Ruĝa trifolio: Malsamoj inter versioj

}}

'''Ruĝa trifolio''' (''Trifolium pratense'') estas la plej grava [[plurjara planto|plurjara]] [[furaĝoplanto]] en [[Mez-Eŭropo]] post la [[luzerno]].

 

Tiu [[Palearkta ekozono|palearkta]] plantospecio estas indiĝena en la [[kontinenta klimato|kontinenta zono]] de [[Eŭropo]] kaj [[Azio]]. Ĉar la planto ŝatas la humidan klimaton, ĝi disvatiĝis ĉefe en la lokoj kun modera klimato aŭ kultivebla estas tie, kie oni povas [[akvumado|akvumi]] ĝin.

 

La [[radiko]] de la planto estas longa (2-3 m), forta, la flankaj radiketoj abunde disbranĉiĝas jam proksime al la tersurfaco, tiel la akvo kaj nutraĵakcepto estas forta en tiu supra grundo. La [[ŝoso]]j aperas pinte de la [[rizomo]]. Ĝi kreskigas komence nur 2-4 pli poste jam 6-12 ŝosojn, tiel aperas densa ŝosaro. La [[tigo]] estas rekte staranta, kava, apenaŭ harizita, ofte disbranĉiĝinta.

 

La foliaro estas triopa (aŭ folio konsistas el tri folieroj), la folieroj estas ovoformaj, ĉe la pinto ensinkintaj. La [[infloresko]] estas kapo(forma), violruĝa. La petala tubo estas longa, tiel la [[polenado]]n plenumas ĉefe [[burdo]]j (''Bumbus''). La [[guŝo]] estas unusema. La petaloj ne defalas post la forflorado, tiel kovras la guŝon. La grajno malfacile eliĝas el la guŝo. La [[grajno]] estas 1,5-3 mm longa, 1-1,5 mm larĝa kaj ĉ. 1 mm dika. [[Milgrajna maso]] estas ĉ. 1,8 gr. La grajno estas brilflava kun pala aŭ malhelviola koloriĝo. La grajno ĝermas ekde 1-2 Celsiuso, ĝi estas ĝermokapabla dum 2 jaroj.

 

 

En la Nord-Eŭropaj landoj (kun mallonga somero) oni kultivas unufalĉeblajn [[kulturvario]]jn (ekz. Perm-a, Jaroslav-a, Satilov-a). Pli sude oni povas 2 aŭ plifoje falĉi aliajn variojn (Kursk-a, Pflaz-a, Württemberg-a). Multaj kulturvarioj estas [[diploido]]j aŭ [[tetraploido]]j (Tápió-a tetraploido).

 

 

Ĝi bone uzeblas kiel dujara, grundoriĉiginta planto en la [[kultivciklo]]. Ĝia plej bona antaŭplanto (antaŭe kultivita planto) estas la flegita, senfiherba rastra planto (tiu planto, kiun oni antaŭ cent jaroj devis rastri) kiel [[sukerbeto]] aŭ furaĝa beto. La posta planto estas ĝenerale aŭtuna [[cerealo]]. Oni povas samagre semi nur post 5-6 jaroj pro [[grundolaciĝo]].

'''''La suba priskribo de agrikulturaj metodoj reprezentas nur Mez-Eŭropon, sed similaj aliloke'''''.

 

La planto bezonas el kemia [[sterko]] kiel baza sterko je [[hektaro]]:

*50-80 kg P₂O₅

*N-sterko necesas nur sur la acidaj grundoj (legu [[nitrogena fiksado]]) eble 20-30 kg

 

 

La antaŭpreparado de grundo signifas – ĉar oni semas ĝin samtempe kun tritiko kiel kovra (protekta) planto – konvenan al tiu de la printempa aŭ aŭtuna cerealo. La ruĝa trifolio bezonas gleber-riĉan ('''''glebo''''' estas piva neologismo= terbulo) semobedon.

La semer-bezono (semobezono) de ruĝa trifolio estas 18-20 kg/ha, ĉe la tetraploida ruĝa trifolio tio estas iomete malpli. Oni devas la grajnojn semi je profundo de 1,5-2 cm, en tritika vicodistanco. Post apero de la kemikaj herbicidoj, ebliĝis semi la trifolion sen protekta planto. Okaze de somerfina semado, la printempa herbiziĝo estis malpli forta kaj la planto donas rikolton en du jaroj.

 

Post rapida [[rikolto]] de la kovra planto necesas erpi kaj cilindrumi la [[grundo]]n. Printempe oni necesas erpi, se okazis frostiĝo; se tio ne okazis, necesas nur la cilindrumado. La kontraŭbatalo al la fiherboj povas okazi per kemiaĵa protektado per uzo de ''Balan'' (6-10 l/ha, uzenda kontraŭ [[unukotiledonaj]] herboj) antaŭ la semado, laborante en la grundon. Oni povas uzi kontraŭ [[dukotiledonaj]] fiherboj la [[kemiaĵo]]n ''Legumex'' ''D'' (4-5 l/ha) en la 3-4-folia evolua stadio.

 

La optimuma tempo de la falĉado estas la periodo de komenco de la florado. Tiam estas la plej granda la protein- kaj karotinenteno kaj tiam estas la plej granda la rezerva nutromaterialo en la [[draĵo]] <!--(gyökértörzs)-->. Oni celas apliki dum la falĉado – en la sama raŭndo – la tigovundigon (por helpi la [[velkado]]n). Post unutaga velkado, oni povas formi falĉaĵ-vicon. Oni povas forporti por aeruma sekigo la furaĝon kun akvoenteno de 40-45%. Oni povas rezervi ĝin por la vintro en formo de [[insilaĵo]] (ĉar tuta sekigo por fojno kaŭzus perdon de valoraj folieroj). La fojnorikolto en la unua jaro estas 1-2 t/ha, en la dua jaro 3,5-6,0 t/ha.

 

{{Portalo Biologio}}

{{Commons|Trifolium pratense}}