Ĥarĉo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 2:
'''Ĥarĉo''' aŭ ''jarcha'' en hispana kaj en [[araba]], خرجة ''jarŷa'', signife "elirejo" aŭ "fino") estas komponaĵo [[poezio|de popola poezio]] de [[Al Andalus]], kiu konsistis en la fina parto de [[moaksaĥa]], el kiu ekzistas ekzemploj ekde la [[10a jarcento]] al [[11a jarcento]]. La Ĥarĉoj estas komponitaj en [[Andalus-araba lingvo|Andalus-araba parola lingvo]], aŭ en la latinida lingvo uzita de la andalusaj kristanaj araboj, foje nomita [[Mozaraba lingvo|mozaraba]]. Ili estis verkitaj de kleraj poetoj kaj arabaj kaj [[juda]]j, sed ĉefe de nobelulinoj, kiuj havis kiel modelo la latinidan tradician poezion. Ili povis kolekti ilin el la popola [[folkloro]], aŭ adapti ilin al ties metrikaj necesoj (ĉar ili devis integri ilin en la ''moaksaĥa'') aŭ komponi ilin kiel nova kreaĵo, el tradiciaj modeloj. Ties gravo konsistas je tio ke temas pri la plej antikva dokumento konata de poezio en [[latinida lingvo]] en [[Iberio]].
 
La ''moaksaĥa'' (devena el araba موشحة ''muwaššaḥa'' (aŭ '' muwashshaha''), kio signifas kolieron) estas tipo de klera poemo kun popollingva rekantaĵo kiu havis pintan epokon en Al-Andalus inter la 9a kaj 12a jarcentoj. La araboj estis kunportintaj poezian modelon de la 4a jarcento, nome la [[qasidakasido]], kiu konsistis el longaj versoj parigitaj kaj unurimaj tauĝaj poar parola trasmito fare de la instruisto. Estas la tipo de verso en kiu estas verkita la [[Korano]]. La moaxaja''moaksaĥa'' estáestas escritaverkita en versosmallongaj cortosversoj, debidopro a influenciasinfluoj de la líricapopola popularliriko, perosed conkun temastemoj ykaj estructurasstrukturoj muytre complejaskomplikaj. ApareceAperas en la penínsulaIberia yDuoninsulo sekaj leestas creesupozeble frutofrukto de la mezclamikso de culturaskulturoj existenteekzistaj derivadadevenaj deel la estrecha convivenciakunvivado de culturaskulturoj en la Hispaniaislama musulmanaHispanio de la épocaepoko de [[taifatajfo]]sj, (árabearaba -hebreo hebrea -cristiano kristana). LosLa propiospropraj árabesaraboj sealudis referíanfoje aal vecesla a las moaxajas''moaksaĥa'' comokiel "cancioncillaskantoj allaŭ estilola stilo de losla cristianoskristanoj". FueronIli descubiertasestis ymalkovritaj traducidaskaj portradukitaj primerala vezunuan enfojon elnur añoen 1948 porfare elde la hebraístahebreisto [[Samuel Miklos Stern]]. SucesivasSinsekvaj interpretacionesinterpretoj porfare distintosde expertosdiversaj afakuloj lo largolaŭlonge de losla añosvenontaj siguientesjaroj noshavigis entreganla lostekstojn textos disponibles hoy endisponeblajn díanune. DadaPro la ambigüedadambigueco de lasla lenguassemidaj semíticaslingvoj, éstasla se prestan''ĥarĉoj'' aokazigas múltiplesmultajn interpretacionesinterpretojn, laskaj jarchasplue siguenkonstituas constituyendotialon unpor motivopolemiko parakaj el debate y laspecializita investigación especializadapriserĉado. LasLa jarchaslatinidaj se''ĥarĉoj'' imbricaninterplektiĝas en la moaxajaarablingva como''moaksaĥa'' unkiel estribillorekantaĵo de escasosmalmultaj versosversoj en lengualatinida romancelingvo, hebreohebrea o árabe vulgar alpopolaraba finalfine de lasla moaxaja. OtraAlia manifestaciónpoezia poéticamanifesto de característicassimilaj similares,elkarakteroj nome [[zéjelzeĥelo]], sediferenciĝas diferenciapro porla dispersardisigo losde versosla porversoj todotra ella poematuta poemo.
 
[[Kategorio:Hispana literaturo]]
[[Kategorio:Araba lingvo]]
[[Kategorio:Hebrea lingvo]]
[[Kategorio:Mozaraboj]]
[[Kategorio:Mezepoko]]
[[Kategorio:Iberia Duoninsulo]]