Nomoj de Dio en la Biblio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
NicoRay (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
Mctpyt (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
Por '''nomoj de Dio en la Biblio
== [[Judismo]] ==▼
▲==[[Judismo]]==
En la juda religio la vokmanieroj per kiuj oni referencas al Dio estas ankaŭ necesaj por la komprenado pri la manieroj per kiuj Dio rilatas al la mondo, al la homoj kaj al la kreaĵaro. La juda ekzegezo establas multajn regulojn ankaŭ rilate la eldiron pri ili en la [[hebrea lingvo]] enprofundiĝante en ĉiun ilian aspekton ankaŭ per la helpo de la [[Gematrio]] (studo pri numerologia kvanto kaj senco de la vortoj hebree skribitaj kaj estas unu el la analizaj metodoj uzita de la [[Kabalo]]. Temas do pri intelektula ludo foje celante al [[mistiko]]).
Linio 10 ⟶ 11:
La percepto pri «nenio», tra kiu pri tio englitas la homa menso, respondas al abnegacio kaj nuliĝo antaŭ Dio spertita antaŭ la Grandiozeco de Dio. Tion signifas la vortoj de la profeto: «Fakte, miaj pensoj ne similas al viaj pensoj, nek viaj vojoj ne estas viaj vojoj ... Mia Saĝo ne estas via Saĝo» (Jesaja 59)
== Listo de la nomoj de Dio ==
Sepdek estas, almenaŭ, nombro de la precipaj Monoj de Dio. Kiel jam dirite, la noma plureco dependas ankaŭ el la fakto ke la Dia propra Mono konsiderindas neesprimebla. Tial la [[Biblia Tetragramo]] estas unu el la tipaj kazoj de ''qere-ketiv'', nome malsameco inter la eldira formo kaj skriba formo.
Linio 18 ⟶ 19:
* La '''Tetragramo''' (en la [[Hebrea lingvo|hebrea lingvo]] י*ה*ו*ה), kies prononco, koncedita nur al ĉepastro en la tago de [[Kippur]] kaj laŭ [[Halaka]] absolute malpermesita, estus, laŭ iuj teorioj, Javeo aŭ Jehovo, konsideriĝas en la hebrea tradicio la propra nomo de Dio. Ĝi estas formita je kvar konsonantoj; oni ĝin skribas iumaniere kaj legas alimaniere, unu el tiuj alimanieroj estas '''HaShem''' (tio estas: "La Nomo") kaj, inter la eblaj alilingvaj tradukoj, la plej komuna estas «Dio» aŭ « la Eternulo » (en la esperantigita Biblio, Zamenhof elektis ĝuste Eternulo/n). Tamen kelkaj alilingaj biblioj elektas ankaŭ «Kiu estas».
* Alavokoj al Dio pere de la pronomaj formuloj kiel: '''Hu''' Li Mem; '''Atta''' Vi.
* '''Anokì''' Min; '''Ani''' Mi; '''Hineni''' : Jen Mi.
* ''''Ilaah 'al kol-hilain''': Elstarulo de la estaruloj''.
* ''''Ilat ha'ilot''': ''Kaŭzo de ĉiuj kaŭzoj''.
* ''''Olam''': ''Mondo''.
* '''[[Adonai|A-donai]]''', ''Etrenulo'', estas tradukita per «Sinjoro»
* Ofte asociita al tiu troviĝas '''Tzevaoth''' aŭ '''Sabaoth''': ''Sinjoro de la taĉmentoj'' aŭ ''Sinjoro de la armeoj'' (estis la maniero por enbati la ĉiopovon de Dio) super ĉio reference al la hebreoj, al la multegoj de [[Anĝelo|Anĝeloj]] aŭ ankaŭ de bestoj, fiŝoj, flugbestoj <ref>Pri la «Sinjoro de la armeoj» poetas la psalmo 23: «... la Sinjoro forta kaj potenca, la Sinjoro potenca en batalo. [...] Kiu estas tiu reĝo de la gloro? La Sinjoro de la armeoj». La esprimo, fakte, estas uzata ankaŭ de Hanna, la malfekunda generonta Samuelon, petanta filon. Ĉar la esprimo, senigita el sia antropologia origino, ŝajnas bildigi Dion perforta, oni provis traduke interpreti per «Dio arbitracianto de la militoj, kaj la traduko al la itala de la liturgia ''Sanctus'' oni rifuĝiĝis en «Dio dell’universo» (Dio de la universo). </ref>
* '''A-donai (aŭ Adonai) E-lokeinu vE-lokei avoteinu''': ''Eternulo nia Dio kaj Dio de niaj patrioj».
* '''A-don 'al kolla''': ''Mastro de ĉio''.
*' ''A-don 'Olam''': interpretenda per «Kreinto de la mondo».
* '''A-don haniflaot''': ''Sinjoro de la mirindaĵoj''.
* '''A-don kol-hanneshamot''': ''Sinjoro de la animoj''.
* '''Avinu Malkeinu''': ''Nia Patro, Nia Reĝo''.
* '''Ba'al milchamot''': ''Arbitracianto de la militoj''.
* '''Bet le'Olam''': ''Rezidejo de la mondo'': "''Dio estas la rezidejo de la mondo, sed la mondo ne estas Lia rezidejo''".
* '''Boré''': ''Kreinto''.
* '''Boré refuot''': ''Faranto sanigojn''.
* '''Chakkim''': ''Saĝulo''.
* '''Chai ha-Chaiym''': ''Vivo de la vivo''.
* '''Chai olamìm''': ''Kiu vivas por ĉiam'', ''Kiu donas la vivon al la mondoj''.
* '''Chassid''': ''Gracoplenulo''. Tiu nomo esprimas la diajn manierojn de la amo, de la ĝentileco, de la grandiozeco ankaŭ en la rilatoj kun la homo kaj de la homo kun sia proksimularo.
* '''Deòt ha-Shem''': «La Eternulo estas Dio de la scio».
* '''Echad''' signifas la «Unuulo», la dia unikeco.
* '''Ehyeh Asher Ehyeh''', tradukebla «Mi estas Kiu estos», esprimas la senŝanĝecon de Dio ankaŭ se antaŭ la alekzistiĝo de la kreaĵaro pri kiu Li sin gloras kaj tra kiu Li amuziĝas kvazaŭ io metafore aldoniĝus al Sia esenco ĉiukaze perfekta kaj sen iu ajn neceso de ŝanĝiĝo. Tiu nomo estas ankaŭ tradukita «Mi estas Tiu Kiu estas»
* '''Ein Sof''' pensigas al «Senlimulo», la senmezura Potenco.
* '''[[El (diaĵo)|E-l]]''' konstituas la semantikan vorteron, kiu estas enŝovita en multajn vortojn indikantajn nomojn de entaĵoj spiritaj. El si mem ĝi indikas Dion. ‘El’ estas la precipa diaĵo de [[Kanaano|Kanaananoj]] kaj estas nomata toro aŭ bovido kaj pentrita kune kun tiuj du bestoj.
* '''E-l Chai''' tio estas ''Dio vivanta''.
* '''E-l da'ot''': ''Dio de la scio'' (vidu la duan de [[Samuelo (biblia)]]).
* '''E-lion''': ''La Plejaltulo''.
* '''E-lionim vetachtonim''': ''kiu subtenas la partojn superan kaj malsuperan de la mondo''.
* '''E-l Melech Neeman''': ''Dio, Reĝo, Lojalulo'', estas la epiteto en kiu estas asociitaj la vortoj de la sama radiko ‘Emunah’ kiu signifas «fidon».
* '''E-loha''' signifas Dion kaj estas singolara formo de la antaŭa. Oni povas diri ke Li estis la 'E-loha de [[Abrahamo]], la 'E-loha de [[Isaak|Isaako]], la 'E-loha de [[Jakobo]]. Tiu formo fariĝis nepropra kiam fariĝis komuna al popolo, ĉar se Dio estas «mia Dio», Li ne povus esti ankaŭ Dio de aliaulo. Ĝi devenas de ‘El’, la precipa diaĵo de la kanaananoj. Etimologie ĝi havas kunligojn, historiajn, geografiajn, prononcajn kaj radikajn kun la vorto ‘Allah’ (Eloha povas esti eldirita ‘Alah’). Allah estas la nomo per kiu arabaj kristanoj kaj islamanoj nomas Dion (Alaho).
* '''E-lohei Israel''': ''Dio de Izraelo''.
* '''[[Elohim|E-lohim]]''' signifas Diojn, pluralo de E-loha (Dio), estas probabla restaĵo de politeistaj religioj de la Kanaana kaj restinta ĉe hebreoj de la norda izraela regno. La hebrea ordono ''hyeh lecha elohim acherim al panay'' estas tradukita, kaj estis ĉiam interpretita kaj sentita, «Ne ekzistu ĉe vi aliaj dioj antaŭ Mi».
* '''Emet''', Vero, estas ofte uzata kune kun E-lokim en la signifo de «Dio estas vera», sed estas ankaŭ tradukita per «Dio estas Vero».
* '''Goalenu''': ''Nia Elaĉentanto''/''Nia Liberiganto''.
* '''HaKadosh BaruchHu''': ''la Sanktulo kaj Benito'', aŭ ''La Sanktulo, Benita Li estu''.
* '''Iah''' estas mallongigo de la Tetrgramo: estas skribite ke tiu nomo estas kompleta.
* '''Kedosh Israel''': ''Sanktulo de Izraelo''.
* '''Kol''' signifas la ''Tuto'', la pleneco de la Esto.
* '''Melekh Ha-'Olam''': ''Reĝo de la mondo'' sed intencita kiel Eternulo
* '''Melekh Chay veQayam''': ''Reĝo vivanta kaj ekzistanta''.
* '''Melekh Malkhei''': ''Reĝo de la Reĝoj''. Plue '''Melekh Malkhei Melakhim''', ''Reĝo de la reĝoj de la reĝoj''.
* '''Makom''', ''loko'', indikas ke la Sinjoro estas la loko de ĉio.
* '''Moshi'einu''': ''Nia Savanto''.
* '''Norà''': ''Terorulo''.
* '''Norà tehillot''': ''tro terura por akcepti laŭdon''.
* '''Pashtut''', ''la Sinpleco'', indikas ankaŭ la flankon pli puran kaj simplan kiam la homo ligiĝas al Dio per la fido.
* '''Rachamanan''' aŭ '''Harachaman''': hebree kaj aramee signifas «La Plejklementan» aŭ «la Plejmizerikordan».
* '''Ribbon 'almin''': ''Sinjoro de la Mondoj''.
* '''Ribbon Kol-hamma'asim''': ''Mastro de ĉiuj aferoj''.
* '''Ribbonò shel 'Olam''': ''Mastro de la Mondo''.
* '''Setima 'al kol-setimin''': ''Kaŝitulo de la kaŝituloj''.
* '''Shadday''' antikva nomo de la [[Patriarko|Patriarka]] epoko<ref>V. [[Genezo]]n 28; 35,11; 43,14; 48,3; 49,25.</ref> kaj kutime intencita «Ĉiopova». Necertas ĝia signifo: iuj en ĝi perceptas «Kiu diris sufiĉe la Sian Mondon; aliaj ĝin vidas kiel akrostikon. La nomo Shadday estas ofte asociita al mencio pri la Dia Mizerikordo tiel ke la kompleta esprimo estas ''E-l Shadday''.
* Ankaŭ '''Shabbat''' kaj '''Shalom''', ''[[Shabbat|Sabato]]'' kaj ''Paco'', enkalkuliĝas inter la nomoj de Dio.
* '''Shekhinah''': estas termino kiu indikas aspekton, nome la Dia Ĉeesto, kiu okaziĝas aparte en la Templo, pliprecize en la Tabernakolo, de Jerusaslemo.
* '''Sibbat hasibbot''': ''Tiu el kiu originas ĉiuj efikoj''.
* '''Zaddik''' signifas ''La Justulo estas la fundamento de la mondo: ĝi referencas kaj al la Sinjoro kaj al iuj homoj.
* '''Zore'a zedaqot''': ''Semanto de justeco''.
* '''Zurì veGoalì''': ''Mia riĉo kaj mia eleĉentinto''.
* ... (La listo, sendube, povas etendiĝi laŭvole. Oni diras ke hebreaj spiritaj majstroj engutas ke la tuta Torao mem estas dia nomo).
== [[Kristanismo]] ==
'''Sinjoro''' estas la titolo per kiu plejofte inter [[Kristianismo|kristanoj]] oni referencas al Dio tradukante la kristanan Biblion.
Per tiu vorto kutime estas tradukita la Tetragramo kaj la greka esprimo
[[κύριος]] kaj el la greka tradukita Malnova Testamento de la [[Septuaginto]] kaj el la originala greka de la [[
== El la Malnova Testamento ==
(Legita laŭ la hebrea maniero, ĝenerale)
Linio 153 ⟶ 154:
* referencas al Dio mem (''[[Adonai]]'');
{{quote|Aŭskultu, [[Izraelo]] (hebree: ''[[Shema]], Israel''), la Sinjoro estas nia Dio, la Sinjoro estas unika ([[Readmono]]n 6,4-9; 11, 13-21 kaj [[Nombroj]] 15, 37-41)}}
* estas la Sinjoro mem kiu sin difinas en la unua el la ordonoj skribitaj de [[Moseo]]:
{{quote|Mi estas la Sinjoro via Dio (Readmono 5,6)}}
Sinjoro de la taĉmentoj: {{quote| Sed David diris al la Filiŝto: Vi iras kontraŭ min kun glavo, lanco, kaj ŝildo; kaj mi iras kontraŭ vin en la nomo de la Eternulo Cebaot, la Dio de la militistaro de Izrael, kiun vi malhonoris.([[Samuelo|
== El la Nova Testamento ==
La termino «Sinjoro» en la Nova Testamento:
Linio 174 ⟶ 175:
En tiu teksto oni konstatas ankaŭ la dimension de la «Filo kiel Sinjoro» en kadro triunua. Interesas la komparo kun teksto de Sankta [[Klemento la 1-a]] <ref> [http://www.ludanto.org/] en Religiaj Verkoj </ref> kie - en epoko en kiu la [[Dogma Teologio|teologio pri dogmo]] estis ankoraŭ en fluida fazo evolua - la titolo «Sinjoro» estas atribuata, laŭ la malnovatestamenta tradicio, al la Patro.
{{quote| ''Ho Sinjoro kaj nia Dio, ni Vin dankas per la granda sacerdoto kaj protektanto de niaj animoj Jesuo Kristo, per kiu estu al vi la gloro kaj la grandeco, nun kaj de generacio al generacio kaj en la jarcentoj de la jarcentoj. Amen''“.(Letero al la Korintanoj, ĉapitro 59)}}
Fonto fundamenta, ĉi rilate, por ĉiuj kristanaj konfesioj, estis kaj estas la verkoj de [[Pseŭdo-Dionizo la Arepagano]]. Ili estas (sed precipe interesis 'De Divinis Nominibus''',
==Bibliografio==▼
▲== Bibliografio ==
L. Strack, P. Billerbeck - Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch, München 1922-1928 (I, 172 per Samajim; I, 443 por la teologia pasivo; I, 862 per Samajim; II, 221 por la dianima pluralo; II 302-333 pri la pronunco de la dia nomo, prrecipe 308-313).
Linio 196 ⟶ 197:
P. Rossano, G. Ravasi, A. Ghirlanda, ''Nuovo Dizionario di Teologia Biblica'', Paoline Milano 1996.
== Notoj ==
<references/>
== Vidu ankaŭ ==
* [[
* [[Elohim]]
* [[Nomoj de Dio en la Korano]] * [[Kabalo]]
* [[Tetragrano]]
* [[Jehovo]]
[[Kategorio:Dio]]
| |||