Ursbera arktostafilo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Eckhard (diskuto | kontribuoj)
Nova paĝo: {{wikitrans-lingve-reviziita|lang=en|oldid=530242956|title=Arctostaphylos uva-ursi|stamp=2013-01-04 11:28 (UTC)}} {{informkesto | bilda nomo =Arctostaphylos uva-ursi 25924.JPG | pri...
 
Neniu resumo de redakto
Linio 4:
 
| bilda nomo =Arctostaphylos uva-ursi 25924.JPG
| priskribo1=regno|datoj1 =[[plantaePlantae]]
| priskribo2=divizio|datoj2 =[[angiospermojAngiospermoj]]
| priskribo3=klaso|datoj3 =[[verdukotiledonojVerdukotiledonoj]]
| priskribo4=ordo|datoj4 =[[asteredojAsteredoj]]
| priskribo5=ordo|datoj5 =[[erikalojErikaloj]]
| priskribo6=familio|datoj6 =[[erikacojErikacoj]]
| priskribo7=genro|datoj7 =''[[arktostafilojArktostafiloj]]''
| priskribo8=specio|datoj8 ='''''A.-uva-ursi'''''|}}
 
Linio 16:
[[File:Common bearberry ("Kinnikinnick", Arctostaphylos uva-ursi) - fruits and leaves.JPG|right|thumb|''Ursbera arktostafilo'' subsp. ''uva-ursi'' - fruktoj]]
 
'''Ursbera arktostafilo''' aŭ simple '''ordinara arktostafilo''' (''Arctostaphylos uva-ursi'') estas plantospecio de la genro ''[[Arctostaphylos]]'' (Arktostafiloj). Ĝiaj komunnomojkomunaj nomoj en diversaj lingvoj signifas ofte '''Uva de l' urso''' aŭ '''ursuvo''', kaj ĝi estas unu el pluraj rilataj specioj referitaj kiel '''ursbero'''.<ref>Casebeer, M. (2004).''Discover California Shrubs''. Sonora, California: Hooker Press. ISBN 0-9665463-1-8</ref>
 
==Distribuo==
La distribuado de ''Arctostaphylos uva-ursi'' estas ĉirkaŭpolusa, ĝeneraligita en nordaj latitudoj, limigitaj al altaj montregionoj pli sude:
 
* en Eŭropo, de [[Islando]] kaj [[Norda Kabo]] ([[Norvegio]]) sude ĝis suda [[Hispanio]] ([[Sierra Nevada)]], centra [[Italio]] ([[Apeninoj]]) kaj norda [[Grekio]] ([[Pindus]] montoj);
* en Azio de arkta [[Siberio]] sude ĝis [[Turkio]], [[Kaŭkazo]] kaj la [[Himalajo]]j;
* en Nordameriko de arkta Alasko, Kanado kaj Gronlando sude ĝis [[Kalifornio]], norda marbordo, centra Alta [[Sierra Nevada]] (super Kondamnito-Lago, Monoa Distrikto, [[Kalifornio]]), Centra Marbordo, [[Kalifornio]], [[Golfareo San Francisco-Golfareo]], ĝis [[Nov-Meksiko]] en la [[Roka Montaro]]; kaj la [[Apalaĉoj]] en la nordorienta Usono.
 
En kelkaj lokoj la planto estas endanĝerigita aŭ estis ekstermitamalaperinta de sia indiĝena vivejo. En aliaj lokoj ĝi abundas.
 
==Priskribo==
''Arctostaphylos uva-ursi'' estas malgranda rampanta ligneca grundkovra arbedo 5-30 cm alta. La [[foliojfolio]]j estas [[ĉiamverdo|ĉiamverdaj]], restantaj verdaj dum 1-3 jaroj antaŭ faladofalo. La [[frukto]] estas ruĝa [[bero]].
 
La folioj estas brilaj, malgrandaj, kaj sentiĝas dikaj kaj rigidaj. Ili estas alterne aranĝitaj sur la tigoj. La malsupraj flankoj de la folioj estas pli hele verdaj ol sur la pintoj. Novaj tigoj povas esti ruĝaj se la planto estas en plena suno, sed estas verdaj en pli ombraj lokoj. Pli malnovaj tigoj estas brunaj. En printempo, ili havas blankajn aŭ rozkolorajn florojn.
Linio 34 ⟶ 35:
Ekzistas almenaŭ kvin raportitaj [[subspecioj]]:
 
* ''Arctostaphylos uva-ursi'' subsp. ''uva-ursi''. '''Ordinara arktostafilo'''; ĉirkaŭpolusa arkta kaj subarktaĉearkta, kaj en montoj pli sude.
* ''Arctostaphylos uva-ursi'' subsp. ''adenotricha''. Centra alta [[Sierra Nevada]].
* ''Arctostaphylos uva-ursi'' subsp. ''coactilis''. Norda marborda Kalifornio, centra marbordo Kalifornio, [[San Francisco Bay Area (San-Franciska Golfareo)]].
* ''Arctostaphylos uva-ursi'' subsp. ''cratericola'' (J. D. Smith) P. V. Wells. '''Gvatemala Ursbero''', [[endemia]] al [[Gvatemalo]] en tre altaj altitudoj (3000-4000 m).
* ''Arctostaphylos uva-ursi'' subsp. ''longifoliosa''. Diversaj raportoj el Kanado, Usono<ref>Elven, Reidar (editor-in-chief):[http://nhm2.uio.no/paf/741001 ''Pan-arctic Flora'']</ref> . Povas esti sama kiel ''adenotricha'' aŭ ''coactilis''.
Fontoj ne konsentas pri la listo de subspecioj, tiel kelkaj el tiuj povas esti identaj, aŭ povas esti apartaj specioj prefere ol subspecioj. Por listo de raportitaj nordamerikaj subspecioj kaj variaĵoj vidu ''USDA Plants Profile'' en '''EksternajEksteraj Ligoj''' malsupre.
 
==Uzoj==
Linio 46 ⟶ 47:
 
===Fumado===
Arktostafilo estas la ĉefkomponento en multaj tradiciaj nordamerikaj indanajindianaj fumaj miksaĵoj,<ref>Moerman, Daniel E.: &quot;''Arctostaphylos uva-ursi''&quot; in''Native American ethnobotany'', pages 87-88. ISBN 0-88192-453-9.</ref> konataj kolektive kiel &quot; [[Kinnikinnick]] &quot; ([[Algonkena]] por miksaĵo). Arktostafilo estas uzita precipe inter okcidentaj Indianaj Nacioj, ofte kune kun aliaj herboj kaj foje [[tabako]]. Kelkaj historiaj raportoj indikas &quot;narkotan&quot; aŭ stimulan efikon.<ref>{{cite web|url=http://psychotropia.co/?p=2213|title='&amp;#39;Psychotropia: The Psychoactive Database'&amp;#39;|publisher=Psychotropia.co|date=2011-02-08|accessdate=2012-10-16}}</ref> Ĉar Arktostafilo preskaŭ ĉiam estas fumita kun aliaj herboj inkluzive de [[tabako]], ne estas klare kiuj psikotropaj efikoj povas ŝuldiĝi al Uva Ursi''uva-ursi'' sole. Por plena diskuto de [[indiano|indianaj]] fumaj miksaĵoj vidu [[Kinnikinnick]].
 
===Kultivado===
Linio 60 ⟶ 61:
* [http://medplant.nmsu.edu/ursi.htm Kuracherboj: Arctostaphylos uva-ursi]
* [http://www.botanical.com/botanical/mgmh/b/bearbe22.html Arktostafilo - priskribo kaj uzo]
 
[[Kategorio:Botaniko]]
[[Kategorio:Erikacoj]]
 
[[ar:عنب الدب]]