Judhispana lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e robota aldono de: lv:Ladino |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 20:
|vikipedio=lad
}}
La '''judhispana lingvo''' estas varianto de la [[Ibero-latinida lingvaro|iberaj latinidaj lingvoj]] parolata de la [[sefardoj|sefardaj judoj]]. Aliaj nomoj estas: '''sefarda lingvo''', '''Ladino''' (לאדינו) (sed oni ne konfuzu ĝin kun la [[ladina lingvo|ladina]], varianto de la [[romanĉa lingvo]]), '''Judezmo''' (aŭ ''Ĝudezmo'') aŭ ankaŭ '''
Kiam la judoj estis eelpelitaj el [[Hispanio]] en [[1492]], ili elmigris en [[Nord-Afriko]]n kaj [[Osmana Imperio|Osmanan Imperion]]. Parolinte origine la hispanan lingvon, la judoj tiam evoluigis sian lingvon aŭtonome, pliriĉigante ĝin per [[hebrea lingvo|hebreaj]] vortoj el la precipe religia fako kaj vortoj de la ĉirkaŭa lingvo por la ĉiutaga uzado. La judhispana lingvo estas hodiaŭ precipe parolata en Israelo de centmil parolantoj tieaj, kun rapide malkreskanta lingvanaro.
Linio 29:
La [[judo]]j estis forpelitaj de [[Hispanio]] la [[31-an de julio]] de 1492, pro ordono de la [[Edikto de Granato]] kiu establis la devigon por ĉiuj judoj forlasi la [[Hispanio|hispanan]] teritorion, krom tiuj kiu konvertiĝis al [[Kristanismo]]. La plimulto de la sefardoj elektis la ekzilon, kaj preskaŭ ĉiuj ili estis ricevitaj de la sultano [[Bajaceto la 2-a]] en la [[Osmana Imperio]]. Alia parto establis sin en [[Maroko]], [[Nederlando]] kaj iuj landoj de Centra [[Eŭropo]].
La sefardoj establitaj en la Osmana Imperio apartenis al socia kaj ekonomia tavolo ĝenerale supera al tiu de la otomanaj loĝantoj, kio permesis al ili konservi la lingvon kaj la plimulton de siaj hispanaj tradicioj dum preskaŭ 400 jaroj. Io simila okazis en [[Maroko]], tamen, la tempo favoris ke ili estigis du versiojn de la sefarda hispana, la ''Ladino'' (parolita en la [[Balkanoj]]) kaj la [[Haketio]] de [[Maroko]]. Pro la kultura influo kiun havis la ladina versio, kaj sendube, pro la
== Komparo kun aliaj lingvoj ==
| |||