Florida makisgarolo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ZéroBot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.1) (robota aldono de: nl:Struikgaai
Neniu resumo de redakto
Linio 20:
La '''Florida makisgarolo''' ('''''Aphelocoma coerulescens'''''
<ref>
[[Etimologio]]: ''Aphelocoma'', el latinigita [[greka]] ''aphelo-'', "milda" (greka: apalos, απαλός) + Latina ''coma'' "hararo", pro la milda plumaro de la birdoj de tiu genro kompare al aliaj korvedoj. ''coerulescens'', [[latina]] por "ĉieleca", tio estas blua kiel la ĉielo.</ref>) estas unu de la [[specio]]j de [[makisgaroloj]] indiĝena de [[Nordameriko]]. Ĝi estas la ununura specio de birdo [[Endemismo|endemismaendemiisma]] de la [[Usono|usona]] ŝtato de [[Florido]]. Pro tio ĝi estas ege serĉata de [[birdumo|birdumanto]]j kiuj veturas tra la kamparo por observi tiun unikan specion. Oni scias ke loĝis en Florido kiel rekonebla distinga specio ekde almenaŭ [[ma]]oj (Emslie, 1996 <ref>'''Emslie''', Steven D. (1996): A fossil Scrub-Jay supports a recent systematic decision. ''The Condor'' '''98'''(4): 675-680. [http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v098n04/p0675-p0680.pdf PDF plena teksto]</ref>
); eble ĝi devenas al la prauloj de la ''Makisgarolo de Woodhouse'', internaj formoj de [[Okcidenta makisgarolo]] (Rice ''et al.'' 2003 <ref>'''Rice''', Nathan H.; Martínez-Meyer, Enrique & Peterson, A. Townsend (2003): Ecological niche differentiation in the ''Aphelocoma'' jays: a phylogenetic perspective. ''Biological Journal of the Linnean Society'' '''80'''(3): 369–383. <small>{{DOI|10.1046/j.1095-8312.2003.00242.x}}</small> [http://www.ansp.org/research/biodiv/ornithology/pdf/Jay-phylogeny.pdf PDF plena teksto]</ref>).
 
Linio 26:
 
==Kial estas kontraŭleĝa manĝigi Floridajn makisgarolojn==
Tiu [[Nearkta ekozono|nearkta]] specio estas scivolema kaj inteligenta kaj la plej rimarkinda atributo de la Florida makisgarolo estas ĝia rimarkinda malsovaĝeco. Floridaj makisgaroloj apenaŭ montras timon de homoj kaj eĉ prenas [[arakido]]jn el homaj manoj kaj lipoj, sed estas '''kontraŭleĝa manĝigi la Floridan makisgarolon'''<ref>
{{cite web
| url = http://www.heraldtribune.com/article/20060604/COLUMNIST18/606040320
Linio 49:
 
==Ekologio==
La Florida makisgarolo troviĝas nur en la habitato[[ekoregiono]] de la [[FloridaFloridaj makisosablopinaroj]], [[ekosistemo]] ekzistanta nur en centra Florido. Ĝi karakteras pro sia malriĉa grundo, eventualaj sekecoj kaj oftaj [[incendio]]j. Pro tia malfavora klimato ĝi loĝas ĉe malgranda vario de tre specifaj plantoj, inklude [[Sablopinosablopino]]j, sablokverkoj, mirtokverko, kverko de Chapman, makiskverko kaj aliaj variaj fortaj plantoj kiel [[kakto]]j.
 
Floridaj makisgaroloj estas [[ĉiomanĝanta]]j kaj manĝas ampleksan varion de [[glano]]j, [[semo]]j, [[ternukso]]j, [[insekto]]j, [[arborano]]j, [[testudo]]j, [[serpento]]j, [[lacerto]]j kaj etajn [[muso]]jn. Foje eĉ oni observis la Floridan makisgarolon rabantajn aliajn birdojn el ties ovoj aŭ idoj, sed tio rare okazas<ref>[http://fwie.fw.vt.edu/WWW/esis/lists/e104013.htm Taksonomio, Specioj garoloj, Makis-, Florido]</ref>. Ili rutine kaŝas milojn de glanoj ĉiujare, enterigante ilin ĝuste sub la sabla surfaco. Ili estas kutime enterigitaj aŭtune kaj konsumitaj dumvintre kaj printempe. La netrovataj glanoj ĝermas kio igas la Floridan makisgarolon ĉefa disiganto de vario de kverkoj.
Linio 58:
 
===Reproduktado===
Ankaŭ Floridaj makisgaroloj estas unu el la malmultaj birdospecioj kiuj ĝuas la sistemon de la [[kooperativa reproduktado]] en Nordameriko. Junuloj de Floridaj makisgaroloj restas en la [[Habitato (ekologio)|habitato]] de siaj gepatroj dum kelkaj jaroj kaj [[nestohelpantoj|helpas zorgi la idojn]], defendas el predantoj kaj defendas la teritorion kontraŭ najbaraj familigrupoj de Florida makisgarolo. Tiuj familioj povas grandi je 2 al 8.
 
[[Image:Juvenile Florida scrub jay.jpg|left|thumb|Junulo de Florida makisgarolo]]
[[Image:Juvenile Florida scrub jay 03.jpg|right|thumb|Junulo de Florida makisgarolo disvolvigante koloron de plenkreskulo]]
Post ĉirkaŭ 2 al 3 jaroj, junuloj forlasas la grupon por formi paron per si mem. Pariĝanta sezono estas el marto al junio. Ovodemetado kutime estas de ĉirkaŭ 3 al 4 ovoj kiuj estas kovataj dum ĉirkaŭ 18 tagoj. [[Elnestiĝo]] okazas post ĉirkaŭ 16 al 19 tagoj. Junuloj distingiĝas el plenkreskuloj pro la koloro de plumoj en sia kapo, kiuj estas '''brunaj''' anstataŭ bluaj. La brunaj plumoj de la kapo de junulo estas malrapide anstataŭita de bluaj plumoj dum la birdo maturiĝas al plenkreskeco.
 
==Konservado==
La makisa habitatovivejo draste malpliiĝis dum la pasintaj jardekoj dum Florido pludisvolviĝis. Forigo pro incendioj kaŭzas la naturan ŝanĝon de grandaj [[kverko]]j kaj arboj kio ŝanĝas ankaŭ la habitaton. En ĵusaj jaroj konservistaj grupoj de la ŝtato baraktis por konservi la restan makison de Florido pere de kontrolitaj incendioj kaj eĉ klarigado de areoj de grandaj arboj por pligrandigi la amplekson de la makisa habitato.
 
La Florida makisgarolo estis oficiale listita kiel minacata ŝtata specio de la Florida Natura Komitato en [[1975]] kaj estis listita kiel minacata federa specio de la Usona Natura Servo en [[1987]].
Linio 75:
Oni ĵus debatas pri la konveno ke la Florida makisgarolo estu oficiale listita kiel [[Endanĝerita Specio]] pro perdo de habitato. Tamen konservistoj esperas ke nunaj konservaj klopodoj helpu la stabilon de la specia populacio.
 
Aliflanke la [[IUCN]] klasigas tiun specion kiel [[Vundebla specio|vundebla]] al [[formorto]] '''VU B1ab(i,ii,iii,iv,v); C1+2a(i)''' (BirdLife International 2004). Tio signifas ke en [[2004]] la populacio estis malpliiĝanta kaj oni konis ne pli da 10 subpopulacioj. Kaj la nombro de plenkreskuloj kaj la kvanto kaj kvalito de [[habitato]]vivejoj estis malpliiĝantaj kaj lokaj subpopulacioj estis en danĝero de malapero kune. Oni supozas, ke ekzistas ĉirkaŭ '''8000 plenkreskuloj''' – kun ne pli da 1000 en ĉiu ajn subpopulacio -, kaj la nombroj de populacioj[[populacio]]j falis je ĉirkaŭ 10 % rilate la lasta jardeko.
 
== Bildaro ==
Linio 113:
 
[[kategorio:Korvedoj]]
[[kategorio:Bestoj el la Nearkta ekozono]]
[[kategorio:Birdoj de Ameriko]]