Kiel registrite je 06:50, 9 feb. 2013 redakti YFdyh-bot (diskuto \| kontribuoj) 32 647 redaktoj e r2.7.3) (robota aldono de: it:Neodarwinismo ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 14:12, 10 feb. 2013 redakti malfari Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 273 125 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 5: # analizo de l datenoj de la [[paleontologio]]. La scienculoj kiuj kontribuis al la precipa kreskiĝo de novdarvinismo estas [[Thomas Hunt Morgan]], [[Ronald Fisher\|R. A. Fisher]], [[Theodosius Dobzhansky]], [[John Burdon Sanderson Haldane\|J.B.S. Haldane]], [[Sewall Wright]], [[William D. Hamilton]], [[Cyril Darlington]], [[Julian Sorell ~~Hŭley~~Huxley\|Julian ~~Hŭley~~Huxley]], [[Ernst Mayr]], [[George Gaylord Simpson]], [[G. Ledyard Stebbins]] kaj [[Motoo Kimura]]... Mallongvorte, novdarvinismo ellaboras specifan koncepton kiu emas konsideri fundamenta unuo de la heredo la [[geno]]n kiel celon de la evolucia meĥanismo, nome de la [[natura selektado]]. La novdarvinismo unuigas diversajn branĉojn de la [[biologio]], kiuj antaŭe havis malmultajn kontaktajn punktojn, nome genetiko, [[ĉelbiologio]], [[sistematiko]], [[botaniko]] kaj [[paleontologio]]. == Historio de novdarvinismo == [[George John Romanes]] enkondukis la sintagmon “nov-darvinismo” reference kun la evoluisma ideo de [[Alfred Russel Wallace]]. Wallace rifuzis la ideon [[~~Lamarckismo~~Jean-Baptiste Lamarck\|~~lamarckan~~lamarkan]] de la heredo de ''akiritaj karakterizoj,'' kiu male ne tute fremdis (ankaŭ se marĝene) al la koncepto de [[Charles Darwin\|Darvino]], [[Thomas Henry ~~Hŭley~~Huxley\|~~Hŭley~~Huxley]] kaj aliaj. La precipa “novdarvinisto” de la epoka tujposta al Darvino estis [[August Weismann]], kiu hipotezis ke la hereda materialo (kiun li nomis ''[[ĝerma plasmo]]'' restus kelkmaniere disigita el la cetera korpo dum la [[individugenezo\|individugeneza]] evoluigo de la organismoj. Tiu hipotezo, tamen, estis konsiderita “ekstrema” ĉe la plejgranda parto de biologiistoj de la 19-a jarcentofino, dum la konkuranta teorio de neolamarckismo kaj individugenezo kaj de [[~~saltacionismo~~saltismo]] (aŭ persalta evoluo) estis apenaŭ konsiderataj alternativaj. En [[1900]] estis''remalkovritaj'' la leĝoj de Mendel rilate la heredon. Ilia disvastiĝo tra la sciencula komunumo dekomence estis taksata kiel alportaĵo de saltacionismo. La skolo [[biometrio\|biometria]] energie oponis tiun teorion enŝovante empiriajn pruvojn de kontinueco de variaĵoj en diversaj organismoj (do kontraŭ la mendelaj antaŭvidoj). Sed mendelistoj, ekzemple [[William Bateson]], reasertis la nekonstraŭstareblan mendelan sciencon de la biologia heredo en diversaj kazoj, ''fidoplenaj'' ke en estonteco estos pruvita la ĝusteco de etendiĝo de la leĝoj de Mendel al ĉiuj vivantaj organismoj. Mendelismo estis adoptita far multaj biologiistoj, ankaŭ se ĝi prezentiĝis ankoraŭ embriforme, kaj ĝia influo sur la evoluo estis tre fora el scienca pruvo. Linio 18: La ligilo inter la eksperimenta biologio, evoluo per natura selektado, la mendela genetiko kaj la [[Kromosomo\|kromosoma]] teorio pri heredo, ekis kun la laboro de [[Thomas Hunt Morgan]] sur surfruktaj moskitoj (''[[Drosophila melanogaster]]''). En [[1910]] Morgan malkovris mutaciantan moskiton kun okuloj blankaj (''Drosophila'' nature prezentas ruĝajn okulojn) kaj trovis ke tiu variaĵo (ankaŭ se limigita al buraj maskloj) estis heredita precize kiel mendela “recesiva trajto”. En la sekvontaj jaroj, Morgan kaj liaj kolegoj evoluigi la kromosoman mendelan teorion pri heredo, publikigante en [[1915]] ''The Mechanism of Mendelian Inheritance'' (la meĥanismo de la mendela heredo). De tiu momento, la plej granda parto de biologiistoj akceptis ke la genoj estus situigitaj en la kromosomoj kaj taksataj kaŭzoj de la heredo. Restis, tamen, obskuraj la kunligoj inter la natura selektado kaj la laŭgrada darvina evoluo. La problemo estis parte solvita far [[Ronald Fisher]], kiu en [[1918]] verkis artikolon titolitan ''[[The Correlation Between Relatives on the Supposition of Mendelian Inheritance]]''<ref>Transactions of the Royal Society of Edinburgh, '''52''':399-433.</ref> en kiu li pruvis, uzante la matematikon, kiel la kontinuaj transformiĝoj povus esti la rezulto de la agado de la multaj faktoroj (li diris latine ''loci'') malsamaj. Kelkaj konsideras tiun artikolon la startpunkto de la ''moderna sintezo'' novdarvinisma ĉar Fisher kapablis alestigi precizan statistikan modelon de la mendela heredo, kontentigante la postulojn kaj la metodojn de la biometrio kaj de la mendela skolo. == Resuma principo de novdarvinismo == Laŭ la moderna sintezo (laŭ la versio de la tridekaj kaj kvardekaj jaroj de la [[20-a jarcento]], la genetika transformiĝo de la naturaj populacioj estas produktita ''hazardmaniere'' per mutacioj (kiuj ni hodiaŭ scias esti kaŭzitaj pro eraroj en la [[replikado de [[DNA]] kaj [[rekombinado]] - ''[[crossing over]]'' - de la homologaj kromosomoj dum la [[mejozo]]). La evoluo konsistas precipe en ŝanĝoj de ofteco de la [[aleloj]] de unu generacio al la alia, kiel rezulto de [[genetika drivo]], de la [[~~gena fluo~~genofluo]] kaj de la natura selektado. La [[speciigo]] okazas laŭgrade kiam la populacioj estas izolitaj vidpunkte de la reproduktado, ekzemple pro kreiĝo de geografiaj bariloj. == Sinsekvaj disvolviĝoj == Linio 28: Aparta interpreto de novdarvinismo estas asociita al [[Richard Dawkins]], kiu asertas ke la unika vera unuaĵo sur kiu influas la natura selektado estas la geno. Dawkins etendas la darvinan ideon ĝis inkluzivigi en ĝi sistemojn nebiologiajn kiuj montras analogajn procezojn de natura selaktado favore al la plej “adaptiĝanto”, kiel la [[memeo]] en la homaj kulturoj.<ref> “Ciam pliofte, la studoj pri genoj kaj pri [[genaro]] sugestas ke signifa horizonta transigo estis okazinta inter la [[prokarioto]]j”. [http://www.pnas.org/cgi/content/abstract/96/7/3801 Horizontal gene transfer among genomes: The complexity hypothesis]</ref> La ~~[[horizonta~~horizontala transigo de genoj]] estas diirata de kelkaj la “nova paradigmo de alla biologio”. <ref>[http://www.esalenctr.org/display/confpage.cfm?confid=10&pageid=105&pgtype=1 Horizontal Gene Transfer - A New Paradigm for Biology (from Evolutionary Theory Conference Summary), Esalen Center for Theory & Research.</ref> Alia pensfluo kuntrenas en novdarvinismo la tieldiritan “novdarvinismo socia”, nome la ideo ke, ene de sistemo de ekonomio [[liberalismo\|libera]]-[[Kapitalismo\|kapitalista]] la subjekto forta devas venki sur la subjekto malforta, por garantii plibonigon de la kolektivaj vivkondiĉoj: Tio eble ankoraŭ influas sur internaciaj politikoj” .<ref> [[Socialdarvinismo ]]. </ref> Linio 34: Alia scienca disciplino, la [[sociobiologio]], fundita en [[1975]], laŭiniciate de [[bestoscienco\|bestscienculo]] [[Edward O. Wilson]], utiligas novdarvinisman modelon por esplori la sintenon de la homaj estuloj, danke al la kunlaborado inter [[socia scienco\|sociaj sciencoj]] kaj [[biologio]] ~~....~~ Sume, kiel oni komprenas, novdarvinismo estas nocio kompleksa kaj multfaceta teorio, kiu ricevas ĉiutage aldonaĵojn kaj novajn interpretojn. Linio 49 ⟶ 48: Post la bruo ekcitita, ekzemple, de eseo de itala [[Massimo Piatelli Palmarini]] kaj Jerry Fodo per ilia verko ''Gii errori di Darwin'' (la eraroj de Darwin), nun ankaŭ filozofo usona [[Thomas Nagel]] fajrigas la debaton per la libro celtitolita: “Mind and Cosmos:Why the Materialist Ner-Darwinian Concepyion of nature Is Almost Certainly false (Menso kaj kosmo. Kial la koncepto de materialisma novdarvina pri la naturo estas preskaŭ certe malvera). Tiuj scienculoj, filozofoj kaj vulgarigantoj de scienco, ne kontestas la rezultojn kaj sciencajn tezojn (aŭ nur merĝene tion faras), ili pruvas ke tiuj ekstersciencaj algluaĵoj estas nek necesaj nek utilaj al scienco, des pli ke la kristanaj religioj (kaj ne nur) trovas koncepte akordigebla la evolucio de la specioj (eĉ de la homo, se pruvate) kun la sia religiaj dogmaroj. (([[Evoluismo kaj Katolika Eklezio]]). == Notoj == Linio 64 ⟶ 63: Massimo Piatelli Palmarini e Jrry Fodor, ''Gli errori di Darwin'', Feltrinelli, 2009 Allen, Garland. ''Thomas Hunt Morgan: The Man and His Science'', Princeton University Press, 1978 ISBN 0691082006 Dawkins, Richard. ''~~[[L'orologiaio cieco\|~~The Blind Watchmaker]]'', W.W. Norton and Company, Reissue Edition 1996 ISBN 0-393-31570-3 Dobzhansky, T. ''[[Genetics and the Origin of Species]]'', Columbia University Press, 1937 ISBN 0-2310-5475-0 Fisher, R. A. ''[[The Genetical Theory of Natural Selection]]'', Clarendon Press, 1930 ISBN 0-1985-0440-3 Futuyma, D.J. in Evolutionary Biology, Sinauer Associates, 1986; p.12 Haldane, J. B. S. ''[[The Causes of Evolution]]'', Longman, Green and Co., 1932; Princeton University Press reprint, ISBN 0-6910-2442-1 Hŭley, J. S., ed. ''The New Systematics'', Oxford University Press, 1940 ISBN 0-4030-1786-6 Hŭley, J. S. ''Evolution: The Modern Synthesis'', Allen and Unwin, 1942 ISBN 0-0284-6800-7 Linio 76 ⟶ 75: Simpson, G. G. ''Tempo and Mode in Evolution'', Columbia University Press, 1944 ISBN 0-2310-5847-0 Smocovitis, V. Betty. ''Unifying Biology: The Evolutionary Synthesis and Evolutionary Biology'', Princeton University Press, 1996 ISBN 0-691-03343-9 Wright, S. 1931. "Evolution in Mendelian populations". ''[[Genetics ~~(journal)\|Genetics]]~~'' '''16''': 97-159 *Thomas Nagel, "Mind and Cosmos:Why the Materialist Ner-Darwinian Concepyion of nature Is Almost Certainly false", 2013, Linio 82 ⟶ 81: <references/> [[Kategorio:Historio de la evoluismo]] [[Kategorio:Genetiko]] [[Kategorio:Biologio]]

Novdarvinismo: Malsamoj inter versioj