nTerurigite, Dejaniroŝi ŝminkisklopodis lianhalti ĉemizonLikason, persed lajam sangoestis detro Neso, kaj tio okazigismalfrue: la finon de tiu heroo. La veneno fiksiĝis sur la haŭto de Heraklo, kies karno ekbrulis pro ĝi. Senespere kaj freneze pro sia kulpo, Dejaniro alvokis ŝiajn filojn, por ke ili ĉeestu la morton de ilia patro, kaj poste pendigis sin de arbo-branĉo<ref>Apolodoro. ''Mitologia biblioteko'', 2.7.5. kaj 6.7.</ref> aŭ trapasis sin per glavo.
Tuj poste, Dejaniro ricevis la pardonon de sia edzo, pro tio ke Hilo klarigis al li ĉion okazinta.
 
== Dejaniro en belarto kaj nuntempaj aludoj ==
Linio 29 ⟶ 50:
#[[Amazonoj|Amazono]] kiun Heraklo mortigis dum la plenumado de sia [[Heraklo #La dek du laboroj|naŭa laboro]], la akiro de la zono de [[Hipolito]]<ref>[[Diodoro Sicila]]. ''Historia biblioteko'', 4.16.2.</ref>.
#Filino de [[Likaono #Aliaj personoj kun la sama nomo|Likaono]], filo de [[Ezeo]] kaj unu el la unuaj reĝoj de [[Peloponezo]]. Ŝi edziniĝis al [[Pelasgo]] kaj, laŭ kelkaj versioj, estis patrino, kun li, de la fifama [[Likaono]]<ref>[[Dionizo el Halikarnaso]]. ''Romiaj antikvaĵoj'', 1.11.2.</ref>.
#Unu el la [[nereidinoj]], filino do de [[Nereo]] kaj [[Doriso]]<ref>Apolodoro. ''Mitologia biblioteko'', 1.2.7.</ref>.
 
== Bibliografio ==
Linio 43 ⟶ 65:
 
[[Kategorio:Amazonoj]]
[[Kategorio:Nereidinoj]]
[[Kategorio:Roluloj de la helena mitologio]]