Respubliko: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Respubliko''' estas politika organizo de la publikaj aferoj, forte ligita al [[demokratio]], kiu havis en la historio diversajn formojn. La difino de Respubliko do malsamas depende ĉu temas pri antikva tempo ĉu de nuntempo. La vorto ''respubliko'' venas de la [[latina lingvo|latinlingvaj]] vortoj ''res publica'' "publika afero" kaj origine uzatis pri aferoj, pri kiuj decidis plejmulto de la [[plebo]], anstataŭe al [[reĝo]] aŭ [[cezaro]].
 
Fundamento de modernaj respublikoj estas apartigo de la tri povoj : [[Ekzekuta povo|ekzekuta]], [[Juĝa povo|juĝa]] kaj [[Leĝofara povo|leĝofara]], kiuj en monarkio estis inter la samaj manoj. Krom la mallonga [[Angla Respubliko]], [[Usono]] de sia sendependiĝo kaj [[Francio]] dum la [[Franca Revolucio]] iniciatis la modernajn respublikojn sur tiu bazo. Menciendas ankaŭ la t.n. [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj]]. La respublikoj de la antikva tempo [[akada]], [[Ateno|atena]], [[Romio|romia]] ne havis tiun fundamentan bazon.
 
Respubliko povas ankaŭ esti difinita kiel reĝimo, kies estro ne estas hereda, kontraŭe al [[monarkio]], en kiu la ŝtatestro heredas sian postenon. Pluraj tipoj de respublikoj ekzistas aŭ ekzistis: