Antonín Dvořák: Malsamoj inter versioj

'''Antonín Leopold DVOŘÁK''' ({{Aŭdio| Cs-Antonin_Dvorak.ogg |elparolu}}[''ˈantoɲiːn ˈlɛopolt ˈdvor̝aːk '']; esperanta prononco /antonin leopold dvoĵak/) (naskiĝis la {{daton|8|septembro|1841}} en [[Nelahozeves]] apud [[Prago]], [[Ĉeĥujo]]; mortis la {{daton|1|majo|1904}} en [[Prago]]) estis [[Ĉeĥio|ĉeĥa]] [[komponisto]].

Li apartenas al la eksterordinaraj personecoj de la ĉeĥa kaj tutmonda muzika kulturo kaj kune kun [[Bedřich Smetana]] li estas konsiderata kiel fondinto de la moderna [[ĉeĥa muziko]]. Li estas unu el la ĉefaj reprezentantoj de la klasika-romantisma sintezo kaj sendube la tutmonde plej konata kaj plej ofte ludata ĉeĥa komponisto.

 

== Biografio ==

 

=== Infanaĝo ===

 

=== Privata vivo ===

En la teatro la komponisto konatiĝis kun tiea kantistino Josefina Čermáková, al kiu li supozeble konservis amsentojn dum tuta sia vivo - li enkorpigis ilin i.a. en ciklon de amkantoj nomataj ''"Cypřiše"'' (Cipresoj). Li komencis vizitadi ankaŭ ŝian familion, kie li instruis pianon kaj tie li proksimiĝis kun unu el la kvar fratinoj de Josefina, nomata Anna, 13 jarojn pli juna ol li. En novembro 1873 ili geedziĝis.

 

En [[1878]]-[[1888]] bonŝance al la sortoekzamenitaj geedzoj Dvořák naskiĝis sinsekve ses sanaj infanoj, kiuj ĉiuj sukcesis atingi plenkreskan aĝon. Baldaŭ post naskiĝo de lia filino Anna la familo estis invitita al la kasteleto en [[Vysoká]] ĉe [[Příbram]] (sude de Prago), kiun la bofratino de Dvořák grafino Josefina Kounicová ricevis nuptodonace de sia edzo. Al la komponisto la loko plaĉis tiom, ke li aĉetis de ili kaj sekve rekonstruigis la malnovan domon en la vilaĝo kaj nomis ĝin "vilao Najado".

Sekvajn dudek jarojn tie la familio pasigis regule someron kaj Dvořák tie komponis multajn siajn verkojn. La kasteleto en Vysoká estas nuntempe adaptita kiel muzeo omaĝe al lia vivo kaj verkaro.

=== Restado eksterlande ===

Post [[Germanio]] lia muziko komencis esti ludata ankaŭ en [[Anglio]]; en marto [[1884]] li forveturis tien por sia unua artturneo. Post granda sukceso de ''Stabat Mater'' li vizitis la landon plurfoje, kutime prezentante iun novan verkon laŭmende de iuj el tieaj muzikinstitucioj:

 

=== Fino de la vivo ===

En la finaj jaroj de sia vivo Dvořák en sia komponado rimarkeble inspiriĝis de fabeloj kaj legendoj. En tiu periodo estiĝis ekz. 4 simfoniaj poemoj je tekstoj de ĉeĥaj popolaj baladoj el la ''Bukedo'' de [[Karel Jaromír Erben]] - ''Akvofeo'', ''Tagmeza fantomino'', ''Ora ŝpinilo'' kaj ''Kolombeto''. Sekvis tri liaj operoj - fabela komedio ''Diablo kaj Kaĉa'', lirika ''Najado'' (ĝis nun la plej ofte ludata lia opero) kaj la lasta verko de Dvořák - ''Armida'' kun ekzotika motivo el Oriento. Dum la premiero de tiu verko, laŭ Dvořák ne tro bone preparita,

la komponisto devis pro renatako forlasi la teatron. Al tiu sekve aldoniĝis malvarmumo kaj gripo, pro kio la komponisto devis longdaŭre kuŝi. Dimanĉe la [[1-an de majo]] [[1904]] lia sanstato neatendite pliboniĝis, tial li esprimis la deziron tagmanĝi kune kun sia familio. Sed dum la tagmanĝo li subite ekmalbonfartis kaj perdis la konscion kaj la alvokita kuracisto sekve povis nur konstati morton oficiale pro [[apopleksio]]. Laŭ la scioj de la nuntempa medicino tamen la pli probabla kaŭzo de la morto estis [[pulma embolio]], kiu okazis pro longa kuŝado enlite.

==== Simfoniaj poemoj, rapsodioj, uverturoj, orkestraj komponaĵoj kaj svitoj ====

* ''Slovanské rapsodie'' („Slavaj rapsodioj“), op. 45 (D maĵora, g minora, A bemola maĵora), 1878

* ''Husitská'', dramatická ouvertura ("La husita – drama uverturo"), op. 67, 1883

* ''Scherzo capriccioso'', op. 66, 1883

* ''[[Slavaj dancoj|Slovanské tance]]'' ("Slavaj dancoj") , op. 46 kaj 72 - 2-a serio, 1887

 

* ''Pianokvinteto A maĵora'', op. 81, 1887

* ''Arĉkvinteto E bemola maĵora'', op. 97, 1893

* ''Arĉkvarteto A bemola maĵora'', op. 105, 1895

 

* ''Poetické nálady'' („Poeziaj humoroj“), op. 85, 1889

* ''Humoresky'', op. 101 (la plej fama n-ro 7 G bemola maĵora)

* ''Slovanské tance'' ("Slavaj dancoj) , op. 46 kaj 72 - 2-a serio, 1887

* ''Legendy'', op. 59, 1881

* ''Čtyři písně'' („Kvar kantoj“), op. 82, 1888 (n-ro 1 Kéž duch můj sám)

* ''Písně milostné'' ("Amkantoj"), op.83, 1888 (n-ro 2 V tak mnohém srdci mrtvo jest)

* ''Ave Maria'', op. 19B, 1877

* ''Moravské dvojzpěvy'' („Moraviaj duetoj", op. 20, 1875, op. 29,32, 1876, op. 38, 1877

* BERKOVEC, Jiří: ''Život plný hudby: vyprávění o Antonínu Dvořákovi''. Praha: Středočeské nakladatelství a knihkupectví, 1986. 180 p.

* BURGHAUSER, Jarmil; CLAPHAM, John. ''Antonín Dvořák: thematický katalog; bibliografie; přehled života a díla''. 2-a rev. kaj kompl. eld. Praha: Bärenreiter Editio Supraphon, 1996. 843 p. ISBN 80-7058-410-6. Paralele en la germana kaj en la angla

* KUNA, Milan (red.) kaj kol. ''Antonín Dvořák; Korespondence a dokumenty - kritické vydání''. Vol. 1 ĝis 10. Praha: Editio Bärenreiter Praha, 1987 – 2004. – Kritika eldono de korespondaĵoj kaj dokumentoj.

* MAHLER, Zdeněk: ''Spirituál bílého muže''. ''(O pobytu A. Dvořáka v USA)''. Praha: Primus, 1990. 195 p. ISBN 80-900078-4-8

** - Toronto: Sixty-Eight Publishers, 1982.

** - Praha: Levné knihy KMa, 2005. 362 p. ISBN 80-7309-207-7

** - 1-a parto (1841-1877). Praha: SNKLHU, 1954. 346 p.

** - 2-a parto (1878-1890). Praha: SNKLHU, 1955. 367 p.

=== en la angla ===

* BECKERMANN, Michael Brim. ''New Worlds of Dvořák: Searching in America for the Composer’s Inner Life''. New York: Norton, 2003. 272 p. + KD. ISBN 0-393-04706-7

* HURWITZ, David. ''Dvořák : Romantic Music’s Most Versatile Ggenius''. Pompton Plains: Amadeus Press, 2005. 180 p. + 2 kodoromoj. ISBN 1-57467-107-3

* ŠKVORECKÝ, Josef. ''Dvorak in Love : A Light-Hearted Dream.'' El la ĉeĥa orig. trad. P. Wilson. New York: AA Knopf, 1987. 322 p. ISBN 0-394-54681-4

 

== Aliaj projektoj ==

 

== Eksteraj ligiloj ==

=== Retpaĝaroj ===

* [http://www.antonindvorak.org/ Informoj pri la nova kompleta eldono de la verkaro de Antonín Dvořák] ĉeĥe, angle

* [http://members.home.nl/basboy/aldfr.html/ Listo de la verkoj] angle

==== Kolektoj de registraĵoj ====

* [http://www.classiccat.net/dvorak_a/index.htm/ Classic Cat]

* [http://pianosociety.com/cms/index.php?section=910/ Piano Society]

* [http://www.archive.org/search.php?query=Dvorak%20AND%20mediatype:audio/ Internet Archive]

* [http://mp3.osobnosti.cz/antonin-dvorak/ Simfonio n-ro 9 „El la Nova mondo“]

* [http://www.alexandredebrus.com/ExtraitsMP3/Antonin_Dvorak_Cello_Concerto_Allegro_Moderato.mp3 Koncerto por violonĉelo] Finalo:Allegro moderato

* [http://www.etvaart.cz/media/biblickepisne.mp3/ Bibliaj kantoj] op. 99 n-ro 1

 

* [http://www.youtube.com/watch?v=4p1LuhiGwvA/ Slava danco] op. 46 n-ro 8

* [http://www.youtube.com/watch?v=MwuNgCKxto/ Ario de Najado] „Měsíčku na nebi vysokém“ el la opero „Najado“ - en interpreto de Anna Netrebko

* [http://www.youtube.com/watch?v=k4yUeb06QfY/ Humoresko] op. 101 n-ro 7

 

=== Muziknotoj ===

* [http://imslp.org/wiki/Category:Dvo%C5%99%C3%A1k,_Anton%C3%ADn/ International Music Score Library Project]

* [http://www2.cpdl.org/wiki/index.php/Anton%C3%ADn_Dvo%C5%99%C3%A1k/ Free Choral Sheet Music]

 

{{leginda}}

{{Portalo Muziko}}

 

{{LigoLeginda|uk}}

 

[[an:Antonín Dvořák]]