Vado: Malsamoj inter versioj

Laŭ la germana Vikipedia artikolo [http://de.wikipedia.org/wiki/Wattenmeer ''Wattenmeer''] la germana vorto ''Watt'' lingve rilatas al ''watend begehbares Meer'' (= VADante surirebla marO).</ref> estas la dum la [[Tajdo|refluo]] (malfluso) sekiĝanta fundo de maro aŭ rivero. Vado povas signifi vastan areon, kiel okaze de [[VadamaroVadmaro (ĝenerale)|vadmaro]], aŭ bordozonon kaj disbranĉiĝon de enfluejo de rivero[[riverbuŝo]]. Pro la [[tajdo]] (marnivelalterno) tiuj ĉi areoj estas superakvataj ordinare po du fojoj tage kaj ankaŭ sekiĝas ordinare po du fojoj tage.

Tipa ekzemplo estas la [[Vadamaro|vadmaro]] ĉe la bordoj deen [[Germana Golfo]]. Tiu vadmaro formiĝis en la [[holoceno]] kiel 10-20&nbsp;m dika sedimentaĵo el [[sablo]] kaj ŝlimo en diversaj markondiĉoj. La sedimentaĵo kuŝas sur pli malnovaj glaci-epokaj sedimenttavoloj. Grandaj partoj de la vadmaro estis ĉeflando, antaŭ ol ili estis inunditaj pro la plialtiĝo de la marnivelo ekde la lasta [[glaciepoko]].

En la tajdzono de [[Tropikoj|tropikaj]] bordoj ofte ĉefe estas mangloarbaroj[[Mangrovo|mangrov]]-arbaroj, sed ankaŭ en la tropikoj estas sen-arbaraj vad-areoj. Inverse en la [[saleta akvo|salet-]] kaj dolĉ-akva areo de river-enfluejojriverbuŝoj de ankaŭ la moderaj[[Modera klimatzonojklimato|moderklimataj zonoj]] estas vad-areoj kun vasta ĉeesto de [[fragmito]] kaj kelkaj arbaroj.

Supre de la normala alflu-rando la vado nature transiĝas al saletaj herbejoj, kiuj nur malofte estas superakvataj. En aliaj lokoj formiĝis [[strando]] (bordostrio). En tre plataj bordoj kiel la germana bordo de [[Norda Maro]] ofte estis konstruataj digoj laŭlonge de la alflu-rando.

En iuj bordo-regionoj oni klopodas per landgajncela agado transformi vad-areojn unue al saletaj herbejoj[[Salmarĉo|salmarĉoj]] kaj poste al [[aluvia grundo]] (marsko, ŝlimgrund-ebenaĵo).

Al- kaj defluorefluo de la akvo koncentriĝas en tipaj defluejoj. Multaj el ili ne tute sekiĝas dum la defluorefluo.

La miksvado troviĝas en ŝirmataj situoj en la proksimo de la [[ĉeflando]], sur akvodislimoj, parte ankaŭ en la ŝirmo de ondofrapejoj de grandaj [[insulo]]j. La miksvado estas grava, charĉar en ĝi estas produktataj la plej multaj [[biomaso]]j kompare kun aliaj grandareaj vivejoj.

La malluma aŭ nigra ŝlimvado estas precipe valora laŭ biologia vidunkto kaj iĝis relative malofta pro digkonstrua agado. La ŝlimvado havas grandan porcion da organika substanco kaj grandan porcion da akvo (de 50 ĝis 70 procentoj). La ŝlimvado formiĝas plej ofte proksime al la alflu-linio en regionoj de trankvila akvo, precipe en golfoj kaj kampoj de landgajnado. Ĉi tie estas tre ekstremaj kondiĉoj. La [[bestaro]] kaj vegetalaro[[plantaro]] de la maro devas toleri longajn periodojn de sekiĝo, grandajn variojn de temperaturo kaj malgrandajn provizon de oksido en la grundo. Kompense tamen estas precipe granda riĉeco de nutraĵoj.

Multaj bestospecoj adaptiĝis al la marnivelalterno (tajdoj). Iuj bestoj kaŝas sin daŭre, aliaj nur dum la defluorefluo, en la sedimenttavoloj de la supraĵo kaj tial estas rimarkataj nur de atentemaj observantoj.