Kalifornia kverko: Malsamoj inter versioj

22 bitokojn aldonis ,  antaŭ 11 jaroj
e
Robot: Removing template: Taksonomio korektita; kosmetikaj ŝanĝoj
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ZéroBot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.1) (robota aldono de: fi:Quercus kelloggii
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Robot: Removing template: Taksonomio korektita; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
{{Taksonomio korektita
| nomo = Kalifornia kverko
| koloro = lightgreen
| nomo = Kalifornia kverko
| dosiero = Quercus_kelloggi.jpg
| dosiero larĝo = 250px
| priskribo de dosiero = Maljuna kalifornia kverko
| regno = [[Plantoj]] ''Plantae''
| divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
| klaso = [[Dukotiledonaj]] ''Magnoliopsida''
| ordo = [[Fagaloj]] ''Fagales''
| familio = [[Fagacoj]] ''Fagaceae''
| genro = [[Kverko]] ''Quercus''
| sekcio = ''[[Kverko#Sekcio Lobatae|Lobatae]]''
| dunomo = Quercus kelloggii
| dunomo aŭtoritato = [[John Strong Newberry|Newb.]]
| sinonimo = ''Quercus californica''
|vikispecio =
|komunejo =
}}
'''Kalifornia kverko''' ( ''[[Quercus kelloggii]]'' ), estas [[kverko]] el la sekcio de ruĝaj kverkoj ( aŭ ''Lobatae'' ) de okcidenta [[Nordameriko]]. Ĝi estas parenca al nigra kverko ( ''Quercus velutina'' ) kiu vegetas en orienta kaj centra Nordameriko.
 
== Distribuo ==
Tiu [[Nearkta ekozono|nearkta]] [[Falfolia planto|falfolia]] [[arbo]][[Specio (biologio)|specio]] troviĝas en miksaj [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]] [[arbaro]]j, kverkaj [[maldensarbaro]]j, kaj [[Konifero|koniferaroj]]. Kalifornia kverko estas disvastigita laŭlonge de montpiedaj [[monteto]]j kaj malaltaj montaroj de [[Kalifornio]] kaj suda [[Oregono]].
 
== Priskribo ==
[[Dosiero:Quercus kelloggii (bark leaf).jpg|thumb|220px|left|Folio kaj arboŝelo de Kalifornia kverko.]]
''Quercus kelloggii'' tipe altas 9-25 m kaj [[diametro|diametras]] 0,3-1,4 m. Grandaj arboj povas superi altecon de 36 m kaj diametron de 1,6 m. La [[Specio (biologio)|specio]] ankaŭ adoptas [[Arbedo|arbedan]] formon sur sekaj malriĉaj [[grundo]]j <ref name=fed>[http://www.fs.fed.us/database/feis/plants/tree/quekel/all.html US Forest Service Fire Ecology]</ref>. En malfermaj areoj la arbokrono estas larĝa kaj rondigita, kun la plej malaltaj branĉoj tuŝante la grundon aŭ prezentante [[Paŝtado|paŝtadan]] randon.
 
En densaj arbareroj, la krono estas mallarĝa kaj svelta ĉe junaj arboj kaj neregula ĉe maljunaj arboj. [[Trunko]]j kutime estas senbranĉaj je la plej malaltaj 6-12 m en densaj arbareroj<ref name=fed/>. Ofte trunkoj estas [[Forko| forkigitaj]], kaj kutime putrigitaj kaj kavaj ĉe pli maljunaj arboj. La arboŝelo estas maldika kaj glata ĉe junaj arboj, estiĝante dika, kresta, kaj plateca kiam pli aĝa <ref name=fed/>. Tiu kverko kreskas ekde unu aŭ pluraj vertikalaj [[radiko]]j kiuj penetras la patrinan [[roko]]n, kun grandaj, flanke disvastiĝantaj radikoj kiuj etendiĝas ekde la vertikalaj. Ĝi ankaŭ havas iom da supraĵaj radikoj.
 
Glanoj estas relative grandaj ĉe tiu specio, ekde 2,5-3 cm longaj kaj 1,5-1,8 cm larĝaj. La profunde lobaj
folioj estas tipe 10-20 cm longaj. Dum individuaj arboj ĝenerale povas aĝi inter 100 kaj 200 jaroj, Kalifornia kverko kapablas atingi aĝon de 500 jaroj <ref name=fed/>. La arbo reproduktiĝas kiam la glanoj [[Ĝermo|ĝermas]] por formi semplantojn. Ĝi ankaŭ [[Vegetativa reproduktado|vegetative]] reproduktiĝas kun novaj [[ŝoso]]j ekde la radika krono post mortigado de la supergrundaj partoj de la arbo per [[incendio]], hakado, [[frosto]], aŭ aliaj okazintaĵoj<ref name=fed/>.
== Ekologio ==
Kalifornia kverko, estas esenca specio por la [[Bestio|bestiaro]]. Kverkoj estas la sola ĉefa [[Genro (biologio)|genro]] uzata de la bestioj por ilia [[nutraĵo]] kaj ŝirmo en la kaliforniaj arbaroj kaj sovaĝejoj, kaj Kalifornia kverko okupas pli da totala areo en Kalifornio ol iu ajn alia ligna angiospermo. Ankaŭ la [[brutaro]] uzas tiun specion por nutriĝi kaj ŝirmiĝi.
 
Linio 36 ⟶ 38:
[[Glanpego]], [[buloka iktero]], kaj [[ruĝeckrona vermivoro]] montras fortan preferon por Kalifornia kverko. La [[Parazito|parazita planto]] ''Phoradendron villosum'' ( [[santalacoj]] ), kiu komune vegetas sur tiu kverko, produktas [[bero]]jn kiuj ankaŭ altiras birdojn<ref name=fed/>.
 
== Uzado ==
[[Usonaj indianoj|Kaliforniaj indianoj]] preferis [[glano]]jn de kalifornia kverko pli ol tiujn de aliaj kverkoj por prepari glanan [[faruno]]n . Tiu glano estis baza [[manĝaĵo]] por multaj indianaj grupoj <ref name=fna>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=233501052 Flora of North America]</ref><ref>[http://herb.umd.umich.edu/herb/search.pl?searchstring=Quercus+kelloggii Ethnobotany]</ref>. La amerikanaj indianoj agnoskis la gravecon de [[fajro]] por tiu kverko, kaj intence ekflamigis [[incendio]]jn en kverkaj maldensarbaroj por plibonigi ĝian [[sano]]n kaj konservi sian nutraĵan resurson<ref name=fed/>.
 
=== Ligno ===
La [[ligno]] estas uzata por fari [[meblaro]]n, [[paledo]]jn kaj konstrulignon <ref name=fed/>.
 
Kalifornia kverko prezentas 29% de la [[Angiospermoj|angiosperm]]-[[Ligno|lignaj]] [[resurso]]j, kaj estas la ĉefa angiospermo uzata por konstruligno en Kalifornio. La taksita totala areo sumiĝas je 361 800 ha de [[arbaro]] kaj 122 600 ha de [[maldensarbaro]]. El tiuj terenoj 60% estas privataj, 31% apartenas al Usona Arbara Agentejo, kaj 9% al aliaj publikaj posedantoj. La [[arealo]] estas tre malpligrandigita kompare kun la historia abundeco.
 
=== Kultivado ===
''Quercus kelloggii'' estas kultivita en la specialigita [[hortikulturo]] por kaliforniaj indiĝenaj plantoj kiel [[ornama planto]] . Ĝi estas uzata en sekaj naturaj [[ĝardeno]]j kaj en variadon de [[Municipo|municipaj]], [[Komerco|komercaj]] kaj [[Ekologio|ekologiaj]] [[projekto]]j.
 
== Vidu ankaŭ ==
 
== Referencoj ==
{{reflist}}
 
== Bibliografio ==
*{{en}} Hall, G. 1998 : The management, manufacture, marketing of California black oak, Pacific madrone and tanoak: A practical handbook on successful hardwood utilization in California and southern Oregon'. Western Hardwood Association.
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{Portalo Biologio}}
*{{en}} [http://ucjeps.berkeley.edu/cgi-bin/get_JM_treatment.pl?4316,4326,4345 Jepson Manual Treatment - ''Quercus kelloggii'']
112 941

redaktoj