Kiel registrite je 22:52, 20 apr. 2011 redakti Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 273 580 redaktoj →‎Vivmedio ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 23:16, 20 apr. 2011 redakti malfari Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 273 580 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 59: == Vivo == [[Image:Capercaillie Lomvi 2004.jpg\|thumb\|250px\|right\|masklo de Urogalo.]] Printempe okazas bunta ~~'''~~[[pariĝado\|ceremonia seksardo]]~~'''~~. La plej grandan parton de tiu aktivado okupas konkurencon inter najbaraj virbirdoj aŭ foje inter du el ili en la sama [[masklaro\|kantejo "lek"]]. Frumatene la viroj laŭtege kaj seke kantas surbranĉe apud sia dormejo kaj inoj venas suben. Poste li subeniras kaj pariĝas foje ne nur kun unu ino, sed kun pliaj. Somere la birdoj vivas ~~surplanke~~surgrunde kaj manĝas ne nur vegetaraĵojn sed ankaŭ ĉiajn bestetojn: vermojn, formikojn, ktp. Aŭtune povas okazi kvazaŭ seksarda kantado, kiu utilas nur por markigi teritoriojn kaj prepariĝi por printempa seksardo. Vintre ili revenas al surarba vivo kaj vegetarana manĝo. La inoj preskaŭ neniam malsupreniras ~~surplanken~~surgrunden vintre. == Nesto == La ino konstruas [[nesto]]n '''surgrunde''' inter herbo kaj sekaj folioj, ofte ĉe ~~pinarbo~~pino aŭ inter malaltaj branĉoj de juna arbo. Aprile, maje aŭ junie (se pli norde aŭ pli alte) ŝi demetas 5 ĝis 9 flavecajn ovojn makulitajn brune similajn laŭ grando kaj formo al tiuj de kokinoj, sed kun tiuj makuletoj. Ŝi [[Kovado\|kovas]] ilin ĉirkaŭ unu monato. Tuj post ĉies eloviĝo la idaro estas translokigita de patrino al pli sekura loko ([[elnestiĝo]]). La idoj flugas antaŭ unu monato post la eloviĝo, eĉ antaŭ la tuta plumiĝo. Post plenkreska plumoŝanĝo je trimonata aĝo la idoj havas malsimilan plumaron laŭ sekso. == Manĝo == Urogaloj restas ĉiam ĉe sia arbaro, do, ili manĝas ĉefe ties foliaron. Ĉar plej ofte ili vivas ĉe pinarbaro, oni manĝas ĉefe pinglojn, do, iliajn foliojn. Aliaj urogaloj plej ofte manĝas foliojn de ~~ileksoj~~[[ilekso]]j, ~~kverkoj~~[[kverko]]j, ktp., sed ankaŭ ~~fruktojn~~[[frukto]]jn, ~~berojn~~[[bero]]jn. Foje ili manĝas ~~insektojn~~[[insekto]]jn ĉefe por la idaro kiuj bezonas urĝe ~~proteinojn~~[[proteino]]jn, ĉar en montara regiono somero mallongas. Ĉar vintre oni manĝas nur pinglojn, kio estas vere malmola manĝaĵo, tiuj birdoj serĉas kaj englutas ŝtonetojn kiuj utilas kiel dentoj. == Vivmedio kaj habitato == Linio 73: Ĝi povas troviĝi en arbaroj de [[tajgo]] de norda kaj nordorienta [[Eŭrazio]] ene de [[latitudo]]j de malvarmaj temperaturoj kaj arbarzonoj de [[konifero]]j en la montaj teritorioj de mezvarma Eŭropo. La polulacio de [[Skotio]] iĝis [[formortinta]], sed oni enmetis populacion el [[Norvegio]]; en [[Germanio]] ĝi estas en la "Ruĝa listo" kiel specio minacata je formorto, kaj ne plu troviĝas en la plej malaltaj montaraj areoj de [[Bavario]]; en la [[Bavaria Arbaro]], la [[Nigra Arbaro]] kaj la montoj [[Harco]] la nombroj de survivantaj urogaloj malpliiĝas spite amasajn klopodojn bredi ilin kaptivece kaj liberigi ilin en naturon; kaj en [[Svisio]], en la [[Svisaj Alpoj]] kaj en la [[Ĵuraso (montaro)\|Ĵuraso]]. Tiu specio estas formortinta el [[Belgio]]. La plej danĝeraj minacoj kontraŭ la specio estas [[habitato (ekologio)\|habitato]]degradado, ĉefe pro konverto de diversaj indiĝenaj [[arbaro]]j en ofte [[plantejo]]j de ununura lignospecio, kaj pro kolizio de la birdoj kontraŭ agrikulturaj bariloj uzataj por enfermi [[cervo]]jn for de plantejojn. Ankaŭ pliiĝantaj nombroj de malgrandaj predantoj (kiaj [[Ruĝa vulpo]]) pro perdo de grandaj predantoj (kiaj [[lupo]]j, [[urso]]j) povas kaŭzi problemojn en kelkaj areoj. En kelkaj areoj, malpliiĝo estas kaŭzitaj de troa ĉasado, kvankam ĉasleĝoj en multaj areoj haltis tion. Ĝi ne estis ĉasata en [[Skotio]] aŭ Germanio dum ĉirkaŭ 30 jaroj. == Endanĝerigita specio == Kelkaj el tiuj subspecioj malpliiĝas ĉefe pro reduktado de vivmedio. Ekzemple en [[Hispanio]] la okcidenta ~~subspeco~~subspecio loĝas ĉe deciduaj arbaroj kiel fagaro kaj kverkaro, do multe suferas vintre kompare kun la pirenea ~~subspeco~~subspecio kiu ĝuas pinarbarojn. Tiele la okcidenta malpliiĝis dum la lastaj 20 jaroj de la jarcento el preskaŭ 600 viroj ĝis nur ĉirkaŭ 200. La '''kialoj''' de tiu ĝenerala malpliiĝo estas diversaj:

Urogalo: Malsamoj inter versioj