Akvorado: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e robot Modifying: cs |
AAld: + 2 bildoj + 1 komunejoj + 2 eksteraj ligiloj + (vidu diskuton) |
||
Linio 1:
'''Akvorado''' estas ekipaĵo de [[akvoenmergio|akvoenergia]] instalaĵo, kiu helpas transformi la akvoforton al utila laboro (en muelejoj, [[generatoro]]j.
En la industriizitaj regionoj, ili havas jam nur nur nostalgiajn funkciojn, oni ne uzas ilin por produkti energion. Kie la [[akvorajto]] permesas kaj ekzistas sufiĉa, samflua [[akvoenergio]], oni eluzas la ekvoenergion per [[turbino]]j.
Avantaĝo de la akvoradoj, ke ĝi povas produkti energion eĉ ĉe malgranda akvokvanto.
Plimulto de funkciantaj akvoradoj helpas la laboron en la malriĉaj landoj de Afriko kaj Azio.
== Historio ==
Komence la akvoradoj kiel [[norio]]j helpis la akvumadon de la agroj. [[dosiero:Orontes.jpg|thumb|right|Norioj ĉe [[Hama]] en [[Sirio]]]] Tiam oni muntis ĉerpejojn al la radoj, kiuj ĉerpis akvon kaj levis ĝin gravite kaj la ĉerpejo malplenixgis sur la plej alta pinto de la norio. De tie ĝi kolektiĝis en akvobaseno, de kie plufluis en akvumaj kanaloj.
La teknologio estiĝis en la antikvaj aziaj, afrika landoj kiel Sirio, Irako, Hindio kaj Egiptio.
En la romia epoko, oni uzis la akvoradojn en [[akvomuelejo]]j. En la mezepoko oni eluzis la akvoenergion por prilaboro de lignoj, oleoplantoj, fero ktp.
La rolon de la akvoradoj transprenis fine de la 20-a la [[turbino]]j.
Linio 23:
Ĝi uzatas ĉe akvo-niveldiferenco de super 5-6 m kaj akvokvanto de ĝis zu 0,1-0,5 m³/s. Ĝi povas atingi la efikecon de 80%.
Specifa formo estas la [[turnrado]], kiam oni konstruas du alidirekte-movan akvoradon unu apud la alian.
=== Mez-frapata kaj post-frapata akvorado ===
Linio 35:
=== Sube-frapata akvorado ===
Ĉe sube-frapata akvorado, la akvo trafluas sub la rado en [[kropo]], kiu malhelpas la flankan forfluon de la akvo. Ĉar la energiogajno okazas per la ŝoveliloj, oni parolas pri ŝovelila rado.
La uzebleco de la sube-farpata akvorado estas ĝis akvo-niveldiferenco de 0,1-1 m kaj akvokvanto de super 0,3 m<sup>3</sup>/s. Ĉe optimumaj kondiĉoj, ĝi havas la efikecon de 60-70%.
Linio 47:
== vidu ==
* [[ventmuelejo]] -
* [[Internacia vento- kaj akvomueleja muzeo]], Gifhorn
== rete ==
{{el}} http://www.deutsche-muehlen.de <!-- nl:Een website met omvangrijke zoekmogelijkheden over het thema watermolens nl->eo:_Een_ retejo _met_ _omvangrijke_ _zoekmogelijkheden_ _over_ _het_ _thema_ _watermolens_ de:Eine Seite mit umfangreichen Such-Möglichkeiten zum Thema Wassermühlen -->
{{el}} http://www.bega-wasserkraft.de <!-- nl:Bega Wasserkraft GmbH de:Seite des Herstellers von Turas-Wasserrädern -->
* [http://www.schoepfraeder.de informa paxgo de Möhrendorf-a norio]
Linio 56 ⟶ 58:
[[Kategorio:akvoenergio]]
[[Kategorio:muelejo]]
{{Commons|Category:Watermills}}
<br clear=all>
[[Dosiero:Wasserrad oberschlaechtig meyers.png|thumb|left|180px|<!-- pl:Nasiębierne de:Oberschlächtiges Wasserrad de->eo:_Oberschlächtiges_ Akvorado -->]]
[[Dosiero:Wasserrad mittelschlaechtig meyers.png|thumb|left|180px|<!-- pl:Śródsiębierne de:Mittelschlächtiges Wasserrad de->eo:_Mittelschlächtiges_ Akvorado -->]]
{{Aldonaj eksteraj ligiloj}}
{{Aldonaj bildoj}}
[[cs:Vodní kolo]]
| |||