Ĉinio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Escarbot (diskuto | kontribuoj)
Tchock00 (diskuto | kontribuoj)
aldonis sekcioj "ekonomio" kaj "kulturo," ĝustigis bildojn, ktp.
Linio 1:
{{AliajSignifoj|Ĉinio (apartigilo)|Respubliko Ĉinio}}
{{Landtabelo |
| nomoenlokalingvo = Popola Respubliko De Ĉinio</br>中华人民共和国<br>Zhōnghuá rénmín gònghéguó
| transskribo = Zhōnghuá rénmín gònghéguó
| eonomo = Ĉina Popola Respubliko
| flago = [[Dosiero:Flago-de-Ĉinio.svg|120px|La flago de Ĉinio]]
Linio 9:
| nacia devizo = Kalkuli je siaj propraj fortoj
| lokigo-bildo = [[Dosiero:LocationPRChina.png|300px|Lokigo]]
| lingvoj = [[Ĉina lingvo|Ĉina]].
| ĉefurbo = [[Pekino]]
| religio = [[Ateismo]] (oficiala), [[Budhismo]], [[Islamo]], [[Konfuceismo]], [[Taoismo]], [[Katolikismo]], [[Protestantismo]], [[Ŝamanismo]].., ktp.
| km2 = 9.596.960
| akvo = 2,8
| loĝantoj = [[ĉinoj]] (91,6% [[hanoj]] kaj 55 [[Etnoj en Ĉinio|aliaj naciaj malplimultoj]])
| loĝantaro = 1.315.844.000 (2006, takso)
| loĝdenso = 140
Linio 25:
| ŝtatestro = prezidento [[Hu Jintao]] (ekde 2002)
| ĉefministro = [[Wen Jiabao]]
| nacia tago = [[1-a de oktobro]], [[2-a de oktobro]] (1949, Fondiĝo de la popolrespublikoPopola Respubliko)
| sendependeco = Antikveco
| esperanto-asocio = [[Ĉina Esperanto-Ligo]]
Linio 36:
== Historio ==
{{ĉefa|Historio de Ĉinio|Historio de Ĉina Popola Respubliko}}
[[Dosiero:PRCFounding.jpg|eta|maldekstra|200px|[[Mao Zedong]] proklamas la establon de la ĈPR en 1949]]
Post la japana malvenko en la [[Dua Mondmilito]] rekomencis la alfronton inter la Registaro de la [[Kuomintango]] kaj la [[Komunisma Partio de Ĉinio]], deĉenigante civila milito kiu finus en 1949 kun la venko de la komunistoj en la kontinento. La 1an de oktobro de tiu jaro, la komunisma ĉefo [[Mao Zedong]] proklamis la Ĉinan Popolan Respublikon. La naciisma registaro de [[Ĉiang Kai-ŝek]] devis rifuĝi en la insulo de [[Tajvano]], sola parto de la lando, apud iuj malgrandaj insuloj, kiu restus ekstere de la kontrolo de la komunisma registaro (vidu: [[Respubliko de Ĉinio]]).
 
Linio 42 ⟶ 43:
Post la morto de Mao en 1976 , la lando gvidiĝis nelonge de Hua Guofeng, nesciata kaj nesubtena politikisto, kiuj iom poste rezignis potencon [[Deng Xiaoping]]. La Deng epoko markiĝis de strukturaj reformoj, ke kreas forta ekonomia kresko kiu daŭris ĝis hodiaŭ. Post Deng venis Jiang Zemin kaj poste [[Hu Jintao]], la aktuala Prezidanto de Ĉinio.
== Geografio ==
{{pluraj bildoj
[[Dosiero:China topo.png|eta|maldekstra|300px|[[Topografio]] de Ĉinio]]
| pozicio = left
[[Dosiero:ĈinioGeografio.svg|eta|maldekstra|300px|Ĉefaj geografiaĵoj de Ĉinio]]
| direkto = vertikala
[[Dosiero:Longji terrace - 03.JPG|eta|dekstra|200px|Riz[[teraso]]j en [[Gvangŝio]]]]
| larĝeco = 300
[[Dosiero:Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006 edit 1.jpg|eta|dekstra|200px|[[Ĉomolungmo]] en [[Tibeto]]]]
 
[[Dosiero:Dusk on the Yangtze River.jpg|eta|maldekstra|200px|[[Jangzio]]]]
| dosiero1 = China topo.png
[[Dosiero:ThreeGorgesDam-China2009.jpg|eta|maldekstra|200px|[[Baraĵo Tri Gorĝoj]] sur la Jangzio]]
| alt1 = [[Topografio]] de Ĉinio
[[Dosiero:Panda Cub from Wolong, Sichuan, China.JPG|eta|dekstra|200px|[[Granda pando]]]]
| priskribo1 = [[Topografio]] de Ĉinio
[[Dosiero:China precipitation.jpg|eta|250px|maldekstra|Pluvoj en Ĉinujo]]
| dosiero2 = ĈinioGeografio.svg
| alt2 = Ĉefaj geografiaĵoj de Ĉinio
| priskribo2 = Ĉefaj geografiaĵoj de Ĉinio
}}
 
{{pluraj bildoj
| pozicio = right
| direkto = vertikala
| larĝeco = 200
 
| dosiero1 = Longji terrace - 03.JPG
| alt1 = Riz[[teraso]]j en [[Gvangŝio]]
| priskribo1 = Riz[[teraso]]j en [[Gvangŝio]]
| dosiero2 = Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006 edit 1.jpg
| alt2 = [[Ĉomolungmo]] en [[Tibeto]]
| priskribo2 = [[Ĉomolungmo]] en [[Tibeto]]
 
| dosiero3 = Panda Cub from Wolong, Sichuan, China.JPG
| alt3 = [[Granda pando]]
| priskribo3 = [[Granda pando]]
}}
 
{{pluraj bildoj
| pozicio = left
| direkto = vertikala
| larĝeco = 200
 
| dosiero1 = Dusk on the Yangtze River.jpg
| alt1 = [[Jangzio]]
| priskribo1 = [[Jangzio]]
| dosiero2 = ThreeGorgesDam-China2009.jpg
| alt2 = [[Baraĵo Tri Gorĝoj]] sur la Jangzio
| priskribo2 = [[Baraĵo Tri Gorĝoj]] sur la Jangzio
 
| dosiero3 = China precipitation.jpg
| alt3 = Pluvoj en Ĉinio
| priskribo3 = Pluvoj en Ĉinio
}}
 
=== Homa geografio ===
Linio 108 ⟶ 150:
{{Urboj de Ĉinio}}
 
* Noto: foje anstataŭ Honkongo oni uzas ankaŭla 2 apartajn urbojn: [[KovlunKaŭluno]]-onn kaj [[Centralo (Honkongo)|Centralo]]-n.
* '''Aliaj mezgravaj urboj,''' tamen milionurboj estas:
 
Linio 150 ⟶ 192:
=== Armeo ===
{{ĉefa|Popola Liberiga Armeo}}
La [[armeo]] de Ĉinio nomiĝas '''Popola armeoLiberiga de liberiĝoArmeo'''.
 
En [[2007]], la registaro volis kreskigi la [[buĝeto]]n de la armeo je 17,8 % por novigi siajn militajn rimedojn. [[Jiang Enzhu]], la parolanto de la nacia kongreso de la popolo, deklaris la {{daton|4|marto|2007}} dum konferenco por [[ĵurnalisto]]j, ke en [[2007]] la [[buĝeto]] antaŭvidita por la [[armeo]] sumos 350,92 miliardojn da [[juano]]j, egalvaloraj al ĉirkaŭ 44,94 miliardoj da [[usona dolaro|dolaroj]], do kresko de 17,8 % kompare al [[2006]].
Linio 175 ⟶ 217:
 
Multaj landoj daŭras kondamni la homrajtfitraktojn de Ĉinio.
 
== Ekonomio ==
{{ĝermo|ekonomio|sekcio=jes}}
De sia establo en 1949 ĝis 1978, Ĉinio estis [[Sovet]]-stila socialisma planekonomio. Mao Zedong provis puŝi la landon al pli granda industriigo en la katastrofa [[Saltego Antaŭen]] kaj rezistis ĉiuj kapitalisma influo. Tamen, la posteulo de Mao, Deng Xiaopeng, komencis reformi la ekonomion en kapitalisma direkto. Ekde tiam, la ekonomio havas vastigita rapidege, precipe kun la kreo de [[Specialaj Ekonomiaj Zonoj (Ĉinio)|Specialaj Ekonomiaj Zonoj]] instigi eksterlandan investon.
== Kulturo ==
{{ĝermo|kulturo|sekcio=jes}}
Ĉinio havas longan, eminentan kulturan historion. Tamen, dum la [[Kultura Revolucio]], la komunistoj provis ruinigi tradician kulturan, rigardatan kiel kontraŭprogresa, tra reĝimo de teroro. Ekde, la ĉina registaro havas akceptitan tradician kulturon, kaj estas vigla reviviĝo. Grava artefaktoj de ĉina kulturo estas [[kaligrafio]], [[pentraĵo]], [[Dramo en Ĉinio|dramo]], [[popoldanco]], [[lignoprilaboro]], [[batalarto]]j (kiel [[Kungfuo]]), [[teksaĵo|teksaĵaj]] artoj kaj tradicia [[Ĉina kuirarto|kuirarto]].
 
== Esperanto en Ĉinio ==
{{ĉefartikolo|Esperanto-movado en Ĉinio}}
{{ĝermo|esperanto|sekcio=jes}}
Vidu apartan artikolon de la [[Enciklopedio de Esperanto]]: [[Esperanto-movado en Ĉinio]]
 
== Bibliografio ==
* ''Enciklopedieto de Ĉinio'', kompilis LI Qiang kaj Zhang Meizhi, tradukis FAN Yizu, Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1994.<br />
La libro konigas la ĉinajn [[historio]]n, [[geografio]]n, [[kulturo]]n, pikturon, [[metiarto]]n, [[literaturo]]n, [[turismo]]n, [[Esperanto-movado]]n kaj aliajn.
 
== Bildaro ==
<gallery>
Dosiero:Ch-map.png|Mapo de Ĉinio
Dosiero:Zhongguo.gif|''Zhōngguó'' (meza regno): nova skribo
</gallery>
 
== Referencoj ==
<references/>
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 198 ⟶ 235:
|wikinewscat=Ĉinio
}}
Pri historio
* [[Listo de urboj de Ĉinio]]
* [[Historio de Ĉinio]]
* [[Specialaj Ekonomiaj Regionoj de la Ĉina Popola Respubliko]]
* [[Landnomoj]]
* [[El Popola Ĉinio]]
* [[Ĉiang Kai-ŝek]]
* [[Mao Zedong]]
Pri geografio
* [[Diaoyu-Insularo]]
* [[DramoListo ende urboj de Ĉinio]]
* [[Administra divido de Ĉinio]]
* [[Tibeto]]
* [[Ĝungario]]
Pri loĝantaro
* [[Etnoj en Ĉinio]]
Pri politiko
* [[Komunisma Partio de Ĉinio]]
* [[Popola Liberiga Armeo]]
* [[Popola komunumo]]
Pri ekonomio
* [[Specialaj Ekonomiaj Zonoj (Ĉinio)]]
Pri kulturo
* [[Dramo en Ĉinio]]
* [[Ĉina kuirarto]]
Pri Esperanto
* [[El Popola Ĉinio]]
 
== Referencoj ==
<references/>
'''Bibliografio'''
* ''Enciklopedieto de Ĉinio'', kompilis LI Qiang kaj Zhang Meizhi, tradukis FAN Yizu, Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1994.<br />
La libro konigas la ĉinajn [[historio]]n, [[geografio]]n, [[kulturo]]n, pikturon, [[metiarto]]n, [[literaturo]]n, [[turismo]]n, [[Esperanto-movado]]n kaj aliajn.
 
== Eksteraj ligiloj ==
* [http://dmoz.org/World/Esperanto/Regiona/Azio/Ĉinio/ Malfermita adresaro pri Ĉinio].
* [http://www.chinareport.com.cn/18s/01/index.htm koncizeKoncize pri Ĉinio]
* [http://www.chinio.info/ La tuta Ĉinio]