Latina lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 189 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q397)
eNeniu resumo de redakto
Linio 23:
[[interlingvo]] de [[okcidenta civilizo]] ĝis 1750. Inter malkleruloj latino iompostiome simpliĝis kaj fariĝis nova lingvo, '''[[vulgara latino]]''', kiu siavice pluevoluiĝis post la disfalo de la imperio, kreante la '''latinidajn lingvojn''' (la [[franca lingvo|franca]], [[hispana lingvo|hispana]], [[itala lingvo|itala]], [[portugala lingvo|portugala]], [[rumana lingvo|rumana]], [[latinidaj lingvoj|ktp.]]). La klasika latino ĉesis esti denaske parolata lingvo post ĉirkaŭ la jaro 300. En la lernejoj dum la [[renesanco]], latino fariĝis pli ĝuste kaj klasike parolata laŭ la modelo de [[Cicerono]].
 
Dum multe de la historio de Okcidenta civilizo, ĝi estis la lingvo de registaroj, [[papo]]j, [[sciencisto]]j, [[sanktuloj]], nobeloj, muzikistoj kaj eĉ poetoj. Ĝi estas la lingvo de [[Julio Cezaro]], [[Vergilio]], [[Ovidio]], [[Aŭgusteno]], [[Abelardo]], [[Tomaso de Akvino]], [[Dante]], [[Koperniko]], [[Erasmo]], [[More]], [[Kalvino]], [[Galileo]], [[Bakono]], [[Kartezio]], [[Spinozo]],
[[Isaac Newton|Neŭtono]], kaj [[Linnaeus]] ka. Pluraj gravaj urboj en la mondo havas propran [[Latinaj urbonomoj|latinan nomon]].
[Tomaso de Akvino]],[[Dante]],[[Koperniko]],[[Erasmo]],[[More]],[[Kalvino]],[[Galileo]],[[Bakono]],[[Kartezio]],[[Spinozo]],
[[Isaac Newton|Neŭtono]],[[Linnaeus]] ka. Pluraj gravaj urboj en la mondo havas propran [[Latinaj urbonomoj|latinan nomon]].
 
Eĉ ĝis la frua [[20-a jarcento]], latino restis ordinara parto de klerigado en okcidento kaj de la katolika [[trenta meso]]. Pro la graviĝo de presarto kaj naciaj aspiradoj ekde la deksesa jarcento la latina en longa procezo perdis iom post iom la funkcion de interlingvo. Sed eĉ hodiaŭ ĝi estas fonto por sciencistoj, kiam ili inventas novan vorton aŭ por la nomado de ĵus malkovritaj bestoj. Nur [[Vatikano]] kaj la katolika eklezio ankoraŭ uzas latinon oficiale, eĉ eldonante vortaron de novaj vortoj. Sed eĉ en la katolika eklezio, latino mortis kiel efektiva laborlingvo de la episkopoj kaj [[sacerdoto]]j post la [[dua vatikana koncilio]]. Ekzemple, la [[katekismo]] estis redaktita en la franca, kvankam la oficiala redakto estas en latino. Uzadon de la latina kiel viva lingvo liturgie kaj ĉiutage ankaŭ en niaj tagoj proponas la usona [[Familia Sancti Hieronymi]].