Urduo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Luckas-bot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.1) (robota aldono de: be:Урду
urdua skribo, prononco; - Kategorio:Lingvoj laŭ alfabeto; informkesto linvo; - sekcio "Lingvokodaĵoj"; - persa kaligrafio
Linio 1:
{{polurinda}}
{{Informkesto lingvo
 
|Lingvo=Urdua
'''La urdua''' (اردو, historie literumita ''''Ordu'''') estas centra [[hindarja lingvaro|hindarja lingvo]] de la [[hindirana lingvaro|hindirana branĉo]] de la [[hindeŭropa lingvaro|hindeŭropa lingvofamilio]]. Ĝi estas la nacia lingvo kaj unu el la du oficialaj lingvoj (la alia estas la [[angla]]) de [[Pakistano]]. Ĝi ankaŭ estas la oficiala lingvo de 5 gubernioj de [[Barato]], kaj unu el la 22 oficialaj lingvoj de Barato. Ĝia vortprovizo evoluis sub la influo de la [[persa]], [[araba]], [[Tjurka lingvaro|tjurka]], kaj la [[sanskrita]]. En la moderna epoko, la urduan vortprovizon signife influis la [[panĝaba lingvo|panĝaba]] kaj la angla. La urdua evoluis ĉefe en la okcidenta parto de la barata gubernio [[Utar-Pradeŝo|Uttarpradeŝo]], sed ekformiĝis dum la 13a jarcento kaj poste dum la [[mogola imperio]] (1526-1858) en la hinda duonkontinento.
|Propra_nomo=اردو (urdu)
|Koloro=Hindeŭropa
|Landoj=(vidu [[#Geografia distribuo|sube]])
|Denaske=
|Fremdlingve=
|Klasifiko=[[Hindeŭropa lingvaro]]
|Fam2=[[Hindoirana]]
|Fam3=[[Hinda lingvaro|Hinda]]
|Oficiala lingvo=[[Pakistano]], [[Hindio]]
|Reguligita de=
|Skribo=[[Persa alfabeto|persa]]
|ISO1=ur
|ISO2=urd
|SIL=
|Specimeno=Deklaracio de Homaj Rajtoj, art. 1: تمام انسان آزادی اور حقوق و عزت کے اعتبار سے برابر پیدا ہوئے ہیں. انہیں ضمیر اور عقل و دیعت ہوئی ہے. اس لئے انہیں ایک دوسرے کے ساتھ بھائی چارے کا سلوک کرنا چاہیء.
|vikipedio=ur
}}
La '''La urdua''' (samlingva nomo اردو {{Prononco|UR''d''u|ˈʊrd̪u}}, historie literumita ''''«Ordu''''») estas centra [[hindarja lingvaro|hindarja lingvo]] de la [[hindirana lingvaro|hindirana branĉo]] de la [[hindeŭropa lingvaro|hindeŭropa lingvofamilio]]. Ĝi estas la nacia lingvo kaj unu el la du oficialaj lingvoj (la alia estas la [[angla]]) de [[Pakistano]]. Ĝi ankaŭ estas la oficiala lingvo de 5 gubernioj de [[Barato]], kaj unu el la 22 oficialaj lingvoj de Barato. Ĝia vortprovizo evoluis sub la influo de la [[persa]], [[araba]], [[Tjurka lingvaro|tjurka]], kaj la [[sanskrita]]. En la moderna epoko, la urduan vortprovizon signife influis la [[panĝaba lingvo|panĝaba]] kaj la angla. La urdua evoluis ĉefe en la okcidenta parto de la barata gubernio [[Utar-Pradeŝo|Uttarpradeŝo]], sed ekformiĝis dum la 13a jarcento kaj poste dum la [[mogola imperio]] (1526-1858) en la hinda duonkontinento.
 
Lingvistoj ofte klasifikas la urduan kiel norman variaĵon de la hindustana dialektaro. Oni ankaŭ nomas tiun norman variaĵon "kharibola". Oficialaj aprobitaj versioj de la hindia kaj urdua estas gramatike identaj kun la kharibola.
Linio 9 ⟶ 27:
La vorto ''urdu'' ŝajne devenas de la tjurka aŭ mongola vorto ''ordu'', kiu signifas armean tendaron. Ĝi gajnis sian nomon de la bazaro "Urdu Bazar" proksime al la [[Ruĝa fortikaĵo]] en Delhio.
 
Oni ofte kontrastas la urduan kun la hindia, plia normigita formo de la hindustana. La ĉefaj diferencoj inter la du estas, ke la norman urduan oni skribas en la [[persaPersa kaligrafioalfabeto|persaraba alfabeto]] per la persaraba skribo, kaj ĉerpas multajn vortojn el la persa kaj araba lingvoj. Kontraste, la norman hindian oni konvencie skribas per la [[nagario|nagaria]] skribo, kaj prenas pli da vortoj el la sanskrita. Tial kelkaj lingvistoj konsideras la urduan kaj hindian kiel du normigitajn formojn de la sama lingvo. Tamen, aliaj lingvistoj klasifikas ilin en malsamaj kategorioj pro socilingvistikaj diferencoj.
 
== Parolantoj ==
Linio 22 ⟶ 40:
 
Kvar dialektoj de la urdua estas konataj: la dakhana, pinĝara, rekhta kaj kharibola. La dakhanan oni parolas en la ebenaĵo Deccan en suda Barato. Karakterizas ĝin vortprovizo de la [[Telugua lingvo|telugua]] kaj [maratha lingvo | maratha] lingvoj. La rekhta estas la variaĵo uzata en la urdua poeziaĵo, kaj oni foje nomas ĝin aparta dialekto. La norma kharibola estas parolata en Barato ĉirkaŭ [[Delhio]] kaj [[Lakno]], kaj en Pakistano ĉirkaŭ [[Karaĉio]] kaj [[Lahoro]].
 
== Lingvokodaĵoj ==
* [[ISO 639]]-1: ur
* [[ISO 639]]-2: urd
 
== Eksteraj ligoj ==
Linio 36 ⟶ 50:
[[Kategorio:Lingvoj de Pakistano]]
[[Kategorio:Lingvoj de Jamo kaj Kaŝmiro]]
[[Kategorio:Lingvoj laŭ alfabeto]]
 
{{LigoElstara|te}}