Kiel registrite je 04:13, 23 aŭg. 2011 redakti EmausBot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 289 601 redaktoj e r2.6.4) (robota aldono de: kk:Спектроскопия ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 00:55, 24 jun. 2012 redakti malfari Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 713 redaktoj e r2.7.3) (robota modifo de: es:Espectroscopia; cosmetic changes Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 8: [[kristalografio]], ktp. == Optika spektroskopio == [[Dosiero:Prisma.gif\|thumb\|right\|300px\|Triangula prismo malkomponas blankan lumon]] La unua observata [[Videbla spektro\|spektro]] estis tio de [[lumo]]. Tio estas observebla en la [[ĉielarko]] aŭ per iuj travideblaj objektoj ([[kristalo]]j, vitraj bidoj, akvogutoj) [[Dosiero:Opticks.jpg\|thumb\|left\|Unua eldono ([[1704]]) de verko ''Opticks'' pri la [[refrakto]], [[reflekto]] kaj [[Varianco (optiko)\|varianco]] de la lumo]] [[Isaac Newton]], la unua, malvolvis teorion pri koloroj sur bazo de la malkompono de lumo per prismo. En [[1666]] li studis la malkomponon de la suna lumo per vitra [[prismo]]. Tiel oni vidigas [[spektrokoloro\|spektrajn kolorojn]], sed ĝis tiam oni kredis, Linio 18: En [[1802]], la [[Britio\|brita]] sciencisto [[William Hyde Wollaston]] ekvidis en la spektro de la Suna lumo malhelajn liniojn, sed li ne faris hipotezojn pri ili. En [[1813]], la [[Germanio\|germana]] optikisto [[Joseph von Fraunhofer]], eltrovanto de la [[difrakta reto]], re-malkovris la malhelajn liniojn, kiujn vidis William Hyde Wollaston. Li zorge notis la pozicion de ĉiu el ili. Tiuj linioj nun estas nomataj ''[[Linioj de Fraunhofer]]''. [[Gustav Kirchhoff]] (elpensinto de la prisma spektroskopo) demonstris, ke la [[spektra linio\|spektraj linioj]] en la lumo elsenditaj de inkandeska korpo estas "sigelo" de la kemiaj elementoj entenataj en tiu korpo, en [[1858]] Gustav Kirchhoff kaj [[Robert Wilhelm Bunsen]] estas rigarditaj kiel la iniciatintoj de la spektroskopio. === Astronomia spektroskopio === La spektroskopio estas la ĉefa rimedo por esplori la [[universo]]n. En [[1835]], [[Auguste Comte]] asertis, ke, inter la aferoj, kiuj ĉiame restos neatingeblaj de la homa kono, estas la ĥemia kompono de [[Suno]]. Li ne sufiĉe vivis por vidi ke, en [[1865]], du [[Germanio\|germanaj]] sciencistoj, Robert Bunsen kaj [[Gustav Kirchhoff]], analizis unuafoje la lumon de Suno, por determini ĉi-ties kemian komponadon. De tiam, la astronomia spektroskopio antaŭeniris kaj alportas informojn pri la kompono de la kosmaj lumfontoj, kaj tiu de la materio, kiu estas inter tiaj lumfonto kaj ni. ==== Steloj ==== La suna spektro, kiel tiu de ĉiuj steloj, karakteriziĝas per kontinua fono, sur kiu vidiĝas malhelaj linioj: la [[Linioj de Fraunhofer]], kiuj estas la sorbaj [[spektraj linioj]] de Suno. Fraunhofer kaj [[Angelo Secchi]] estis pioniroj pri spektroskopia studio pri Suno kaj [[stelo]]j. Secchi estas fama pro sia [[klasigo de steloj]] laŭ iliaj spektraj tipoj. Linio 36: La ĉefaj linioj estas la sorbaj linioj de [[hidrogeno]], kiu troviĝas en la atmosfero de ĉiuj steloj. La serio de linioj de la hidrogena sorba spektro estas nomata [[Serio de Balmer]]. En [[1868]], la [[Francio\|franca]] astronomo [[Jules Janssen]] malkovris novan linion. La anglaj kemiistoj Sir [[Edward Frankland]] kaj [[Joseph Norman Lockyer]] montris, ke estas tiu ne nekonata elemento, kiun ili nomas [[Heliumo]]. Oni malkovris Heliumon sur Tero nur 25 jarojn pli malfrue. Nune, helpe de novaj scioj pri [[stela evoluo]], [[partikla fiziko]], [[fizika relativeco]], kaj novaj nocioj, kiaj la efikoj [[efiko de Doppler\|de Doppler]] kaj [[efiko de Zeeman\|de Zeeman]], la stelaj spektroj alportas al ni amason da informoj pri la aĝo, la movo, la [[kampo (magneto)\|magneta kampo]], la rotacio kaj oscilado de steloj aŭ la ĉeesto de [[Ekstersunsistema planedo\|planedoj]] ĉirkaŭ ili; aŭ ĝis nun nekonataj objektoj, kiel la [[nigra truo\|nigraj truoj]], la [[neŭtrona stelo\|neŭtronaj steloj]], la [[pulsaro]]j aŭ la [[gamo-radia ekbrilo\|gamo-radiaj ekbriloj]]. ==== Nebulozoj ==== [[~~dosiero~~Dosiero:NGC6543.jpg\|250px\|right]] En la komenca tempo de astronomio, oni nomis "''Nebulozo''" ĉiujn svagajn objektojn, kiu pli similas luman nubon ol punktan stelon. Linio 56: [[Kategorio:Spektroskopio\| ]] [[Kategorio:~~fiziko~~Fiziko]] [[Kategorio:~~tekniko~~Tekniko]] [[ar:مطيافية]] Linio 69: [[el:Φασματοσκοπία]] [[en:Spectroscopy]] [[es:~~Espectroscopía~~Espectroscopia]] [[et:Spektroskoopia]] [[fa:طیف‌سنجی]]

Spektroskopio: Malsamoj inter versioj