Vikipedio

Hipotezo dokumenta: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Luckas-bot (diskuto | kontribuoj)
206 672 redaktoj
e r2.7.1) (robota aldono de: ro:Ipoteza documentară
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
Robotoj
151 716 redaktoj
e robota aldono de: ml:രേഖാപരികല്പന; cosmetic changes
Linio 1:
[[FileDosiero:Modern document hypothesis.svg|thumb|350px|Skemo de la "Hipoteza dokumenta" aŭ "de la kvar fontoj" <br />'J': tradicio ''Javista''<br />'E': tradicio ''Eloista''<br />'D': tradicio ''Readmona''<br />'P': tradicio ''Pastra kodo''<br />* inkluzivas la plejparton de Levidoj <br />† inkluzivas la plejparton de Readmono<br />‡ "Readmona historio": Josuo, Juĝistaro, 1-2 Samuelo, 1-2 Reĝoj]]
 
'''La hopitezo dokumenta''' aŭ teorio de la kvar fontoj aŭ teorio de JEDP, estas hipotezo koncernanta la formiĝon de la unuaj kvin libroj de la [[Biblio]], kiuj prenas la nomon [[Pentateŭko]] aŭ hebrelingve [[Torao]].
 
 
== Priskribo de la hipotezo ==
 
Laŭ tradicio taksata historia kaj de la judaj komunumoj kaj kristanaj, almenaŭ ĝis la lasta jarcento, la Pentateŭko estintus verkita rekte de [[Moseo]].
 
Male, laŭ moderna [[ekzegezo]] kaj historia kritiko, poststudoj komenĉiĝintaj jam en 18a jarcento, la Pentateŭko estus kolekto de rakontoj, formiĝintaj en la postekzila epoko, apogiĝintaj sur diversaj skriboj de antaŭaj epokoj. Tio estus komfirmita de diversaj karakterizoj de la tekstoj kiel, ekzemple:
 
* la du rakontoj pri la [[kreado]] (Gn 1,1-2,4a kaj Gn 2.4b,25
Linio 23:
<small>(Sendepende, dume, de tiuj teorioj, ke Moseo ne estas la aŭtoro de Pentateŭko jam eniris la komunan scion de eklezioj ankaŭ per aliaj argumentoj)</small>
 
[[FileDosiero:Targum.jpg|left|thumb|265px|Dekunuajarcenta manuskripto de [[Targumo]]]]
 
 
== La fontoj JEDP ==
 
La fonto ''J'' (aŭ Javea) kaj tiu ''E'' (aŭ Elohima) tiel estas nomataj pro ilia maniero nomi Dio.
 
La «Javista» tradicio originas en monarkia epoko de (10-a/9-a jarcentj). En ĝi, la homo kaj lia mondo estas priskribitaj kun granda konkreteco kaj kun analizoj de la internaj konfliktoj de la homa koro - Dio estas multe proksima al sia popolo kaj fojfoje estas kvazaŭ antropomorfigita (same kiam Dio promenas en la [[Edena ĝardeno]]). Estas, ĝi, malmulte interesita pri la aspektoj historiaj/juraj, kaj nomas la «Sinajo» la monton de la Apero.
 
La fonto [[Eloismo|Elohima]] uzas ''Elohim'' kiel nomo de Dio. Ĝi formiĝis en posta epoko (8a jarcento) en la norda [[Izraela reĝlando]], post la disiĝo de la Nordo el la Sudo de la unueca ŝtato, En ĝia teologia koncepto Dio estas vidata enmaniero pli transcenda ol la Javea: Dio parolas el la ĉielo, aperas en sonĝoj, aperas kiel [[anĝelo]]...
 
La tradicio ''D'' (aŭ Readmona) estas tiel signala ĉar dominanta en la libro Readmono. Ĝi reiriĝas al 7a jarcerto en la [[Juda Reĝlando]] de sudo, havas didaktikajn celojn koncernantajn la Leĝon kaj ĝi estus la regularo kiu, retrovita en la Templo, ekstartigis la [[Ekzilo babilona|postekzilan]] religian reformon.
 
La tradicio ''P'' (Kodo Pastra) kolektas rakontojn tre antikvajn, sed disvolviĝitan en epoko postekzila. Esence ĝi rilatas al liturgiajn kaj ritajn normojn kiuj superregas el la libro [[Levidoj]].
[[Gordon Wenham|Wenham, Gordon]]. [http://www.biblicalstudies.org.uk/article_pentateuch_wenham.html "Pentateuchal Studies Today", Themelios 22.1 (Oktobro 1996)]
 
== Redaktadoj ==
 
Fakuloj kutime datas la unuan redakton je la 750 a.K kiam oni mikse unuigis la fonton J kun la E: dua redakto, kombinanta la fontojn J kaj E kun la D kaj P, okazis en 5-a jarcento a.K.
 
== Voĉoj kunrilataj ==
* [[Eloismo]]
* [[Nomoj de Dio en la Biblio]]
* [[Biblia Tetragramo]]
 
== Bibliografio ==
Anglalingva :
[http://en.wikipedia.org/wiki/Documentary_hypothesis]
Linio 56:
[http://es.wikipedia.org/wiki/Hip%C3%B3tesis_documentaria]
 
== Eksteraj ligoj ==
 
[http://www.facebook.com/pages/Ipotesi-documentale/105476226152815][http://it.answers.yahoo.com/question/index?qid=20100210045119AAVhsyR]
Linio 81:
[[ja:文書仮説]]
[[lv:Dokumentālā hipotēze]]
[[ml:രേഖാപരികല്പന]]
[[nl:Documentaire hypothese]]
[[pl:Teoria źródeł]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Hipotezo_dokumenta"