Judoj de la Papo: Malsamoj inter versioj

La '''kamparaj judoj''' (aŭ plibone "judojjudaj ''comtadins''"), etimologisence funkcias kiel indiko pri judoj “loĝantaj en la ĉirkaŭurbo”, ''ne metie'' praktikantaj, aŭ pri alimaniere diritaj '''judoj de la Papo''' (france respektive ''Juifs comtadins'' kaj ''Juifs du Pape''), estis la judoj loĝantaj en la [[Avinjona Ĉirkaŭurboĉirkaŭurbo]]. Dum [[Mezepoko]] kiam la judoj estis persekutitaj aŭ forigitaj el [[Francio]], aparte dum la regado de [[Filipo la 4-a (Francio)|Filipo la belulo]], la [[Papa Ŝtato|papa Avinjona feŭdo]] sintenadis plitolere rilate ilian ŝancon. La Avinjona ĉirkaŭurbo, etendiĝanta proksimume al la okcidenta parto de [[Vaucluse]], estis papa feŭda posedaĵo ek de [[1274]]. Tiel en la ĉirkaŭaj urboj ([[Avignon|Avinjono]], [[Orange (Vaucluse)|Orange]], [[Carpentras]], [[Valréas]], ktp.) povis instaliĝi juda vasteta komunumo kiu estos la plej antikva de Francio.

La sinteno de la papoj permesas al la judoj de tiu regiono loĝi senĝene kaj multaj judoj de Francio povis forfuĝi el persekutoj. Tamen, ekde la fino de la [[16-a jarcento]] ili estis devigitaj enloĝiĝi en unu el la kvar [[geto]]j (carrières]])''<ref>La franca termino, el la [[OkcitanoOkcitana|okcitana]] "carriera" (= vojo, strato), indikas la straton aŭ la judan kvartalon en kiu loĝis la tuta juda komunumo de iuj urboj de la teritoria Ĉirkaŭurbo.</ref> La getoj de la tiu regiono estis en Avinjono, [[Carpentras]], [[Cavaillon]] kaj [[Isle-sur-la-Sorgue]]<ref>Sub la gvido de [[Bernhard Blumenkranz]], ''Histoire des Juifs en France'', p, 194</ref>.

En [[1322]], [[Johano la 22-a]] ordonis la elpelon de ĉiuj judoj el Avinjono kaj el Ĉirkaŭurbo pro la akuzo, interalie, pri praktikado de la [[uzuro]] ekstere de la permesitaj normoj koncedita de la Lateran Koncilio de 1215.. Diversaj el ili rifuĝigis en la zonoj de la grafejoj de [[Savojo]] kaj [[Dofineo]] dum la papo por pli urĝigi la eliron igis ne alirenblaj la sinagogojn<ref>Estis la dua elpelo de judoj el tiuj teritorioj: la unua okazis per la dekreto de la guberniestro ([[1303]]) Mateo el Chieti, ĉiam pro la sama motivo: la praktikado de la unzuro trans la koncedoj de la Laterana Koncilio</ref>. Sed post kelke da tempo la papo revenis sur siajn pasojn kaj revenigis al elpelitajn judojn, kondiĉe ke ili obeu la jenajn normojn: la junuloj ekde la aĝo de dekkvar jaroj portu flavan distingilon (france ''rouelle'') dum por la samaĝulinoj estis preskribita vualo (france ''cornalia'' o cornu).<ref>Praktike estis reinirigita la ordeno de la [[Kvara Laterana Koncilio]] (1215), kies dekreto motiviĝis pro la provo malhelpi seksajn rilatojn inter malsamreligianoj, sed onidire kuris voĉoj ke la distingilo signu la tridek monerojn de la perfido de Judaso ktp. Tamen veras ke la distingilo fariĝos marko de malsupereco kaj malŝateco.</ref>

=== La ''carrières'' (getoj) ===

Formiĝas, en tiu lokoj, aparta “ĉikaŭurbo” (comtadin) apartenanta nek al la juda fluo [[Sefardoj|sefarda]] konstatebla en la baseno de la Mediteraneo kaj en la sudokcodento de Francio, nek al tiu [[Aŝkenazo|aŝkenaza]] de [[Alzaco-Loreno]] kaj de centra kaj orienta Eŭropo. Ĝi estis karakterizita per komunuma organizo tre strukturita, kaj per senescepta [[endogamio]] (geedziĝoj nur inter samkulturulo) kaj per propra ritaro, Tiuj judoj parolis la [[shuaditŝuadit]], judan provencan dialekton.

=== Historia disvolviĝojdisvolviĝo ===

Nur posteuloj de la “judoj de la papo” akiros reliefon en la socio. Meritas atenton [[Alfred Naquet]] kiu estis membro de la regisataro dum la revolucia periodo de [[1848]], politikisto [[Adolphe Crémieu xCrémieux]] memorigita pro la “dekreto Crémieu Ŝ”Crémieux” per kiu la franca ŝtato koncedis la francan civitanecon al la judoj de Alĝerio, verkisto [[Armand Lunel]], muzikisto [[Darius Milhaud]], [[Bernard Lazare]] kiu fieris pri sia posteulecon, flanke la patrino, el “trezoristo de la papo” de Avinjono (laŭ la biografio verkita de “Jean-denis Bredin”).

[[Kategorio:FistorioHistorio de Francio]]