Evangeliisto (Nova Testamento): Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Roboto: Forigo de 26 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:Q472773)
e Adheranto--->aliĝinto
Linio 1:
[[Dosiero:France Arles St Trophime Portal Detail.jpg|thumb|La simboloj de la kvar evangeliistoj ĉirkaŭantaj [[Jesuo Kristo|Kriston]] majeste sidanta (Katedralo de Arles Saint-Trophime (Francio).]]
[[Dosiero:Four Evangelists in Mont Saint-Michel.jpg|thumb|250px|Reprezentado de la kvar evangeliistoj ĉe la [[abatejo]] de [[MontMonto Saint-MichelSankta Mikaelo (Normandio)]], (en Francio).]]
[[Dosiero:KellsFol027v4Evang.jpg|thumb|right|250 px|La simboloj de la kvar evangeliistoj, el la ([[Libro de Kells]].]]
 
'''Evangeliisto''' estas la nomo per kiu oni identigas la kvar verkistojn kiuj redaktis la kvar librojn diritajn [[Evangelio]]jn. Ili estas [[Sankta Mateo|Sankta Mateo apostolo kaj evangeliisto]]. [[Sankta Marko la evangeliisto|Sankta Marko evangeliisto]], [[Sankta Luko|Sankta Luko evangeliisto]] kaj [[Sankta Johano la Evangeliisto|Sankta Johano apostolo kaj evangeliisto]].
Linio 8:
''Kaj en la sekvanta tago ni foriris, kaj alvenis en Cezarean; kaj enirinte en la domon de la evangeliisto Filipo, kiu estis unu el la sepo, ni restis ĉe li''; kaj en la [[2-a epistolo al Timoteo]] 4,5.
 
Foje, sed iom konfuzige, nomiĝas ankaŭ “evangeliisto” adherantoaliĝinto al la [[evangelikaj Eklezioj]].
 
== Fontoj Kristanaj ==
Pri la aŭtoroj de la evangelioj diversaj kristanaj fontoj, ankaŭ tiuj [[apokrifoj||apokrifaj]] raportas. Unu, eble la plej antikva, por ĉiuj: Sankta [[Sankta Ireneo|Ireneo el Liono]] en sia ''Adversus Haereses'' (Kontraŭ la herezoj[[herezo]]j), skribite en la [[2-a jarcento]], kvankam koncize, tiel informis pri ili:
 
''”Tiel Mateo verkis en la lingvo de Hebreoj la unuan evangelion, en epoko en kiu Petro kaj Paŭlo evangelizis Romon kaj tie fondis la Eklezion. Post la forigo de tiuj du, Marko, disĉiplo kaj interpretisto de Petro, registris kion Petro predikadis. Siaflanke Luko, kompanulo de Paŭlo, liveris en libro la evangelion kiun sia majstro predikadis. Poste Johano. disĉiplo de la Sinjoro, tiu kiu ekdormis sur lia brusto, ankaŭ mem publikigis evangelion kiam troviĝis el [[Efeso]], en [[Azio]].”''
 
== Ikonografio ==
Ofte la ''evangeliistoj'' estas reprezentataj per simboloj de la "[[tetramorfo]]" (kvar elementoj, ĉi-kaze bestfobestoj), kiuj aperas en la profetaĵoj de profeto [[Ezekielo]], poste reprenitaj en la [[Apokalipso de Johano]]:
*'''La aspekto de iliaj vizaĝoj estis kiel vizaĝo homa, kaj kiel vizaĝo leona sur la dekstra flanko de ĉiuj kvar, kiel vizaĝo bova sur la maldekstra flanko de ĉiuj kvar, kaj kiel vizaĝo agla ĉe ĉiuj kvar.(Ezekielo 1, 10)”'''
 
*'''”Kaj la unua kreitaĵo similis leonon, kaj la dua kreitaĵo similis bovidon, kaj la tria kreitaĵo havis vizaĝon kvazaŭ homan, kaj la kvara kreitaĵo similis aglon flugantan. (Apokalipso 4, 7)”'''
 
Oni rimarku, ke en la [[libro de Ezekielo]] ĉiu vivanto havas kvar vizagojn, nome ĉiujĉiujn kvar formojformojn, malsame ol en la Apokalipso.
 
Surbaze de tiuj priskriboj kaj surbaze de la maniero per kiu unuopa Evangelio komencas sian rakonton, ili estas asociitaj al tiuj simboloj: