Vikipedio

Historio de Esperanto en Bulgario: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
eNeniu resumo de redakto
Linio 1:
En la lasta kvarono de la [[19-a jarcento]] [[Bulgario]], liberigita en [[1878]] el otomana jugo, estis ege postrestinta en sia ekonomia kaj sociala evoluo. Tamen ĝia popolo estis sciema kaj sub la influo de la progresema [[rusa kulturo]] ekĝermis la vivo spirita. Formiĝis kultur-klerigaj kaj politikaj organizaĵoj.
En tiu malproksismamalproksima tempo pri [[Esperanto]] interesiĝis nur kleraj homoj, scipovantaj la [[rusa lingvo|rusan lingvon]]. La unuaj informoj pri esperanto atingis la bulgarojn per la ruslingvaj gazetoj "[[Niva]]" kaj "[[Ruskij vestnik]]". Ja la [[unua libro de Esperanto]] estis lerno-libro por rusoj.
 
==La pioniroj==
 
*[[Miloslav Borganov]], aŭtoro de la unua lernolibro por bulgaroj. Redaktoro de "[[Mondlingvisto]]" kaj de "[[Espero (revuo)|Espero]]" dum la lasta jardeko de la [[19-a jarcento]]. Fondinto de ia unua en Bulgario [[Societo de amikoj de tutmonda lingvo]].
*[[Ĥristo Popov]], instruístoinstruisto en vilaĝo [[Gorna Orjahovica]], aŭtoro de lernolibro, aperinta en [[1895]]. Kune kun [[Georgi Oreskov]] verkis la libron "[[Plena manokonduko por ellerno de la internacia lingvo Esperanto]]" eldonita en [[1900]].
*[[Georgi Oreŝkov]], eldoninta la ilustritan gazeton "[[Rondiranto]]". Aŭtoro de propagandaj broŝuroj kaj artikoloj.
*[[Vasil Drumev]], fondinto de la bulgara beletro, elstara propagandisto de Esperanto.
*[[Nikola Kovaĉev]], gazeteldonisto, elstzaraelstara propagandisto de esperanto.
*[[Todor Pjeev]], naciliberiga revoluciulo, fondinto dcde esperanta klubo "[[Aŭroro]]" en [[Sofio]].
*[[Georgi Atanasov]], kunredaktoro de gazeto "Rondiranto" kaj aŭtoro de lernolibro de esperanto,
*[[Todor Kanev]], aŭtoro de lernolibro de esperanto.
 
Tiu ĉi glora generacio kunpuŝiĝis kun diversaj problemoj -- skeptikismo, manko de monrimedoj por propagando, mokoj farfare de filistroj kaj ŝovinistoj, sed la obstinaj pioniroj venkis la obstaklojn kaj varbis adeptojn.
 
==dudeka jarcento==
Linio 32:
*"[[Unua paŝo]]", aperanta en Sofio kiel organo de studentoj - esperantistoj,
*"[[Trumpetisto]]" aperanta en [[Veliko Tarnovo]] sub la redaktado de [[Ĥristo Rjaĥovski]].
*"[[Lumo (revuo)|Lumo]]" sub la redaktaforedaktado de [[Ĥristo Ĥaralambev]],
 
==La iniciantojiniciatintoj de landa asocio==
 
La iniciaton pri fondo de landa esperanto-organizo prenis sur sin la entreprenemaj esperantistoj en [[Veliko Tarnovo]]. En tia pitoreska urbo, fama perpro sia glora pasinteco, iama ĉefurbo de la Dua bulgara regno, aktivis Ĥristo Rjaĥovski, [[Nikola Zlatev]], [[Mara Abaĝieva]], [[Ĥristo Ĥaralambev]] k. a.
La inaŭguro de la fondkongreso okazis la 6-an de aŭgusto [[1907]] en la lernejo "Jozefo la Unua„ (nun "[[Nikola Vapcarov]]") en ĉeesto de 26 delegitoj, reprezentantoj de 14 societoj.
 
Linio 44:
 
==la oficiala organo==
[[Bulgara Esperantisto]]" ekaperiekaperis en [[1919]], redaktoroj alternis: [[Atanas D. Atanasov]] ([[ADA]]), [[Asen Grigorov]], [[Stefan Hesapĉiev]], [[Stojan Ĝuĝev]], [[Canko Murgin]], [[Violin Oljanov]], [[Kunĉo Válev]] kaj [[Donĉo Hitrov]], nepo de laiamala iama internacia esperanto-aganto [[Panajot Hitrov]].
Paralele kun "[[Bulgara Esperantisto]]" aperadis esperantaj gazetoj en aliaj urboj. Precipe aktivis cnen tiu rilato [[Dimitr Malĉev]]. Sinsekve li redaktis gazetojn "[[Semo (gazeto)|Semo]]", monatan "[[Kulturo (gazeto)|Kulturo]]" kaj eĉ ĉiutagan "[[Telegramo (gazeto)|Telegramo]]".
 
==Antaŭ la dua mondmilito==
Linio 53:
 
==Esperanto en servo de la bulgara kulturo==
Pluraj spertaj tradukistoj metis antaŭ sisin la taskon konigi al la esperanta mondo vcrkojnverkojn de bulgaraj poetoj kaj beletristoj. Kiel tradukistoj distingiĝis [[Ivan Krestanov]], [[Georgi Atanasov]], ADA; [[Dimitar Zlatarski]], [[Georgi Harŝev]], [[Simeon Hesapĉiev]]; [[Stefka Hristova]]: [[Atanas Lakov]], [[Georgi Fandakov]], [[Hristo Gorov]], [[Ivan Dobrev]], [[Asen Grigorov]], [[Tvan Saratov]], [[Simeon Simeonov|Simeon M. Simeonov]], [[Krastju Georgiev]], [[David Sasonov]], [[Nikola Aleksiev]], [[St. Kiraĝiev]] k.a.
 
En 1925 aperis ''[[Bulgara antologio]]'' kompilita de Ivan Krestanov. En ĝi estas reprezentitaj la plej konataj bulgaraj poetoj kaj verkistoj. Krestanov verkis ankaŭ la libron ''[[La Bulgara lando kaj popolo]].''
 
==Oficiala subteno==
La ministerio de instruado en [[1912]] rekomendis al la gelernantojlernantoj la lernolibron de [[Ivan Krestanov]]. En [[1920]] la ministro de popola klerigado rekomendis la lingvon al la mezgradaj lernejoj. En [[1921]] per dekreto de la ministerio, [[Esperanto]] iĝis oficiale enkondukita kiel nedeviga lernobjekto (tio okazis same en [[1981]]).
 
==Laborista movado==
Linio 65:
 
===BuLEA===
Laŭleĝa heerdantoheredanto akjkaj daŭriganto de la [[Balkan liebrigaliberiga stelo]] estis la [[Bulgara Laborista Esperantista Asocio]] ([[BuLEA]]), kiu faris siajn unuajn paŝojn en fino de la [[1920-aj jaroj]] ([[1929]]-30). BuLEA eldonis la gazetojn [[Balkana laboristo]], [[Internacia lingvo (gazeto)|Internacia lingvo]], [[Laborist-kamparana korespondanto]] (lastaj du en bulgara lingvo), propagandajn broŝurojn, vortarojn, lernolibrojn.
 
BuLEA aliĝis al [[Internacio de proletaj esperantistoj]] ([[IPE]]) kaj la anoj de la asocio transiris al [[BEA]] en [[1934]], kiam BuLEA eksterleĝiĝis.
 
Esperantistoj partoprenis la reziostanrezistan movadon dum la [[dua mondmilito]] ([[Nikol Ŝopov]], estro de batalgrupo, [[David Sasonov]] kaj multaj aliaj).
 
Post la dua mondmilito, en [[1945]] aperis la gazeto [[Internacia Kulturo]] (redaktis [[Asen Grigorov]]), la BEA-n prezidis [[Stojan Ĝuĝev]], fondiĝis bulgara esperantista kooperativo. Poste okazis kongresoj, denove aperis [[Bulgara Esperantisto]]. Oni fondis en [[1958]] Sofian Esperanto-teatron.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Historio_de_Esperanto_en_Bulgario"