e
r2.7.3) (robota modifo de: sk:Priekopová prepadlina; cosmetic changes
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
RedBot (diskuto | kontribuoj) e r2.7.2) (robota aldono de: sk:Gráben |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e r2.7.3) (robota modifo de: sk:Priekopová prepadlina; cosmetic changes |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Fault-Horst-Graben.svg|eta|220px|[[USGS]]-bildo.]]
En [[geologio]], '''grabeno''' <ref> Plena Ilustrita Vortaro 2002 p.402 </ref> estas depresio limigita de du paralelaj [[faŭlto]]j. ''Graben'' estas [[Germana lingvo|germana]] por ''foso'' aŭ ''[[tranĉeo]]''.
== Priskribo ==
[[Dosiero:Graben Afar ASTER 20020327.jpg|eta|220px|left|[[Infraruĝa radiado|Infraruĝe]] akcentita satelita bildo de grabeno en Afar-Depresio ( Granda Rifto ).]]
Grabeno estas rezulto de malleviĝo de tereno produktante [[valo]]n kun klara kruta [[deklivo]] je ĉiu flanko. Grabenoj ofte okazas flanko-ĉe-flanko kun horstoj. Horstaj kaj grabenaj strukturoj estas indikoj de streĉorezistaj [[forto]]j kaj [[Terkrusto|terkrusta]] streĉo.
Grabeno estas produktita ekde paralelaj normalaj faŭltoj, kie la [[Faŭlto|pendanta muro]] estas subenglitita kaj la [[Faŭlto|piedmuro]] suprenglitita. La faŭltoj tipe subeniras al centro de la grabeno ekde ambaŭ flankoj. Horstoj estas paralelaj blokoj kiuj restas inter grabenoj; la limigantaj faŭltoj de horsto tipe subeniras ekde la centra linio de horsto.
Unuopa aŭ multipla grabeno povas rezultigi [[Rifto|
Unu el la plej profundaj grabenoj kun 1 000 metroj da subenglitado estas tiu de Unzen-Monto, [[Vulkano|vulkana]] [[masivo]] en suda [[Japanujo]].
== Duon-grabeno ==
[[Dosiero:Newark Basin Cross Section.jpg|eta|220px|Nevark-Baseno, frua [[Mezozoiko|mezozoika]] duon-grabeno.]]
En multaj riftoj la grabenoj estas nesimetriaj, kun ĉefa faŭlto laŭlonge nur unu el la limoj, kaj tiuj estas sciataj kiel duon-grabenoj. La poluseco ( [[direkto]] de la glisado ) de la ĉefaj limigantaj faŭltoj tipe alternas laŭlonge de la longo de la rifto. La nesimetrio de duon-grabeno forte influas la kuntektonan surfondiĝon. Kompare malmulte da [[sedimento]] eniras en la duon-grabenon tra la ĉefa limiganta faŭlto, kauze de la efikoj de piedmura leviĝo sur la drenado-sistemoj. La escepto estas de iu ĉefa kompensado en la limiganta faŭlto, kie transdon-deklivo povas provizi per grava enirpunkto. Plimulto de la sedimento eniros en la duon-grabenon sube de la senfaŭlta pendant-mura flanko ( ekzemple Bajkalo-Lago<ref>Nelson,C.H., Karabanov,E.B., Colman,S. and Escutia,C. 1999, Tectonic and sediment supply control of deep rift lake turbidite systems: Lake Baikal, Rusujo. ''Geology'', 27,
== Famaj grabenoj ==
* [[Bajkalo]], [[Siberio]], [[Rusujo]]
* ''Basin and Range Province'' ( baseno kaj montara provinco ) de
[[Dosiero:As10-31-4646.jpg|eta|220px|''Rima Ariadaeus'' sur la [[Luno]] estas konsiderita kiel grabenon. La manko de [[erozio]] sur la luno evidentigas la strukturon kun du paralelaj faŭltoj kaj la malevigitan blokon inter ili speciale klare.]]
* Centraj Malaltaĵoj ( aŭ Midland-Valo ), [[Skotujo]]
* [[Granda Rifto]]
* Guanabara-Golfo
* [[Lago Tahoe]], [[Kalifornio]] kaj [[Nevado]], [[Usono]]
* [[Lambert-Grabeno]] en [[Antarkto]]
Linio 31:
* Valo de [[Supra Rejno]] norde de [[Bazelo]], [[Svisujo]]
== Alia grabeno ==
* [[Grabeno de Republic]] en [[Republic (Vaŝingtonio)|Republic]], [[Vaŝingtonio]]
== Referencoj ==
{{Reflist}}
== Bibliografio ==
* {{cite book | author=McKnight, Tom L; Hess, Darrel | year=2000 | chapter=The Internal Processes: Graben | title=Physical Geography: A Landscape Appreciation | pages=417 | location=Upper Saddle River, NJ | publisher=Prentice Hall | isbn=0-13-020263-0}}
Linio 70:
[[ru:Грабен]]
[[sh:Graben]]
[[sk:
[[uk:Грабен]]
[[zh:地塹]]
| |||