Dompasero: Malsamoj inter versioj

La dompasero originis en [[Mezoriento]], kaj disvastiĝis kun agrikulturo al plejparto de Eŭrazio, kaj partoj de Nordafriko.<ref>{{harvnb|Anderson|2006|pp=5, 9–12}}</ref> Ekde la mezo de la 19-a jarcento, ĝi disvastiĝis tra multe de la mondo, ĉefe pro laŭvolaj enmetoj sed ankaŭ per natura disiĝo kaj permara veturado.<ref>{{Harvnb|Summers-Smith|1988| pp=129–137, 280–283}}</ref> La dompaseroj ankaŭ ege etendis sian territorion en norda Eŭrazio el la 1850-aj jaroj,<ref>{{Harvnb|Summers-Smith|1963| pp=171–173}}</ref> kaj plufaras tion, kiel montrite de la koloniigoj, ambaŭ ĉirkaŭ 1990, de [[Islando]] kaj la [[Riŝiri-Insulo]].<ref>{{Harvnb|Anderson|2006| p=22}}</ref>

 

 

La unua de multaj sukcesaj enmetoj al Nordameriko okazis kiam 50 paroj el [[Anglio]] estis liberigitaj en [[Brooklyn]], Novjorko, en 1852.<ref>{{harvnb|Barrows|1889|p=17}}</ref><ref>{{cite journal|last=Healy|first=Michael|coauthors=Mason, Travis V.; and Ricou, Laurie|title="hardy/unkillable clichés": Exploring the Meanings of the Domestic Alien, ''Passer domesticus''|journal=Interdisciplinary Studies in Literature and Environment|volume=16|issue=2|year=2009|doi=10.1093/isle/isp025|pages=281–298|publisher=Oxford University Press}}</ref> Nuntempe ties teritorio ampleksas el [[Nordokcidentaj Teritorioj]] en [[Kanado]] al [[Darieno]] en orienta [[Panamo]],<ref name="all about"/> kaj ĝi estas unu el plej abundaj birdoj en Nordameriko.<ref name=scapegoat>{{Cite web|author=Franklin, K.|title=The House Sparrow: Scourge or Scapegoat?|work=Naturalist News |publisher=Audubon Naturalist Society |year=2007 |url=http://www.audubonnaturalist.org/default.asp?page=674 |accessdate=17 December 2008}}</ref> La dompasero estis unuafoje enmetita en Aŭstralio en 1863 ĉe [[Melburno]] kaj ĝi estas grava plago por orienta Aŭstralio,<ref name="dist-changes"/> sed oni evitis ties setligon en [[Okcidenta Aŭstralio]] kie ĉiu dompasero trovata en la subŝtato estas mortigita.<ref name="farmnote">{{cite web| author = Massam, Marion | title= Sparrows | work= Farmnote |issue=117/99| url=http://www.agric.wa.gov.au/objtwr/imported_assets/content/pw/vp/bird/f11799.pdf|format=PDF|publisher= Agriculture Western Australia |accessdate=1 February 2009}}</ref> dompaseroj estis enmetitaj en Novzelando en 1859, kaj el tie ili atingis multajn el la insuloj de Pacifiko, inklude [[Havajo]]n.<ref name=Anderson25>{{harvnb|Anderson|2006|p=25}}</ref> En [[suda Afriko]] birdoj kaj de la eŭropa subspecio ''domesticus'' kaj de la hindia subspecio ''indicus'' estis enmetitaj ĉirkaŭ 1900. Birdoj de prauloj de ''domesticus'' estas limigitaj al malmultaj urboj, dum birdoj de prauloj de ''indicus'' disvastiĝis rapide, kaj atingis [[Tanzanio]]n en la 1980-aj jaroj. Spite tiun sukceson, ankaŭ indiĝenaj parencoj kiaj la [[Nigrakapa pasero]] loĝas en urboj, konkurence sukcese kun ĝi.<ref name="dist-changes">{{cite book|last=Summers-Smith|first=J. D.|contribution=Changes in distribution and habitat utilisation by members of the genus ''Passer''|pages=11–29|title=Granivorous birds in the agricultural landscape|editors=Pinowski, J.; and Summers-Smith, J. D.|year=1990|publisher=Pánstwowe Wydawnictom Naukowe|location=Warszawa|isbn=83-01-08460-X}}</ref><ref>{{cite book|editors=Harrison, J. A.; Allan, D. G.; Underhill, L. G.; Herremans, M.; Tree, A. J.; Parker, V.; and Brown, C. J.|author=Brooke, R. K.|year=1997|contribution=House Sparrow|url=http://sabap2.adu.org.za/docs/sabap1/801.pdf|title=The Atlas of Southern African Birds|publisher=BirdLife South Africa|volume=1}}</ref> En Sudameriko, ĝi estis enmetitaj en [[Argentino]], kaj disvastiĝis tiom norden kiom ĝis la bordoj de la [[Amazonio]].<ref name="dist-changes"/>