|
'''Ekzistadismo''' aŭ '''Ekzistismo''' estas [[filozofio|filozofia]] tendenco, kiu insistas, ke la estado de ĉiu homa [[individuo]] havas specifan valoron, kaj ke tiu estadon karakterizas necerteco. Ĝi do oponas kontraŭ asertoj de [[klerismo]] kaj [[ideismo]]. Laŭ la ekzististoj la [[homo]] devas fronti al bazaj [[problemo]]j kaj temoj. Al ili apartenas anksio, teruro, [[libero]], [[konscio]] pri ekzisto, [[vivo]] kaj [[morto]]. Ilin oni ne povas forigi, redukti aŭ klarigi laŭ la maniero de la [[naturscienco]]j. Neniel eblas liberiĝi de tiuj problemoj de la ekzisto.
Ŝlosilajn ideojn de la ekzistismo esprimas la frazoj "La homo estas ĝia ekzisto." kaj "La estado antaŭenirasantaŭiras la esencon" ([[Jean-Paul Sartre]]). [[Martin Heidegger]] diris, ke la homo estas "ĵetita en ekziston", per aliaj vortoj: elmetita al la ekzisto. La ekzistismo estas ne nur aperaĵo filozofia, sed ekokupis spacon larĝan kaj signifoplenan ankaŭ en la literaturo kaj en aliaj artoj. Krome ĝi influis la kutimojn de la homoj.
[[Martin Heidegger]] diris, ke la homo estas "ĵetita en ekziston", per aliaj vortoj: elmetita al la ekzisto.
La ekzistismo estas ne nur aperaĵo filozofia, sed ekokupis spacon larĝan kaj signifoplenan ankaŭ en la literaturo kaj en aliaj artoj. Krome ĝi influis la kutimojn de la homoj.
Laŭ la ekzistismo homoj povas esti komprenataj nur el la interno, pere de la realaĵoj kaj dilemoj, kiujn ili spertas, ne deekstere, pere de sciencaj teorioj[[teorio]]j pri la homo kaj ties [[vivo]], [[korpo]] kaj [[psiko]]. Ĝi emfazas agadon, liberecon, kaj decidon kiel fundamentojfundamentojn de la homa ekzistecoekzisto kaj estas fundamenteĝisradike kontraŭ la [[raciismo|raciisma]] tradicio kaj [[pozitivismo|pozitivismaj]] tradicioj. Do,Laŭ ĝila rezonasekzistismo kontraŭne difinojtaŭgas de[[difino|difini]] homojla ĉuhomon kiel primare raciajestulon, sciajkiun estaĵjbaze kiujdirektas rilatas[[racio]] al realeco primare kiel objekto dekaj [[scio]]. aŭPor kiesla agohomo povasla aŭ[[realo]] devasne estiestas reguligataunuavice perobjekto raciajde principoj,[[scio]]. aŭLa kielhomajn estaĵojagojn kiujne povaseblas estikaj difinatajne enindas terminojreguligi deper iliaraciaj konduto[[principo]]j. kielNe ĝieblas ŝajnaspriskribi aŭ estasdifini studataalian perhoman aliajindividuon personoj.sur Plila ĝenerale, ĝi malakceptas ĉiujn okcidentajn difinojnbazo de Esteco en terminoj[[esploro]] de raciaĝia principo[[konduto]]. aŭEkzististoj esencoemas aŭ kielkonsideri la plej ĝeneralan trajton ke ĉio havas komune. Ekzistadismo inklinas konsideri homojnhomon kiel subjektojn[[subjekto]]n en indiferenta, objekta, ofte ambigua, kaj "absurda" [[universo]]. enTiu kiu signifecouniverso ne estas provizata per laia natura ordo, sedprovizas pli[[celo]]jn ĝustekaj povas[[signifo]]jn. estiTamen kreata,tiujn tamenla homoj povas krei, portempe kaj malfirme, per lasiaj agoj kaj interpretoj de homoj.
== Listo de ekzistadismajekzistismaj verkistoj ==
* [[Edward Albee]]
* [[Georges Bataille]]
|
