Invadaj specioj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ChuispastonBot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.1) (robota aldono de: gl:Especie invasora
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.2) (robota aldono de: sk:Invázny druh; cosmetic changes
Linio 1:
{{vidu ankaŭ|Listo de invadaj specioj|Enmetitaj specioj|Damaĝbesto|Trudherbo}}
[[ImageDosiero:Kudzu on trees in Atlanta, Georgia.jpg|thumb|400px|[[Kudzuo]], el [[Japanio]] vitospecio invada en sudorienta Usono, fotita en [[Atlanta]], [[Georgio]]]]
[[Dosiero:Gelbw-schmuckschildkroete-03.jpg|240px|thumb|La Florida testudo (''[[Trachemys scripta]]'') iĝis invada specio en [[Eŭropo]] ĉar ĝi estis ofte liberigita neresponse en la medio kiam la ekzempleroj tro kreskas por resti kiel [[maskoto]] hejme.]]
 
'''"Invadaj specioj"''', aŭ '''Invadaj Ekzotaĵoj''', estas termino kaj kategoria frazo uzata por [[flaŭro]] kaj [[faŭno]], kaj por specifaj [[procezo]]j de refarado kaj konservado en indiĝenaj [[Habitato (ekologio)|habitatoj]], kun kelkaj difinoj.
* 1.)Tiu difino, la plej uzata, aludas al [[Enmetitaj specioj|neindiĝenaj specioj]], tio estas neindiĝenaj plantoj aŭ bestoj kiuj malprofite influis la [[biotopo]]jn kaj [[ekoregiono]]jn kiujn ili invadis ĉu el vidpunktoj ekonomia, media aŭ ekologia. Ili malefikas per hegemonio en regiono, [[Natura medio|naturaj medioj]], precizaj habitatoj, aŭ eĉ ĉeurbaj areoj rilate la perdon de naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[Herbivoro|herbivoruloj]]).Tio inkludas neindiĝenajn plantojn kategoriitaj kiel '''Ekzotaj Plagoplantoj''' kaj '''Invadaj Ekzotaĵoj''', kreskante kaj enhejmiĝante inter indiĝena [[plantokomunumo|plantaj komunumoj]].<ref>http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf Exotic Pest Plant Council. 'Exotic Pest Plants of Greatest Ecological Concern in California' konsultita la 4/10/2010.</ref> Tiusence estis uzata de registaraj organizaĵoj<ref>(21an de septembro, 2006). [http://www.invasivespeciesinfo.gov/whatis.shtml National Invasive Species Information Center - kio estas Invada Specio?]. ''United States Department of Agriculture: National Agriculture Library''. konsultita la 1an de septembro 2007.</ref><ref>USA (1999). Executive Order 13112 of February 3, 1999: Invasive Species. Federal Register 64(25), 6183-6186.</ref> same kiel de konservadaj grupoj kiaj la [[Internacia Unio por la Konservo de Naturo]] (IUCN) kaj la ''California Native Plant Society''.<ref name=neutral>{{citation| last=Colautti| first=Robert I.; MacIsaac, Hugh J.| title=A neutral terminology to define 'invasive' species| journal= Diversity and Distributions|year=2004|url=http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/Invasives/Assignment1/ColauttiandMacIsaac.pdf|format=PDF| volume=10| pages=135–141| accessdate=2007-07-11| doi=10.1111/j.1366-9516.2004.00061.x}}</ref> Ĝi estas uzata ankaŭ de terentreprenistoj, botanikistoj, priserĉistoj, hortikulturistoj, konservistoj kaj ĝenerala publiko.<ref>[http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf] Exotic Pest Plant Council. p. 1. konsultita 4/10/2010.</ref>
 
* 2.) Tiu difino inkludas la unuan, sed plilarĝiĝas por inkludi indiĝenajn speciojn, kune kun la ''neindiĝenaj'', kiuj trudas hegemonian [[koloniigo]]n de preciza habitato aŭ [[natura medio]] kaj eligas ĝin el naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[herbivoro]]j). Cervoj estas ekzemplo, se okazas tropopulaciigo en siaj indiĝenaj areoj kaj apudaj ĉeurbaj ĝardeoj, ĉe Nordorientaj Pacifikaj regionoj de Usono.
 
* 3.) Tiu difino identigas invadajn speciojn kiel ''disvastigataj neindiĝenaj specioj''.<ref name=neutral/> Tio povas esti tiom ampleksa ke ne ĉiu neindiĝena aŭ 'enmetita' specio havas malprofitan sekvon sur neindiĝena medio. Ne malprofita ekzemplo estas la komuna [[Orfiŝo (fiŝo)|orfiŝo]] (''[[Carassius auratus]]''), kiu kvankam estas komuna for de sia indiĝena teritorio tutmonde, ĝi vivas rare en malprofita denso en neindiĝena habitato.<ref name=neutral/>
 
Pro ambigveco de tiu difino, la esprimo ''invada specio '' estas ofte pridisputata kiel nepreciza termino ene de la kampo de la [[ekologio]].<ref name=neutral/> Tiu artikolo koncernas la du unuajn difinojn; por la tria, vidu artikolon [[enmetitaj specioj]].
Linio 15:
La '''invadaj specioj''' estas [[animalo]]j, [[planto]]j aŭ aliaj [[vivestaĵoj]] transportitaj kaj enmetitaj fare de [[homo]] en lokoj for de ties areo de natura distribuado kaj kiuj sukcesis setliĝi kaj disvastiĝi en la nova regiono, kie ili iĝas malprofitaj. Ke '''invada specio''' iĝas malprofita, signifas ke produktas gravajn ŝanĝojn en la kompono, la strukturo aŭ la procezoj de la naturaj aŭ duonnaturaj [[ekosistemo]]j, endanĝerigante la [[biologia diverseco|biologian diversecon]] indiĝena (en diverseco de [[specioj]], diverseco ene de la [[populacio]]j aŭ diverseco de [[ekosistemo]]j).
 
== Notoj ==
<references/>
 
Linio 50:
[[rw:Ibisimba byaduka]]
[[simple:Invasive species]]
[[sk:Invázny druh]]
[[sl:Invazivna vrsta]]
[[stq:Neobiota]]