Vokala harmonio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Luckas-bot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.1) (robota aldono de: hsb:Wokalna harmonija
aldono
Linio 1:
{{redaktas|komenco=18a de majo|fino=22a de majo|redaktanto=Tlustulimu}}
[[Dosiero:Finna-vokala-harmonio.png|thumb|right|250px|[[Venn-a diagramo]] de la [[Finna lingvo|finna]] sistemo de vokala harmonio. La antaŭaj vokaloj estas en la bluo, la neŭtroj en la verdo, kaj la malantaŭaj en flavo.]]
'''Vokala harmonio''' estas morfologia [[fenomeno]] kiu prezentiĝas en [[harmonio|harmoniigo]] aŭ similiĝo de la [[vokalo]]j de la vortradiko kaj ties afiksoj laŭ certaj karakterizoj. La fenomeno renkontiĝas en la [[Lingva tipologio|aglutinaj lingvoj]] ([[turka lingvaro|tjurkaj]], [[mongola lingvaro|mongolaj]], [[Urala lingvaro|finno-ugraj]], [[tungus-manĉura lingvaro|tunguso-manĉuraj]]) kaj en kelkaj okcident-afrikaj kaj praaziaj lingvoj.
 
== Ekzemploj ==
=== Tjurkaj lingvoj ===
 
==== Tatara lingvo ====
Ekzemple en la [[tatara lingvo]]: ‘at’ – ĉevalo, ‘atlar’ – ĉevaloj; ‘keŝe’ - homo, ‘keŝeler’. La afiksaj finaĵoj ‘lar’ kaj ‘ler’ estas determinaĵoj por la pluralo, la unuaj por la vastaj (aŭ gorĝaj) vokaloj, la dua – por la malvastaj (aŭ buŝaj).
 
==== Turka lingvo ====
{| class="infobox bordered"
|-
|+ Vokaloj en la Turka
|-
|
! colspan="2" | Antaŭaj
! colspan="2" | Malantaŭaj
|-
|
! Nerondaj
! Rondaj
! Nerondaj
! Rondaj
|-
! Altaj
| i
| ü
| ı
| u
|-
! Malaltaj
| e
| ö
| a
| | o
|}
La Turka lingvo havas 8 vokalojn, kiuj estas ordigeblaj laŭ du trajtoj, nome [±antaŭeco] kaj [±rondeco].
 
== Simila termino ==
'''Sinharmonio''' (de la greka ‘syn’ – kune kaj ‘harmonia’ – harmonio) estas pli ĝenerala termino por vokala harmonio kaj similaj fenomenoj ĉe konsonantoj (pli kutime nomata '''[[asimilo (fonetiko)|asimilo]]''').