Hipokastano: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 30:
La nuksoj, speciale tiuj kiuj estas junaj kaj freŝaj, estas iome [[Veneno|venenaj]], entenante [[Alkaloido|alkaloidajn]] [[saponino]]jn kaj glukozidojn. Kvankam ne danĝere por la tuŝado, ili kaŭzas [[malsano]]n kiam manĝate; konsumate de [[ĉevalo]]j, ili povas kaŭzi tremorojn kaj mankon de kunordigado <ref>{{cite book|title=Feeding and care of the horse|first=Lon D.|last=Lewis|publisher=Wiley-Blackwell|year=1995|url=http://books.google.com/books?id=m4VM9__SKJMC&pg=PA303|accessdate=2011-10-21}}</ref>. Iuj [[mamuloj]], nome [[cervo]]j, eblas malkombinigi la [[toksino]]jn kaj manĝi ilin sendanĝere.
[[Dosiero:Aesculus hippocastanum fruit.jpg|thumb|220px|Freŝaj ĉevalokaŝtanoj de hipokastano.]]
[[Dosiero:Englischer garten fg02.jpg|thumb|220px|Bieroĝardeno en [[Munkeno]].]]
 
En la [[pasinteco]], hipokastanaj semoj estis uzitaj en [[Francujo]] kaj [[Svisujo]] por blankigado de [[kanabo]], [[lino]], [[silko]] kaj [[lano]]. Ili enhavas [[Sapo|sapan]] [[suko]]n, taŭgan por lavi tolaĵon kaj [[ŝtofo]]jn, por premgladi [[kaskedo]]jn kaj [[ŝtrumpo]]jn, k.t.p., kaj por plenigi [[Vesto|vestaĵojn]]. Tor tio, 20 hipokaŝtanoj estis sufiĉaj por ses [[litro]]j da [[akvo]]. Ili estis senŝeligitaj, tiam raspitaj aŭ sekigitaj, kaj muelitaj en [[Malto (bierfarejo)|malton]]. La akvo devas esti dolĉa, aŭ [[Pluvo|pluva]] aŭ [[Rivero|rivera]] akvo; [[Kalko|kalkhava]] [[Fonto|fonta]] akvo ne taŭgas. Tiam la nuksoj estis trasorbigitaj en malvarma akvo, kiu baldaŭ estiĝas ŝaŭma, kiel kun sapo, kaj tiam estiĝas [[Lakto|lakte]] blanka. La [[likvaĵo]] unue devis esti bone kirlita, kaj tiam, post starigado por surfondiĝo, [[Kribrilo|kribrita]] aŭ deverŝigita. Tolaĵo lavita en tiu likvaĵo, kaj poste lavpurigita en klara kuranta akvo, ekhavas agrablan hele [[Ĉielo|ĉiel]]-bluan [[koloro]]n. Ĝi forprenas makulojn el kaj tolaĵo kaj lano, kaj neniam difektas la [[tekstilaĵo]]jn.
 
En [[Bavarujo]] la hipokastano estas tipa arbo por [[biero]]-[[ĝardeno]]. Origine tiuj arboj estis plantitaj por doni profundan [[ombro]]n kiu signifas ke bier[[kelo]]-posedantoj [[Vintro|vintre]] povis tranĉi [[glacio]]n el la lokaj riveroj kaj [[lago]]j por malplivarmigi la bieron longe dumsomere. Nuntempe la gastoj ĝuas la ombron por teni la [[kapo]]n malvarmete, eĉ post trinkado de sufiĉe da biero.
 
La hipokastanoj estis minacataj de la folioborula [[tineo]] ''Cameraria ohridella'', kies [[ larvo]]j nutriĝas per hipokastanaj folioj. La tineo estis priskribita el Makedonujo kie la specio estis malkovrita en [[1984]] sed bezonis 18 jarojn por atingi Britujon <ref name="Lees et al. 2009">Lees, D.C.; Lopez-Vaamonde, C.; Augustin, S. 2009. Taxon page for Cameraria ohridella Deschka & Dimic 1986. In: EOLspecies, http://www.eol.org/pages/306084. First Created: 2009-06-22T13:47:37Z. Last Updated: 2009-08-10T12:57:23Z.</ref>.