Gamo-radia ekbrilo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e →‎Eksteraj ligiloj: Eksmoda ŝablono {{El}} ->> (*).
Enkondukto: korrekto+referenco. + Nova sekcio "Notoj kaj referencoj".
Linio 2:
[[Dosiero:Gamma ray burst.jpg|thumb|350px|Desegnaĵo de peza [[stelo]] kolapsanta al [[nigra truo]]. Energio liberiĝas kiel ĵetaĵoj laŭ la rotacia akso formante gamo-radian ekbrilon.]]
 
'''Gamo-radia ekbriloekbriloj''' estas speco de la plej [[lumeco|helaj]] [[elektromagnetismo|elektromagnetaj]] eventoj okazantaj en la [[universo]] post la [[Praeksplodo]].<ref name='NMS-GRs'>{{citaĵo el la reto |url=http://missionscience.nasa.gov/ems/12_gammarays.html |titolo=Gamma Rays |titolo-aldono=''Eo: Gamo-radiadoj'' |eldonisto=NASA/Mission: Science |dato=2010 |alirdato=2012-09-05 |lingvo=en}}</ref> Ĝi estas brilaĵo de [[gama-radiado|gamaj radioj]] emanantaj de kvazaŭ hazardaj lokoj en profunda spaco je hazardaj momentoj. La daŭro de gamo-radia ekbrilo estas tipe kelkaj sekundoj, sed ĝi povas esti inter kelkaj milisekundoj kaj kelkaj minutoj, kaj la komenca ekbrilo estas kutime sekvata de pli longa posta radiado je pli longaj ondolongoj ([[ikso-radioj]], [[ultraviola radiado|ultraviolkolora]], [[videbla spektro|optika]], [[infraruĝa radiado|transruĝa]], [[mikroondoj]], [[radiofonio|radiofonia spektro]]). Gamo-radiaj ekbriloj estas detektataj per orbitantaj satelitoj proksimume du- aŭ tri-foje dum semajno.
== Origino ==
Plej granda parto de observitaj ekbriloj ŝajnas esti preskaŭ paralelaj eligoj kaŭzitaj per kolapso de la kerno de rapide turniĝanta, tre peza [[stelo]] en [[nigra truo|nigran truon]]. Subklaso de ekbriloj (la ''mallonga'' ekbrilo) ŝajne devenas de malsama procezo, laŭ la gvida teorio ili estas kuniĝoj de [[neŭtrona stelo|neŭtronaj steloj]] orbitantaj en [[Kelkopa stelo|duopa sistemo]]. Ĉiuj observitaj ekbriloj devenas de ekstere de la [[Lakta voja galaksio]], kvankam parenca klaso de fenomenoj, [[mola gama relajso|molaj gamaj relajsaj]] ekbriloj, estas asociitaj kun galaksiaj [[magneta stelo|magnetaj steloj]]. La fontoj de plej granda parto de la ĝisnunaj ekbriloj estas je kelkaj 10<sup>9</sup> da [[lumjaro]]j for.
Linio 149:
* [[Kosma mikroonda fona radiado]]
{{Commonscat|Gamma ray bursts}}
 
== Notoj kaj referencoj ==
<references />
 
== Bibliografio ==