Vaporlokomotivo: Malsamoj inter versioj

== Lokomotivo ==

| colspan=2 | [[FileDosiero:Steam locomotive scheme - detailed.png|800px|links]]

* 45 - staritubo kaj blovitubo;blovitubokapo, (emano);(emanaĵo);(sorbado); ''Standrohr und [[Blasrohr (Saugzug)|BlasrohrBlasrohrkopf]]kopf (Ausströmung)''

== Maŝino kun Waelschaert / Heusinger-a stirado ==

[[Image:Steam_locomotive_work.gif|thumb|right|500px|Vaporlokomotivo de Heusinger-Walschaert, dum funkcio -

3 ŝovoŝovistango ''[[Schieberschubstange]]; Bielle de commande de tiroir; Radius Bar/Rod '';

5 direktilo insertaĵo al kruĉokapo ''[[Lenkeransatz]] am [[Kreuzkopf]]; Tête de piston; Crosshead Arm (Drop Link) '';

[[ImageDosiero:Walschaert static.png|center]]

# relevolevilo ''[[Aufwerfhebel]]; Levier de relevage; Lifting Arm'';

# ŝovoŝovistango ''[[Schieberschubstange]]; Bielle de commande de tiroir; Radius Bar/Rod '';

# direktilo insertaĵo al kruĉokapo ''[[Lenkeransatz]] am [[Kreuzkopf]]; Tête de piston; Crosshead Arm (Drop Link) '';

# direktistango ''Lenkerstange; Bielle de commande du levier d'avance; Union Link (Anchor Link)'';

# ŝovostango''[[Schieberstange]]; Tige de tiroir; Valve Stem '';

# piŝtoŝovo'';Kolbenschieber; Tiroir; Valve Spindle'';(Piŝtoŝovo estas moderna konstruaĵo, alia maljuna konstruaĵo estas la platoŝovo);

== Tabeloj pri stirado ==

* ''Tafeln zur Berechnung der Steuerung von Dampflokomotiven : ein Beitrag zur Theorie der Steuerungen'' / Werner Müller [[Berlino]] : Springer, [[1936]], 16 S. ''SA aus: Organ für die Fortschritte des Eisenbahnwesens, Band 91 (1936)''disertacio, ''Diss. Techn. Hochschule Aachen''

== Libroj de germana inĝeniero Robert Garbe ==

* Garbe, Robert, '''Die zeitgemässe Heissdampflokomotive''' / Robert Garbe, Eldonejo Moers : Steiger, '''1980-1981''', 167 paĝoj kun bildoj. ''Originalausgabe, Neudruck der Ergänzung zur 2. Aufl. des Handbuchs "Die Dampflokomotiven der Gegenwart": Berlin : J. Springer, 1924. ''Supplement zu Ergänzung d. Werkes: : Die Dampflokomotiven der Gegenwart'''', ISBN 3-921564-34-4

* Garbe, Robert, '''''Die Dampflokomotiven der Gegenwart''''' / Robert Garbe ; ''mit einer Einführung von Karl Rainer Repetzki;'' Eldonejo Moers : Steiger, '''1980-1981''', 2 volumoj, kun bildoj; Mit einer Ergänzung: Die Zeitgemässe Heissdampflokomotive, originala eldono: (novaprinto) ''Neudruck d. 2. vollst. neubearb. und vermehrten Aufl.: Berlin : J. Springer,'' 1920. Volumo 1 : / Tekstovolumo ISBN 3-921564-32-8; Volumo 2 : / Planojvolumo ISBN 3-921564-33-6

[[Robert Garbe]] konstruis tre simplajn, malkostajn vaporlokomotivojn, oni povis bone ripari la lokomotivojn. La G8 (D-tipo), P8 (2-C-tipo) kaj la T18 (2-C-2) estis tre famaj lokomotivoj.

Aliaj inĝenieroj kaj fabrikoj konstruis tre kostajn, belajn, elegantajn, komplikajn lokomotivojn; la komplika svisa C 5/6 (1-E-tipo) de jaro 1917 estis la "kulmino" de [[SLM]] vaporlokomotivkonstruado. [[Anatole Mallet]] estis grava svisa inĝeniero, li konstruis tre komplikajn lokomotivojn, sed li havis sukceson en [[Ameriko]]. La amerikaj fervojojn bezonas tre

fortajn lokomotivojn, unua la "kombinaĵan" (angle: ''compound'') - mallet-tipojn (eksemple: 1-D-D-1 tipo) kun 2 maŝinoj, kun

== La unuecolokomotivoj ==

En Germanujo oni konstruis ekde [[1925]] la unuecolokomotivojn. Ĉiuj lokomotivoj havas samajn partojn, sed oni povas konstrui

diversajn vaporlokomotivojn. -

La sistemo de [[Bulgario|bulgara]] unuecolokomotivoj estas interesa cirkaŭ ekde jaro 1930. Bulgaraj inĝenieroj kaj germanaj fabrikoj (Hanomag) kaj ankaŭ la svisa SLM konstruis belajn lokomotivoj, la 1-D-1 de jaro [[1935]] pro la bulgara ŝtata fervojo.

=== Libro pri la germanaj lokomotivoj ===

=== Libro pri la lokomotivoj de bulgara ŝtata fervojo ===

* '''''Die Lokomotiven der Bulgarischen Staatsbahnen''''' / Dimiter Dejanow [[Vieno]]: Eldonejo Slezak, [[1990]], 176 paĝoj. kun bildoj; (en germana lingvo) (''Schriftenreihe Internationales Archiv für Lokomotivgeschichte'' ; Band 41) alia titolo: ''Lokomotiven Bulgariens'' ''Lokomotiven Bulgariens'' (Titolo): BDŽ ISBN 3-85416-150-6 (cirkaŭ: La lokomotivoj de bulgara ŝtata fervojo)

== Aliaj libroj ==

* Alfred W Bruce.(1952) ''The Steam Locomotive in America - Its Development in the Twentieth Century New York, U.S.A. : Bonanza Books''. p239-40, 256-57 pri tirakso, vidu angla vikipedio

== Ekzemplo de granda 1-D-1 h2 vaporlokomotivo de Cheaspeake kaj Ohio Fervojo ==

* La lokomotivo estas konstruado de [[American Locomotive Company]] kaj estas en la libro de Garbe tabelo 39 ''(Tafel 39)''.

* La Lokomotivo 1-D-1 havas 8 grandajn radojn. La 1-C-1 en bildo havas nur 6 grandajn radojn sed estas tre simila.

* Oni uzas la maljunan m - kg - PS (ĉevalpovo) -sistemon de Garbe, kaj la maljunan germanan sistemon, ankaŭ la amatoro povas compreni la ekzemplon.

* Oni povas nur proksimume kalkuli la datenojn.

* La lokomotivo havas la datenoj: cilindro 73,7cmx73,7cm x0,711 m :1,422 m Radoj = c1 = 2715 cm² tirforta modulo.

* La kaldrona premo estas cirkaŭ p = 12 at, la fajrorosto (R) havas 6,2m².

* La tuboj en fajrokesto havas 2,6m², la fajrokesto havas 26,3m², la tuobj 347,4m², la (survarmegoelementoj) havas Hü 78,5m².

* La pezo de lokomotivo estas 142,9 tunoj, adhera pezo Gr 110 t (2Q=27,5 t; Q=13,75 t).

* La pezo de lokomotivo kaj tirtendro estas 219,5 t.

* Oni bezonas cirkaŭ 6m2 da (survarmegoelementoj) pro 1 tunoj da vaporo: Hü 78,5 m2 : 6m2/t = 13 t vaporo.

* La lokomotivo povas bone produkti 13 tunojn da vaporo pro horo.

* La surfaco devas produkti cirkaŭ 34,5 kilogramojn / m² da vaporo en tuboj. La surfaco H estas 376,3m2; 13 tunoj da vaporo: 376,3m2 = 28,9 kg/m2 pro 1m² surfaco. (La kaldrona povas eble produkti 46 kilogramojn /m² da vaporo. La lokomotivo povas ankaŭ produkti 16 tunojn da vaporo). Kun la 28,9 kg/m2 la kaldrona produktas vaporon sen problemoj.

* La vapormaŝhino bezonas cirkaŭ 7 kilogramojn pro PS (ĉevalpovo) da vaporo. Eble la maŝino bezonas ankaŭ 10kg/PS kun granda plenigo.

* 13 t vaporo : 7kg/PSih donas cirkaŭ 1857 PS(ĉevalpovon).

* 1 PS(ĉevalpovo) bezonas cirkaŭ 1,1 kilogramojn /PSih da bona karbo kun cirkaŭ (7000 kcal).

* 1857 PS (ĉevalpovo) x 1,1 kg/PSih bezonas almenaŭ cirkaŭ 2042 kilogramojn da karbo aŭ 567 gramojn de karbo pro sekundo.

* 110 t x 195 kg/t = 21450 kg, la lokomotivo povas tiri trajnon kaj vaporlokomotivon kun 21450 kilogramojn da tirforto.

* La media premo en cilindro estas 7,9 at (kg/cm²) aŭ 7,9 at :12 at= 65 % plenigo.

* La maŝino bezonas multa da vaporon kun granda plenigo (65-75 %)kaj malmulte vaporon kun malgranda plenigo (30 - 35 %). (La malmulte 7kg/PSih da vaporo estas kun la plenigo de 30-35 %, la cirkaŭ 8-10 kg/PSih estas kun 65-75 % plenigo.)

* La 1857 PS (ĉevalpovo) x 270 : 21450 kg = donas cirkaŭ 23,37 km/h rapidon. La lokomotivo povas tre longe veturi kun cirkaŭ 20-22 km/h kun peza trajno en inklino.

* La trajno havas cirkaŭ 15 kg/t rezistancon en inklino de 10 0/00, cirkaŭ 5kg/t (trajno) + 10 kg/t (inklino) = 15 kg/t.

* 21450 kg tirforto : 15 kg/t = 1430 t pezo de trajno. 1430 tunoj - 219 t lokomotivopezo donas 1211 tunojn da vagonoj.

* La lokomotivo povas tiri 15 vagonojn kun 4 aksoj kaj 80 t pezo. 15 vagonoj x 80 t donas 1200 t pezon de trajno.

* La vagono pezas eble 25 t kaj povas transporti 55 tunojn da karbo. La trajno povas transporti 825 tunojn da karbo.

* La vaporlokomotivo povas longe tiri la vagonaron, ekzemple 1 horo, kun cirkaŭ 20-22 km/h en inklino da 10 0/00 aŭ 10mm/m.

* La trajno bezonas cirkaŭ 1 horon kaj povas grimpi monton de 200 m alteco.

* En ebeno la trajno bezonas 5 kilogramojn / t da tirforto, 1430 t x 5 kg donas cirkaŭ 7150 kilogramojn da tirforto.

* La 1857 PS(ĉevalpovo) x 270 : 7150 kilogramojn da tirforto en ebeno donas 70,12 km/h rapidon.

* En ebeno la trajno povas veturi eble kun 70 km/h.

* La rado havas diametron de 1,422m. 1,422m x 3,14 ([[Pi (nombro)]]) x 60 donas 267,9 metrojn pro minuto. 70'000 m : 267,9 m/min. donas 261,29 rivoluojn.

* La germana normo permesas 260 rivoluojn pro minuto pro la 1-D-1 vaporlokomotivo.

* La trajno povas ekzemple veturi 1 horon en inklino kaj monti 200m kun cirkaŭ 22 km/h kaj povas veturi en ebeno kun 65km/h.

== Vidu ankaŭ ==

* [[Robert Garbe]]

* [[André Chapelon]]

* [[Anton Hammel]]

* [[Jakob Buchli]] - altpremo vaporlokomotivo SLM

* [[Richard Rosen]]

* [[Hans Nordmann]]

* [[Adolph Giesl-Gieslingen]] - pri Giesl-eljektoro);(germane: ''Giesl-Ejektor''; angle ''"ejector"'')

== Eksteraj ligiloj ==

* [http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D31320.php Jakob Buchli]

* [http://www.dlm-ag.ch/ dlm - konstruado de novaj vaporlokomotioj], germane, angle

* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Steam_locomotive?uselang=eo vikipedio]

* [http://www.fsf.din.de/cmd?level=tpl-rubrik&menuid=46387&cmsareaid=46387&menurubricid=57824&cmsrubid=57824&committeeid=54739023 DIN-Normoj - historio de LONA ekde jaro 1918; ekde de jaro 2007 FSF havas la germanan nomon: ''DIN NA 087 Normenausschuss Fahrweg und Schienenfahrzeuge'' '''DIN NA 087 Normokomisione Veturvojo kaj reloveturiloj''']

* [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/38/Locomotive_trailing_truck.png vikipedio - tirakso]

* [http://www.tabaklok.ch/ la bulgara lokomotivo 1-D-1 tipo] (germane)

* [http://www.ptitrain.com/librairie-nn/reel-nn/livres/chapelon/chapelon.htm Sauvage - Chapelon, france]

[[gd:Carbad-smuidsmùide]]