Raledoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
aldono de esperantaj nomoj
prilaborita teksto, bildoj
Linio 4:
|dosiero = American Purple Gallinule in water.jpg
|dosiero larĝo = 250px
|priskribo de dosiero = [[Purpura''Porphyrio porfirio]]martinica''
|regno = [[Animalo]]j ''Animalia''
|filumo = [[Ĥordulo]]j ''Chordata''
Linio 12:
|familio aŭtoritato = [[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]], [[1825]]
|specioj de subdivizio = Genroj
|subdivizio2 = * ''[[Nesotrochis]]'',
* ''[[Diaphorapteryx]]'',
* ''[[Aphanapteryx]]'',
* ''[[Sarothrura]]''
* ''[[Himantornis]]''
Linio 25:
* ''[[Nesoclopeus]]''
* ''[[Gallirallus]]''
* ''[[Cabalus]]'',
* ''[[Rallus]]''
* ''[[Lewinia]]''
Linio 38:
* ''[[Gymnocrex]]''
* ''[[Amaurornis]]''
* ''[[Mundia]]'',
* ''[[Porzana]]''
* ''[[Aenigmatolimnas]]''
Linio 48:
* ''[[Megacrex]]''
* ''[[Gallicrex]]''
* ''[[Aphanocrex]]'',
* ''[[Porphyrio]]''
* ''[[Gallinula]]''
* ''[[Fulica]]''
|vikispecio =
|komunejo =
}}
'''Raledoj''' (''Rallidae'') estas familio en la ordo de la [[Gruoformaj]] birdoj (''Gruiformes''). Ĝi konsistas el ĉ. 164170 specioj - sed multaj formortintaj kaj aliaj eble formortintaj - en ĉ. 3840 genroj. Preskaŭ ĉiuj membroj de tiu familio loĝas aŭ vivas ĉe akvaj medioj, escepte de la [[krekso]], kiu loĝas en terkulturejoj.
 
== Aspekto ==
La plej granda parto de tiuj specioj kuras fortike, ĉar ili posedas '''fortikajn krurojn kun longaj fingroj''', kiuj adaptiĝas taŭge al molaj kaj malebenaj surfacoj, eĉ por piediri sur akva herbaro. Ili havas mallongajn kaj rondformajn flugilojn kaj '''malmultege ŝvebas aŭ flugas''' ĉiam tenante hokitaj la krurojn kaj fingrojn,; sed kiam ili flugas pro veraj necesoj, ili kapablas fari tion dum longaj distancoj. Iliaj korpoj estas platigitaj laŭflanke. La vostoj estas mallongaj kaj preskaŭ ĉiam estas levitaj. Multaj movas sian kapon antaŭen kaj malantaŭen dum naĝado. Ambaŭ seksoj estasaspektas similaj.
 
== Kutimoj ==
La plej tipaj membroj de la familio de Raledoj okupas plenplenajn kanejojn aŭ junkejojn de malseka medio ĉe [[lago]]j, [[marĉo]]j aŭ [[rivero]]j. '''Kanaro''' estas la plej tipa medio favora por ties natura disvolviĝo kaj kaŝeja defendo. Ili nestumas inter tiu densa vegetaĵaro, ĉar temas pri '''timidaj, silentaj, malfacile videblaj''' -escepte de la plej komunaj galinoloj kaj fulikoj- kaj kaŝemaj birdoj. Multaj estas pli aŭskulteblaj ol videblaj. Ili estas ĝenerale [[ĉiomanĝanta]]j birdoj. Multaj movas sian kapon antaŭen kaj tiujmalantaŭen dum naĝado. Tiuj kiuj migras faras ĝin dumnokte.
 
Multaj kanejaj specioj estas silentaj; sed ilialiaj eligas laŭtegajn kaj krepuskajn alvokojn kaj iliaj korpoj estas platigitaj laŭflanke.
 
== LoĝantarojPopulacio ==
Insulaj specioj ofte perdis la flugeblecon. kajTial pro tio '''multaj formortis''' pro prohomaperhoma enigo de predantaj speciojbestoj kiel katoj, ratoj aŭ porkoj. Aliaj specioj estas malfacile kalkuleblaj pro sia malvideblo. Aliaj male, kiel komunaj galinoloj aŭ fulikoj, estas oftaj.
 
== Taksonomio ==
La familio de raledoj grupiĝis tradicie <ref>laŭ la taksonomio de Clements, 6a eldono, kia ĝi estas uzata en Avibase </ref> kune kun [[gruoMesitornitedoj]]j (''Mesitornithidae''), [[Turnicedoj]] (''Turnicidae''), [[Gruedoj]] (''Gruidae''), [[Aramedoj]] (''Aramidae''), [[Psofiedoj]] (''Psophiidae''), [[Heliornitedoj]] (''Heliornithidae''), [[Rinoketedoj]] (''Rhynochetidae''), [[Eŭripigedoj]] (''Eurypygidae''), [[Kariamedoj]] (''Cariamidae'') kaj [[otidoOtidedoj]]j (''Otididae''), por formi la ordon de [[Gruoformaj]] (''Gruiformes''). Tamen la nova [[Sibley kaj Ahlquist|taksonomio de Sibley-Ahlquist]], akceptita en Usono, montras tiun birdogrupon kiel nova ordo, nome '''Raloformaj.''' (''Ralliformes'').
 
==Genroj kaj specioj==
'''formortintaj:'''
* [[Nesotroko]], Kavoralo (''Nesotrochis''), †
** [[Debooy-nesotroko]], Deboja nesoztoko (''Nesotrochis debooyi''), †
* [[Diaforapterigo]] (''Diaphorapteryx''), †
** [[Hawkins-diaforapterigo]], Hokinsa diaforapterigo (''Diaphorapteryx hawkinsi''), †
** [[Afanapterigo]] (''Aphanapteryx''), †
** [[Bonazia afanapterigo]], Bonazia ralo (''Aphanapteryx bonasia''), †
** [[Leguat-afanapterigo]], Leguata afanapterigo, Rodriguez-ralo (''Aphanapteryx leguati''), †
Linio 118:
** [[Newton-fuliko]], Neŭtona fuliko (''Fulica newtoni''), †
 
 
vivantaj:
[[Dosiero:Gallirallus australis LC0248.jpg|thumb|250px|right|<center>''Gallirallus australis''</center>]]
[[Dosiero:Rallus aquaticus 5 (Marek Szczepanek).jpg|thumb|250px|right|<center>''Rallus aquaticus''</center>]]
[[Dosiero:CrexCrex.jpg|thumb|250px|right|<center>''Crex Crex''</center>]]
[[Dosiero:Porzana porzana 1 (Marek Szczepanek).jpg|thumb|250px|right|<center>''Porzana porzana''</center>]]
[[Dosiero:Australian Crake (Porzana fluminea) from side.jpg|thumb|250px|right|<center>''Porzana fluminea''</center>]]
[[Dosiero:Black-tailed Native-hen gatton aug02.jpg|thumb|250px|right|<center>''Gallinula ventralis''</center>]]
[[Dosiero:Takahe.png|thumb|250px|right|<center>''Porphyrio hochstetteri''</center>]]
[[Dosiero:Common Coots.jpg|thumb|250px|right|<center>''Fulica atra''</center>]]
 
'''vivantaj:'''
* [[Sarotruro]] (''Sarothrura'')
** [[Bela sarotruro]] (''Sarothrura pulchra'')
Linio 253 ⟶ 263:
** [[Nigra pardiralo]] (''Pardirallus nigricans'')
** [[Sangoplena pardiralo]] (''Pardirallus sanguinolentus'')
* [[Habroptilo]] (''Habroptila'')
** [[Wallace-habroptilo]], Vallacea habroptilo (''Habroptila wallacei'')
* [[Eŭlabeornito]] (''Eulabeornis'')
** [[Kaŝtanventra eŭlabeornito]] (''Eulabeornis castaneoventris'')
* [[Habroptilo]] (''Habroptila'')
** [[Wallace-habroptilo]], Vallacea habroptilo (''Habroptila wallacei'')
* [[Megakrekso]] (''Megacrex'')
** [[Stulta megakrekso]] (''Megacrex inepta'')
Linio 294 ⟶ 304:
 
Krome estas aŭ estis multaj specioj konataj nur laŭ [[fosilio]]j ne listitaj tie supre, kiel la [[Ibiza ralo]] (''Rallus eivissensis''). Temas pri kvaternariaj prahistoriaj birdoj.
 
==Eksteraj ligiloj==
Interreta datenbazo Avibase [http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp?lang]
==Notoj==
<references/>
 
[[Kategorio:Raledoj|Raledoj]]