Punĉo: Malsamoj inter versioj

{{polurinda}}'''Punĉo''' (laŭ lanachel [[Hindahindia]] पांच ''pāñč'' „kvin“) estas alkoholavarma [[varmega trinkaĵoalkoholaĵo]], kiu origine devenas el Hindio kaj[[Barato]] kaj havasinkludas kvin inkrediencoingrediencojn (pro tiokio devenas la nomo!). La tradiciaj inkrediencojingrediencoj estas [[arako]], [[sukero]], [[citrono]]j kaj, [[teo]] aŭ [[akvo]], krmekaj diversaj [[spico]]j.<ref name="Jahrbuch">Julia Jones u.&nbsp;a.: ''Kulinarisch-ergötzliches Jahrbuch der Feiern und Feste''. Gerstenberg Verlag, Hildesheim 1996, ISBN 3-8067-2810-0, S. 27.</ref>

[[dosiero:A Midnight Modern Conversation.jpg|thumb|Nokta punĉ-societo, [[William Hogarth]], ĉirkĉ. 1765]]

Anglaj maristoj de la [[Brita Orienthindia-kompanioOrienthinda Kompanio]] konatiĝiskonantiĝis kun la trinkaĵo en [[Hindio]]. Tie ĝi havasen la nomon „panĉ“ (t.e17-a kvin)jarcento. Ili kunportis la trinkaĵon enal Eŭropo, kaj la 17avorto jc.''punch'' alaperis Eŭropo.<refen name="Jahrbuch"Britio />en La[[1632]]. La nova trinkaĵo fariĝis baldaŭ en Britio la plej ŝatata alkoholaĵo de la konservativuloj.

En la 17a17-a jc.jarcento la trinkaĵo alvenis Germanujen. En 1735 [[Johann Heinrich Zedler]] germanigis en sia ''[[Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste|Großen vollständigen Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste]]'' (= Granda Plena Universala Leksikono de ĉiuj sciencoj kaj artoj) la anglan esprimon ''Punch'' al „Punsch“. KielLa inkrediencojingrediencojn de tiu "forta" trinkaĵo li menciis: [[brando]], akvo, sukero, [[Bigaradujo|bigaradsapo]] kaj [[muskato]].<ref>{{Zedler Online|29|827|1627|1627|Punĉo}}</ref>

EnDum la 18a18-a jc.jarcento la trinkaĵntrinkaĵon estis trinkata malvarme.

[[Wolfgang Amadeus Mozart]] konatiĝis kunrenkontis la trinkaĵotrinkaĵon en 1764 dum vojaĝivojaĝo al Anglio. En Vieno kaj Salcburgi[[Salcburgo]] ĝi ankoraŭ estis nekonata. [[Leopold Mozart]] raportis entuziasme pri la nova trinkaĵo al sia amiko Hagenauer, skribante pri la postalastatempa ŝattrinkaĵon de sia filo: ''„Punch, aŭ punĉo estas trinkaĵo el akvo, rumo, sukero Wasser, Rhum, Zucker kaj citronojn. Ĝi estas trinkata varme aŭ malvarme laŭguste …... punĉo kaj pipo da tabako estasdestas la angla elementetoso.“''<ref>Ingrid Haslinger: ''„und haben ein eingemachtes Kalbfleisch zum Mittagsmahl eingenommen“. W. A. Mozart und seine Mahlzeiten''. Edition Tandem, Salzburg 2005, ISBN 3-9501570-5-0.</ref>

La germana romantika verkisto [[E. T. A. Hoffmann]] starigisenigis en sia novelo ''[[Der goldne Topf]]'' (esperante: "la ora poto") literaturan monomentonmemorigon al la trinkaĵo: „''La registratoro Heerbrand enmetis sian manon en la profundaprofundan poŝiopoŝon de la mantelo kaj eligis en tri paŝojetapoj botelon da arako, citronojcitronojn kaj sukerosukeron. Post apenaŭ duona horoduonhoro vaporiĝas bongusta punĉo elsuper la tasotablo de Paulmann“Paulmann.“<ref>E.T.A. Hoffmann: [http://www.gutenberg.org/ebooks/17362 Der goldne Topf] im [[Project Gutenberg]], IX.&nbsp;Vigilie.</ref>

PreparantePor prepari la trinkaĵon oni varmiguvarmigas la trinkaĵotrinkaĵon ne ĝis boliĝobolo, por ke la aromoj kaj la alkoholo ne perdiĝu . Krome oni uzuuzas nur [[citrono|nevaksitajnevaksitajn citronojcitronojn]].

Malnova kuirlibro el la jaro 1903 mencias jenan receptorecepton: „Oni frotas la flavon de 4 citronoj ĉe sukero, varmigas tion kune kun nigra teo kaj bolanta akvo, presas la sukon de la citronoj al ĝi kakaj filtrufiltras la teon tra tuketon en paton, aldonas la sukeron al kiu oni frotis citronon kakaj alverŝis arakon. Nun oni kovras la paton kaj lasis paŭzi la punĉon sur fajro ĝis ĝi ekboliĝasekbolas; poste ĝi estas verŝita tratukotra tuko en punĉtaso kaj tuj servita. </ref>“

* En norda Germanujo la frisa ''Teepunsch'' /tepunĉo) estas konata </ref>

* senalkoholaSenalkohola varianto estas la ''Ŝoforpunĉo'', ofte el nigra teo kaj oranĝsuko, spiciata per cinamo kaj kariofilo.

* En Aŭstrio punĉo estas apud [[ardvino]] kaj [[jagateo]] ŝatata trinkaĵo en [[kristnaska foiro|kristnaskaj foiroj]]].

[[Friedrich Schiller]] (1759–1805) verkis ''Punĉkanton'' kun kvar inkrediencoj: sukero, suko, akvo kaj spirito", />:

=== igojeNotoj ===

== eksterajEksteraj ligojligiloj ==