Ursbera arktostafilo: Malsamoj inter versioj

 

{{informkesto

| priskribo8=specio|datoj8 ='''''A.-uva-ursi'''''|}}

 

 

'''Ursbera arktostafilo''' aŭ simple '''ordinara arktostafilo''' (''Arctostaphylos uva-ursi'') estas plantospecio de la genro ''[[Arctostaphylos]]'' (Arktostafiloj). Ĝiaj komunaj nomoj en diversaj lingvoj signifas ofte '''Uva de l' urso''' aŭ '''ursuvo''', kaj ĝi estas unu el pluraj rilataj specioj referitaj kiel '''ursbero'''.<ref>Casebeer, M. (2004).''Discover California Shrubs''. Sonora, California: Hooker Press. ISBN 0-9665463-1-8</ref>

 

La distribuado de ''Arctostaphylos uva-ursi'' estas ĉirkaŭpolusa, ĝeneraligita en nordaj latitudoj, limigitaj al altaj montregionoj pli sude:

 

* en Azio de arkta [[Siberio]] sude ĝis [[Turkio]], [[Kaŭkazo]] kaj la [[Himalajo]]j;

* en Nordameriko de arkta Alasko, Kanado kaj Gronlando sude ĝis [[Kalifornio]], norda marbordo, centra Alta [[Sierra Nevada]] (super Kondamnito-Lago, Monoa Distrikto, [[Kalifornio]]), Centra Marbordo, [[Kalifornio]], [[Golfareo San Francisco]], ĝis [[Nov-Meksiko]] en la [[Roka Montaro]]; kaj la [[Apalaĉoj]] en la nordorienta Usono.

En kelkaj lokoj la planto estas endanĝerigita aŭ estis malaperinta de sia indiĝena vivejo. En aliaj lokoj ĝi abundas.

 

''Arctostaphylos uva-ursi'' estas malgranda rampanta ligneca grundkovra arbedo 5-30 cm alta. La [[folio]]j estas [[ĉiamverdo|ĉiamverdaj]], restantaj verdaj dum 1-3 jaroj antaŭ falo. La [[frukto]] estas ruĝa [[bero]].

 

La folioj estas brilaj, malgrandaj, kaj sentiĝas dikaj kaj rigidaj. Ili estas alterne aranĝitaj sur la tigoj. La malsupraj flankoj de la folioj estas pli hele verdaj ol sur la pintoj. Novaj tigoj povas esti ruĝaj se la planto estas en plena suno, sed estas verdaj en pli ombraj lokoj. Pli malnovaj tigoj estas brunaj. En printempo, ili havas blankajn aŭ rozkolorajn florojn.

 

Ekzistas almenaŭ kvin raportitaj [[subspecioj]]:

 

Fontoj ne konsentas pri la listo de subspecioj, tiel kelkaj el tiuj povas esti identaj, aŭ povas esti apartaj specioj prefere ol subspecioj. Por listo de raportitaj nordamerikaj subspecioj kaj variaĵoj vidu ''USDA Plants Profile'' en '''Eksteraj Ligoj''' malsupre.

 

Arktostafilo estis historie uzita por medikamentaj celoj. Ĝi enhavas la glikozidon [[arbutino]], kiu havas antimikrobajn ecojn kaj funkcias kiel milda [[diurezilo]]. Ĝi estis uzita por urinduktaj simptomoj, inkluzive de [[cistito]] kaj [[urolitiazo]]. Infuzaĵo povas esti produktita per trempado de la folioj en etanolo kaj posta diluado kun akvo.<ref name="Botanical">Grieve, M.:[http://www.botanical.com/botanical/mgmh/b/bearbe22.html#con ''Botanical.com - A Modern Herbal'']</ref>

 

Arktostafilo estas la ĉefkomponento en multaj tradiciaj nordamerikaj indianaj fumaj miksaĵoj,<ref>Moerman, Daniel E.: &quot;''Arctostaphylos uva-ursi''&quot; in''Native American ethnobotany'', pages 87-88. ISBN 0-88192-453-9.</ref> konataj kolektive kiel &quot; [[Kinnikinnick]] &quot; ([[Algonkena]] por miksaĵo). Arktostafilo estas uzita precipe inter okcidentaj Indianaj Nacioj, ofte kune kun aliaj herboj kaj foje [[tabako]]. Kelkaj historiaj raportoj indikas &quot;narkotan&quot; aŭ stimulan efikon.<ref>{{cite web|url=http://psychotropia.co/?p=2213|title='&amp;#39;Psychotropia: The Psychoactive Database'&amp;#39;|publisher=Psychotropia.co|date=2011-02-08|accessdate=2012-10-16}}</ref> Ĉar Arktostafilo preskaŭ ĉiam estas fumita kun aliaj herboj inkluzive de [[tabako]], ne estas klare kiuj psikotropaj efikoj povas ŝuldiĝi al ''uva-ursi'' sole. Por plena diskuto de [[indiano|indianaj]] fumaj miksaĵoj vidu [[Kinnikinnick]].

 

Ekzistas pluraj kulturvarioj kiuj estas disvastigitaj por uzo kiel [[Ornamplanto|ornamaj plantoj]]. Ĝi estas alloga ĉiamverda planto en [[ĝardenoj]], kaj ĝi ankaŭ estas utila por kontrolado de [[erozio]].

 

{{reflist}}

 

{{Commons}}