Mutacio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
EmausBot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.3) (robota aldono de: tl:Mutasyon
JagRoBot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto anstataŭigis entojn
Linio 1:
[[Geno|Geno]] estas heredaĵero, parto de [[DNA|DNA]] kiu kodas [[Proteino|proteinon]] aŭ kelkajn aliajn aferojn kiel t[[RNA|RNA-n]] (transiga ribonuklea acido). Ĉiu geno troviĝas ĉe aparta lokuso (loko ĉe la kromosomo) kaj povas havi plurajn samfunkciajn versiojn (alelo). Ĝenerale, nova alelo kreiĝas per mutacio. Malsamaj mutacioj povas naski similan eĉ saman fenotipon (observebla karakteraro):
:•'''alela akordiĝo''': mutacio en unu sama geno
:•'''ne alela akordiĝo''': mutacio en malsama geno
 
Oni povas distingi 3 mutacioj-originojn:
:•kromosoma•kromosoma apartiĝo-eraro dum meioso
:•ripara•ripara eraro
:•nekorekta•nekorekta pariĝo dum meioso
 
[[DNA|DNA]] konsistas el 4 [[nukleotido|nukleotidoj]] (nitrogenaj bazoj) kaj la [[Genetika_kodo|genetika kodo]] estas 3-litera, ĉiu nukleotida baztriopo (kodono) korespondas al aminoacido, start-triopo aŭ halt-triopo.
Linio 13:
<br></br>
La plej '''fundamentaj mutacioj''' trafas unu nukleotidon. Jen kelkaj ekzemploj pri bazo-difektiĝo:<br>
&bull;izomeroj•izomeroj<br>
&bull;spontana•spontana bazo-difektiĝo<br>
&bull;apero•apero aŭ malapero de bazo(j)<br>
 
'''Pro''':
 
&bull;ROS•ROS (reakciivaj oksigenaj specoj, produktataj de metabolo, ili atakas DNA)<br>
&bull;mutaciigaj•mutaciigaj agentoj: UV, X-radiado
<br></br>
*<u>Mikrosatelitoj:</u>
Linio 35:
==Mezlonga nenormalaĵo==
 
:&bull;Interŝanĝo•Interŝanĝo inter du frataj ([[Homologo|homologaj]]) sinsekvoj.
 
:&bull;Forlaso•Forlaso, enŝoviĝo, duobliĝo, inversiĝo de nukleotidaro.
 
:&bull;Nestabila•Nestabila trinukleotida ekspansio
 
:&bull;Gena•Gena konvertiĝo
 
==Punkta mutacio==
Nur koncernas unu nukleotidon en sinsekvo.
 
:•substituiĝo
:&bull;substituiĝo
 
:&bull;etaj•etaj enŝoviĝoj kaj forlasoj.
=Kiuj estas la mutacioj-subtipoj?=
 
Linio 68:
 
Ekzistas du tipoj de substituiĝo:
:&bull;'''transira mutacio''': mutacio pro anstataŭo de unu purino per alia, aŭ de unu pirimidino per alia, ĉe polinukleotida fadeno.
:&bull;'''transversia mutacio''': Mutacio pro anstataŭo de purino per pirimidino aŭ male, ĉe polinukleotida fadeno.
La « C al T » transversio estas plej kutima, ĉefe en transskribo-reguligaj regionoj.
CG estas « varma » mutaciejo.
Linio 76:
==Enŝoviĝo==
[[dosiero:Kadromova_enŝoviĝo.gif|thumb|right|500px|Efiko de unuopa '''enŝoviĝo''': Movo de legokadro. <br>La legokadro ne estus moviĝinta se la enŝoviĝo egalintus multoblon de 3 pro 3-litereco de genetika kodo.]]
:&bull;'''Enŝoviĝo kadrokonserva (sendeŝova efiko)''': Nukleotidoj-aldono kiu respektas la legokadron ĉar aldono egalas multoblon de 3 (triopo-longeco).
:&bull;'''Enŝoviĝo kadromova (deŝova efiko)''': Nukleotido(j)-aldono deŝovanta la legokadron ĉar aldono ne egalas multoblon de 3.
 
<br>
Linio 84:
==Forlaso==
[[dosiero:Kadromova_forlaso.gif|thumb|left|500px|Efiko de unuopa '''forlaso''': Movo de legokadro.<br> La legokadro ne estus moviĝinta se la forlaso egalintus multoblon de 3 pro 3-litereco de genetika kodo.]]
:&bull;'''Forlaso kadrokonserva''': Nukleotidoj-forlaso respektanta la legokadron ĉar forlaso egalas multoblon de 3.
:&bull;'''Forlaso kadromova''': Nukleotido(j)-forlaso deŝovanta la legkadron ĉar forlaso ne egalas multoblon de 3.
 
<br>
Linio 111:
==Misa mutacio==
[[dosiero:Muta_misa_mut.gif|thumb|right|500px|'''Muta misa mutacio'''.]]
&bull;'''muta :''' ne sekvigas ŝanĝon en la naskota proteino dank'al genetika kodo-redundo.
<br>
<br>
Linio 125:
<br>
[[dosiero:Malmuta_misa_mutacio.gif|thumb|left|500px|'''Malmuta misa mutacio'''.]]
&bull;'''malmuta:'''
#'''funkcio-konserva:''' Kvankam mutacio okazis, ĝi ne aperis en grava ero de la proteino kaj la proteina funkcio ne estas difektita.
#'''funkcio-fuŝa:''' pli severaj konsekvencoj ĉar la proteina funkcio estas afektita.