Minoa civilizo: Malsamoj inter versioj

La '''minoa civilizo''' estas la bronzepoka kulturo de insulo Kreto, la plej malnova egea-mara civilizo. Ĝi florado okazis inter 3000 ĝis 1100 a.K. La nomumo okazis post la mitologia [[knossos]]a reĝo, [[Minoo]] (sed laŭ kelkaj sciencistoj, tio estis nur titolo de reĝoj).

Sur Kreto elformiĝis la plej evoluinta egea civilizo de la bronzepoko. Ĝi atingis sian pinton ĉ. 1600 a.K., kiam oni konstruis la pelj grandajn urbojn kaj palacojn. La kretaj komercistoj atingis eĉ Levante-on kaj eĉ plu. La plej belaj artaĵoj estas la sigelŝtonoj, ceramikaĵoj (precipe la fama kamares-aj objektoj, kiuj estis pentrataj hele sur malhela bazo), kaj ĉefe la viglaj, sveltak, mirigaj freŝkoj, murpentraĵoj de la palacoj. Tiuj monstris laikajn kaj religiajn scenoj, de ĝardenoj tra sovaĝaj kaproj, simioj ĝis pompe vestitaj diinoj. Oni supozas laŭ tiuj lastaj, ke la socio, religio estis [[matriarkeco|matriarka]]. La pelj oftaj motivoj de la monoa artaĵo estas la serpento (diina simbolo) kaj la taŭro; la taŭrosalta rito, videbla sur kultaj ujoj, havis verxajne religian aŭ magian bazon.

La minoa kulturo aperis ĉ. 1580 a.K jam sur la najbaraj insuloj kaj en la kontinenta Grekio. Ĝi efikis je la mukenea civilizo, kiu ekregis post 1500.

Meze de la 15-a jc a.K., la kretan lpalacokulturon detruis malamika invado aŭ tertremo. La mukeneaj grekoj alportis novan kulturon al la insulo, kun centro de [[Knossos]] kaj Phaistos. Post la konkero, la du kulturoj kunfandiĝis kaj formis la malfruan minoan epokon (ĉ. 1400–1100 a.K.), en kies dua duono regresis la ekonomia potenco kaj la artoj.