Haŭmeo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Haŭmeo''', formale '''(136108) Haumea''', estas [[nanoplanedo|planedoido]] ("nana planedo") en la [[Kujper-zono]], kun maso triona al tiu de [[Plutono]]. Ĝi estis trovita en 2004 de teamo estrita de [[Michael E. Brown|Mike Brown]] de la [[Kalifornia Instituto de Teknologio]] ĉe la Observejo Palomar en [[Usono]], kaj en 2005 de teamo estrita de J. L. Ortiz ĉe la Observejo Sierra Nevada en [[Hispanujo]], kvankam iuj dubas pri la dua trov-pretendo. La 17-an de septembro, 2008, la [[Internacia Astronomia Unio]] (IAU) akceptis ĝin kiel nanplanedon, kaj nomis ĝin pro Haŭmeo ([[Havaja lingvo|havajlingve]] ''Haumea''), la havaja diino de infanonasko.
 
Pro sia ekstrema angullongiĝo ĝi unikas inter la [[transneptuna objekto|preterneptunaj objektoj]] (PNO-j). Kvankam oni ankoraŭ ne rekte observis ĝian formon, kalkuloj bazitaj sur ĝia lumkurbo sugestas ke ĝi estas [[elipsoido]], kun ĝia pli granda akso duope pli longa ol la malpli granda. Tamen, oni kredas ke ĝia gravito sufiĉas, por ke ĝi ekripozis en prembalanco, kaj do konformas al la difino de nanoplanedoplanedoido ("nana planedo"). Oni pensas, ke la angullongiĝo, kune kun nekutime rapida [[rotacio]], granda [[denseco|denso]], kaj granda [[albedo|reflektopovo]] (pro surfaco de kristaleca [[glacio|akvo-glacio]]) rezultiĝas de grandega kolizio, kiu lasis Haŭmeon kiel la plej grandan membron de koliziitaro, kiu inkluzivas kelkajn grandajn PNO-jn kaj ĝiajn du prisciatajn lunojn.
 
Ĝin orbitas du lunoj, [[Hiiako (luno)|Hiiako]] kaj [[Namako (luno)|Namako]].