Greka lingvo: Malsamoj inter versioj

|Landoj= [[Grekio]] (99,8 % de lingvanoj), [[Kipro]], [[Usono]], [[Aŭstralio]], ktp

La '''greka lingvo''' aŭ '''helena lingvo''' estas memstara lingvo el la [[hindeŭropaj lingvoj|hindeŭropa lingvaro]]. Ĝi havas la jenajn lingvajlingvajn kodojn: [[ISO 639|ISO -kodo]]: ''gre/ell'', ''el'' por la moderna Greka (post 1453 ), ''grc'' por la malnova (klasika).

La greka de la [[Nova testamento]] kaj de influa traduko de la [[Malnova testamento]] (la [[Septuaginto]]) estas la [[kojnea greka lingvo]] (''koineκοινὴ'' (/ ''kojne'', greke «komuna [dialekto]»). Esence, ĝi estas simpligita formo de la atika, disvastigita tra la landojnlandoj de la imperio de [[Aleksandro la Granda]] kaj la grekaj regnoj sekvintaj. De la tempo de Aleksandro ĝis la tempo de [[Mohameto]] kaj inter [[Hispanio]] kaj [[Baktrio]], la greka estis grava [[interlingvo]]. Eĉ en [[Romio]], ĝi estis la lingvo de alta kulturo kaj klerigo. Je la fino de la [[Romia Imperio de Okcidento]], [[Romo]] estis insulo de greka lingvo en kamparo latina.

Inter 1000 kaj [[1453]] p.K., la turkoj alproprigadis la [[bizanca imperio|bizancan imperion]], kaj inter [[1453]]-–[[1821]], la grekoj loĝis sub la turka trono, do multaj vortoj el la [[turka lingvo|turka]] kaj el la slavidaj lingvoj eniris la lingvon. Ankaŭ la gramatiko simpliĝis, kiel simile okazis kunpri la latina en okcidenta Eŭropo.

La du ĉefaj formoj de la moderna greka estas la [[demotiko]] aŭ «popola» formo kaj la [[katarevuso]] aŭ «pura» formo. Katarevuso iasence estis [[planlingvo]], kompromiso inter la demotika kaj la klasika atika. Ĝi estis la oficiala lingvo de [[Grekio]], de politiko, leĝo kaj lernejoj, plejparte inter [[1830]] kaj [[1975]]. En 19751976, la demotika, la ''greka de la strato'', fine venkis. Verkistoj tamen jam antaŭe, ĉirkaŭ la jaro 1900, komencis transiri al la demotika.

Originale, la alfabeta skribo estis sen [[interpunkcio]]j kaj [[minuskloj]], kaj eĉ [[tienreena skribo|ambaŭdirekteambaŭdirekta]].

'''Novgreka lingvo''' estas la teĥnika termino por la ''tutaĵo'' de la lingvaj evoluŝtupoj de la greka idiomo post la [[OtomanojOtomana imperio|otomanaj]] konkeradoj, kies kulmino atingiĝis en [[1453]] per la falo de [[Konstantinopolo]]. Antaŭe oni ĝin nomu pli bone ''greka bizanca''. Sed ankaŭ dum la tempo de la turka jugo la greka funkciis kontinue kiel diplomata kaj klereca lingvo.

Jarcentojn, ĝis la fina venko ne antaŭ la jaro 1975, kuŝis malsama kaj lingvistike nocivamalutila abismo inter la nature evoluiĝintaevoluinta parolata lingvo, la [[demotiko]] (greke δημοτική, ''dimotikí'', «la popola [lingvo]») kaj la skribata kaj en lernejoj instruata, la [[katarevuso]] (greke καθαρεύουσα, ''katharévusa'', «la purigita [lingvo]»). La laste nomita prenis sklave kaj blinde la antikvan helenan lingvon kiel la imitindan ekzemplon, kiun biglosian fenomenon oni konis kaj signis jam ekde la malfruhelenisma epoko per la vorto ''atikismo''.

EnJe diferenco deal la klasika lingvo en [[Ateno]] dum la regno de [[Periklo]] la 5an5-an jarcenton a. K., la novgreka karakteriziĝas per senseble faciligita gramatiko kaj treege modifita prononco. Riĉiĝis ĝia vorttrezoro per multaj turkaj, latinidaj, albanaj kaj slavaj vortoj. SuperlativoSuperlativa eco kuŝas en la fakto ke – de la [[Mikeno|Micena]] epoko ĝis hodiaŭ -– la greka lingvo devancas eĉ la [[ĉina lingvo|ĉinan]] kiel la lingvo la plej longe dokumentita kaj samtempe ankoraŭ nun uzata.