5-a jarmilo a.K.: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e lingva plibonigo
e etaj korektoj
Linio 3:
 
== Okazaĵoj ==
* Rondaĵoj en [[Mez-Eŭropo]] (ĉ. cent de 4900 ĝis 4700 a.K. starigitajĉ. cent konataj konstruaĵoj estis starigitaj en [[Germanio]], [[Aŭstrio]] kaj [[Ĉeĥio]] estas konataj), inter aliajalie en [[Goseck]] (Saksio-Anhalto), [[Ippesheim]] (proksima al [[Würzburg]]) aŭ [[Dresdeno]]-Nickern (Saksio).
* humidgrunda loĝloko (disvastigo de la «ideo de palafitoj») ĉe norditalaj lagoj; norde de la alpoj unue nur disaj palafitloĝlokoj (ekzemple Aichbühl), ĉi tie ĉefe nur ekde la 4a jarmilo a.K.
 
[[Dosiero:WoodHenge-Goseck-Germany-Ringwalk.jpg|thumb|sunobservatorioSunobservatorio de Goseck]]
 
* Unuaj loĝlokhistoriajloĝlok-historiaj pruvoj en [[Sud-Orienta Azio]] ([[Tajlando]])
* Je 4895 a.K.: vulkana erupcio de la Monto Mazama ([[Oregono]]) kun [[Vulkan-eksploda indikilo|forteco (Vulkan-eksploda indikilo)]] de 7. Laŭ aliaj fontoj la forteco estis 5677±150calBC (vd. angla Vikipedio).
* 1a januaro 4713 a.K.: Je la dudeka horo [[UTC]] (= JD 0), komencokomenciĝo de la tempskalo de juliana dato, kiu precipe estas uzata por kalkuli datojn en [[astronomio]] kaj [[geodezio]]. Partoj de unu tago (horoj, minutoj, ktp.) estas esprimataj en decimaloj.
* Fino de la [[Musono|musona]] klimato ĉirkau la mezmaro. La mediteranea klimato iĝas pli seka (4600 a.K.).
* [[Obed-kulturo]] en [[Mezopotamio]] (ĝis ĉirkaŭ 4300 a.K.).
Linio 23:
== Arkeologiaj kulturoj en Eŭropo ==
* Mezeŭropo: Arkeologiaj kulturoj de la meza [[neolitiko]], kiel pikbanda keramiko, Rössen-kulturo, la «Oberlauterbacher Gruppe» (Bavario), «Großgartacher Gruppe».
* De 4500 ĝis 4200 a.K. (regione diferencamalsimile): Transiro al frua neolitiko, nomata sinonime la komencokomenciĝo de la [[kuproepoko]] (ankaŭ ''ĥalkolitiko''''eneolitiko''). La juna Lengyel-kulturo ([[Hungario]], Aŭstrio, Ĉeĥio) havas kulturan enfluon ĝis Mez-Eŭropo, ankaŭ ĉe la Jordanów-kulturo, la Münchshöfen-kulturo kaj la Gatersleben-kulturo; unuaj objektoj faritaj el kupro estis importataj.
* Vinča-kulturo (5400 ĝis 4500 a.K.) (ankaŭ «danuba civilizacio») en [[Serbio]], okcidenta [[Rumanio]], suda Hungario kaj en orienta Bosnio.
* Je 4300 a.K.: Fino de la meza ŝtonepoko kaj disvastigodisvastiĝo de la [[funelpokalkulturo]] en norda Mez-Eŭropo (ĉe la [[Balta Maro]]), kiu unue je 4000 a.K. estis disvastigita aree.
 
== Kulturoj (mondskale) ==
* Omari-kulturo ĉe la [[nilo]] en suba [[Egiptio]], ĉirkaŭ de 4600 ĝis 4400 a.K.; en sura Egiptio: Badari-kulturo de 4400 ĝis 4000 a.K.
* En [[Ĉinio]] komencaskomenciĝas la Dawenkou-kulturo ĉe la bordo de la [[flava maro]].
 
[[ar:الألفية الخامسة ق م]]