Ĵongla notacio: Malsamoj inter versioj

'''Ĵongla skribsistemo''' (angle '''''siteswap''''' = lokŝanĝado) estas skribsistemo (aŭ notacio) kiu priskribas la ritmon de la ĵetoj kaj do la objektaj vojoj por la [[ĵonglado]], simile al [[Muzika notacio|muzika skribsistemo]] por la muzikistoj. Ĝi iĝis modelonmodelo por priskribi kaj komuniki la ĵongladaj movaroj sole kaj [[Interdonado (ĵonglado)|inter pluraj ĵonglistoj]]. La skribsistemo estas sekvo de ciferoj signifantesignifanta por ĉiu ĵeto la nombro de tempoj ĝis la sekva samobjekta ĵeto. Tio permesas modiligimodeligi kaj inventi senfinesenfinajn sekvaĵojn, por iom ajn objektoj kaj ĵetlokoj (ekzemple la nombro de manoj). Samtempe simpla kaj potencega, la ĵonglskribsistemo multe partoprenis alen plivastigo de la ĵonglaj movaĵaj eblecoj.

La plej simpla sistemo (kelkfoje nomata angle ''vanilla siteswap'') priskribas alitempan ĵongladon per du manoj. Ĝi estis farata de tri sendependaj aroj dum la jarojjaro 1980: Paul Klimek en [[Santa Cruz (Kalifornio)|Santa Cruz]] kaj Bruce Tiemann ĉe la [[Kalifornia Instituto de Teknologio]] en [[Kalifornio]]; Mike Day, Colin Wright kaj Adam Chalcraft en [[Kembriĝo (Britio)|Kembriĝo]].

La [[dissendolisto]] ''rec.juggling'' funkciante ekde aŭgusto 1990 ĉe [[Uzreto]]<ref>{{en}} [http://www.jugglingdb.com/news/?stats=1 statistikoj pri rec.juggling]</ref> kaj la komenco de [[interreto]] permesis rapiderapidan disodiskonigon de tiuj ideoj inter la ĵonglistojĵonglantaj sciencistoj. ''Rec.juggling'' ankoraŭ estas nun la plej plena informfonto pri la ''siteswap''.

En 1991 la plurmana sistemo de Ed Cartsen (''multihand notation'') resumas plejparton el konataj nocioj. Ĝi permesas priskirbipriskribi kajankaŭ la alitempecoalitempecon per samaj skriboj olkiel samtempecosamtempecon, por kiom ajn ĵetlokoj. Ĝi utilosutilis ekzemple ekde la dekjarfino 1990 al la aro ''[[Gandini Juggling]]'' por realigi ĵonglskribajn sekvojn [[Interdonado (ĵonglado)|interdonadaj]] per nepara nombro de manoj, aŭ ĉirkaŭ 2002 al [[Diabolo|diabolistoj]] kies la ŝnureto povas esti rigardata kiel ĵetloko. En 2005, la plurmana sistemo estas plue sufiĉa por priskribi la tipo plurritma.

La plej baza speco de ĵonglskribsistemo priskribas la sekvojn kie la ĵetoj estas alitempaj (alternas inter la dekstra kaj maldekstra mano) kaj kie nur unu pilko estas ĵetata samtempe. Se oni filmus dealte ĵongliston ĵetante sekveĵetantan ĉiun pilkon alterne inter la du manoj, kaj antaŭiranteantaŭirantan, oni vidus io kio similus al dekstra bildo, kelkfoje nomata spacatempa diagramo, komparekomparebla kun ĝia samaĵo en [[fiziko]].

Por priskribi la sekvon, oni sciigas kiom da tempo poste la objekto estos reĵetata. Ekzemple, se oni rigardas la dekstradekstran diagramodiagramon, je la unua ĵeto, la violkolora pilko estas ĵetata per la dekstra mano, postposte la blua, postposte la verda, ree la verda, ree la blua kaj finfine la viola estas kaptata kaj reĵetata per la maldekstra mano dum la kvina tempo: Tio donas al la unua ĵeto la valorovaloron '''5'''. Refarante tiel por ĉiuj tempoj, oni ekhavas sekvon de ciferoj kiuj signifas, por ĉiu ĵeto, la tempotempon ĝis la venonta reĵeto. Pro tio ke la ĵetoj alternas de unu mano al la alia, la neparaj ciferoj signifas ke oni ĵetas la pilkopilkon el iu mano al la alia (kruca ĵeto), dum la paraj ciferoj signifas ke la pilko estas kaptata per la sama mano kiu ĵetis ĝin (nekruca ĵeto).

Pro tio ke la cifero priskribantepriskribanta ĵeton regas le tempotempon ĝis la sekva ĵeto, ĝi ankaŭ povas esti rigardata kiel la alteco de la ĵeto. Tial, plejofte oni vidasrigardas la ciferojciferojn kiel la alteco de la ĵetoj:

*'''3''' signifas ĵeton tiel altaaltan, kiel oni ĵetas kiam oni ĵonglas per 3 pilkoj (kruca);

*'''4''' signifas ĵeton tiel altaaltan, kiel oni ĵetas kiam oni ĵonglas per 4 pilkoj (nekruca);

*'''5''' signifas ĵeton tiel altaaltan, kiel oni ĵetas kiam oni ĵonglas per 5 pilkoj (kruca);

*'''A''' signifas ĵeton tiel altaaltan, kiel oni ĵetas kiam oni ĵonglas per 10 pilkoj (nekruca);

*'''B''' signifas ĵeton tiel altaaltan, kiel oni ĵetas kiam oni ĵonglas per 11 pilkoj (kruca);

Kvankam neĝusta, tio tre utilas dum praktiko ĉar tio permesas fari rekte la sekvosekvon sen ke bezonasbezoni pensi pri ĉiuj interŝanĝoj. Tio priskribas nur relativarelativan altecoaltecon, ĉar tiu ĉi depandas de la ritmo, kaj aliaj.

*'''2''' signifas ke, dum unu tempo, la objekto restas en la mano. Tamen enblaseblas anstataŭi tion per nekruca ĵeto.

Akordiĝe, oni skribas la ''siteswap'' komence per la plej grandaj ciferoj. Tiel la samaj ''siteswap'' '''315''', '''153''' kaj '''531''' estas ĉiuj srkibatajskribataj '''531'''.

Ĉiu sekvo ripetiĝas post iom da ĵetoj: tio estas la [[periodo]]. La sekvo estas do skribata per la plej eta ero: la dekstra sekvo estas tiel skirbataskribata {{formatnum:53145305520}}, kaj ties periodo estas 11. Kiam la periodo estas nepara (kiel tiu ekzemplo), la sekvo estas '''simetria''' ĉar la ripeto komencos per la alia mano. Ĉiuj la ĵetoj estas faratafarataj alterne per ĉiu mano. La sekvoj kieskun la lapara periodo estas para estas '''nesimetrianesimetriaj''': ĉiu mano ripetas ĉiam la samajsamajn ĵetojĵetojn.

La nombro de ĵongliloj bezonataj por ĵongli la sekvosekvon estas la [[aritmetika meznombro]]. Tiel, '''441''' estas ĵonglata per 3 objetojobjektoj, ĉar (4+4+1)/3 = 3, '''86''' per 7 objektoj, '''7531''' per 4, ktp. Ĉiu valida sekvo havas do aritmetikan meznombron plenaplenan, sed tio ne estas sufiĉa kondiĉo. Ekzemple, la sekvo 543 ne validas, ĉar ĉiuj la pilkoj devas esti reĵetireĵetitaj samtempe. Ĉiu valida sekvo kies la aritmetika meznombro estas plena povas esti enordigi al valida sekvo laŭ la enordiga teoremo<ref>Benoît Guerville, ''Théorème de réorganisation'', januaro 2009.</ref>.

La baza ĵonglskribsistemo (''vanilla'') priskribas nur la movojn '''alitempajn''': la du manoj ĵetas alterne objektojn. Ĉiu mano ĵetas ĉiuĉiun 2duan tempojtempon. Sed la ĵonglado ankaŭ eblas per malpli multaj movaĵoj '''samtempaj''', la du manoj ĵetas samtempe. Tiel, pro tio keĉar estas du ĵetoj dum la sama tempo, oni skribas la du ĵetoj inter rondaj krampoj, kun komo inter ili: ekzemple '''(4,4)'''. En samtempaj ĵonglskriboj, kiel en alitempa, ĉiu mano ĵetas duontempe.

Kiam la ĵeto estas kruca, oni aldoas '''ikson''' post la cifero. Ekzemple, '''(4,2x)(2x, 4)''' estas la satoloskatolo per titiuj objektoj, figurata per la dekstra diagramo.

Samtempa ĵonglskribo povas havi '''steleton''' fine. Tiu signifas ke la sevosekvo devas esti reĵonglata komencedekomence alterne per la du manoj: la sekvo estas simetria. Tiel, '''(4,2x)(2x,4)''' mallongeblas per '''(4,2x)*''', kaj '''(6x, 4)(4,2x)*''' signifas '''(6x,4)(4,2x)(4,6x)(2x,4)'''.

* '''unua''' kiam ĝi ne eriĝeblas en pluraj sevojsekvoj sendependaj. Alie, oni povas diri ke ĝi neniam iras per la sama stato. Tiel '''3''', '''441''' kaj '''633''' estas sekvoj unuaj dum '''423''' ne estas unua ĉar ĝi eriĝeblas en '''42''' kaj '''3'''. Unua sekvo povŝspovas esti aŭ ekscitata (ekzemple '''51''', '''741''') aŭ fundamenta (ekzemple '''642''', '''{{formatnum:97531}}''').

Plurobjektaj ĵetoj (angle ''multiplex'') estas ĵeto samtempa de pluraj objektoj per la sama mano. La vastiĝa skribsistemo ''siteswap'' uzas la rektajrekntaj krampojkrampojn por priskribi tiujn ĵetojn. Ekzemple [54] signifas ke la mano ĵetas samtempe du objetojobjektojn : iuunu kiel 5 kaj la alia kiel 4.

La nombro de ciferoj ĉeestantaj inter la rektkrampoj estas la nombro de objetojobjektoj bezonataj por ĵongli la plurobjekta ĵeto:

Laŭ kutimoj kaj programoj, la ĵetoj inter rektkrampoj estas enordigi aŭ kreske aŭ malkreske. Por distingi apartigi tiujtiujn ĵetojĵetojn elparole, oni ĝenerale elparolas tiujilin kiel nombroj kaj ne ciferoj. Ekzemple [43]23 estas alparolata: kvardek tri - du - tri.

Ankaŭ eblas priskribi per ĵonglskribsistemo la brakmovojn, por movoj kiel [[Ĵonglado#Tipaj movaĵoj|Mills sonordosenordo]] kaj aliaj.