Erikejo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 27 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q27590)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Heath.jpg#file|right|thumbeta|220px|Erikejo en Woodbury Common, [[Devon]] ([[Anglujo]]). Violkoloraj floroj de [[kaluno]] ( ''Calluna vulgaris'' ) kaj flavaj floroj de ''[[Ulekso|Ulex gallii]]'']]
[[Dosiero:Mt Anne from High Shelf Camp.jpg|thumbeta|220px|Montara erikejo en High Shelf Camp apud Mount Anne ( [[Tasmanio]] ).]]
La '''Erikejoerikejo''' estas arbustetara [[vegetaĵaro]] kiu troviĝas ĉe ĉefe malfekundaj [[Acido|acidaj]] [[grundo]]j, karakterizitaj de maldensaj, malalte kreskantaj lignecaj [[planto]]j. En erikejoj ofte superregas plantoj el la [[Erikacoj|erikaca]] [[Familio (biologio)|familio]]. Krom la konsisto de la vegetaĵaro ne estas klara diferenco inter ''[[arbustetaro]]'' kaj ''erikejo'' sed tiu ĉi ĝenerale rilatas al malaltaĵaj situoj <ref>{{en}} {{cite book|last= Polunin|first= Oleg |coauthors= Walters, Martin |title= A Guide to the Vegetation of Britain and Europe |publisher= ''Oxford University Press'' |year= 1985| |isbn= 0-19-217713-3|page= 220}}</ref> kun — speciale en [[Britujo]] — pli varma kaj malpli humida [[klimato]].
 
ErikejojLa erikejoj estas larĝe disvastigitaj tra la mondo. Ili konstituas vastajn kaj tre diversajn komunumojn tra [[Aŭstralio]] en humidaj kaj duonhumidaj areoj. [[Fajro|Fajraj]] [[reĝimo]]j kun [[Ciklo|cikla]] bruligado estas necesaj por la konservado de la erikejoj <ref>{{en}} Specht, R.L. 1988 : Heathlands ''in'' Australian Vegetation, R.H. Groves ed., ''Cambridge University Press'' {{en}}</ref>. Eĉ pli diversaj kvankam malpli disvastigitaj erikejaj komunumoj troviĝas en [[Suda Afriko]]. Vastaj erikejoj ankaŭ troviĝas en [[Kalifornio]], [[Nov-KaledonioNovkaledonio]], centra [[Ĉilio]] kaj laŭlonge de la [[marbordo]]j de la [[Mediteraneo]]. Krom tiuj vastaj erikejaj areoj, la vegetaĵara tipo ankaŭ situas en disaj lokalizoj tra ĉiuj [[ekozono]]j escepte de la [[Antarkta ekozono|Antarkta]].
 
==Karakterizaĵoj==
Erikejoj estas avantaĝitaj kie klimataj cirkonstancoj estas tipe varmaj kaj sekaj, speciale [[Somero|somere]], kaj kie [[grundo]]j estas acidaj, malfertilaj, ofte [[Sablo|sablecaj]] kaj facile dreniĝantaj; loke ili povas enteni malvastajn [[torfejo]]jn, kie la drenado estas malfacila.
 
En iom da regionoj, erikejaj vegetaĵaroj estas ekstreme specio-riĉaj, kaj erikejoj de [[Aŭstralio]] gastigas iujn 3 700 [[Endemio|endemiajn]] aŭ tipajn speciojn, krom multajn pli ĝeneralajn speciojn <ref>{{en}} Specht, R.L. 1988 : Heathlands ''in'' Australian Vegetation, R.H. Groves ed. ''Cambridge University Press'' {{en}}</ref>. La [[finboso]] en [[Sud-Afriko]] estas la dua plej specioriĉa vegetaĵaro, kun pli ol 7 000 specioj; nur la [[Tropikajtropikaj kaj subtropikaj humidaj foliarbaroj]] havas pli grandan [[biodiverseco]]n<ref>WWF Ecoregion profile. Montane fynbos and renosterveld (AT1203) http://www.worldwildlife.org/wildworld/profiles/terrestrial/at/at1203_full.html</ref>. Akre kontrastas la malabundaj malvastaj erikejoj en [[Eŭropo]], ĉar ili ampleksas nur limigitan flaŭron primare de [[kaluno]], [[eriko]] kaj [[ulekso]].
[[Dosiero:Fynbos.jpg|thumbeta|220px|left|Finboso, Sud-Afriko.]]
 
La [[birdo]][[faŭno]] de erikejoj kutime estas kosmopolitaj specioj de la regiono <ref>WWF Ecoregion profile. Montane fynbos and renosterveld (AT1203) http://www.worldwildlife.org/wildworld/profiles/terrestrial/at/at1203_full.html {{en}}</ref><ref>Specht, R.L. 1988 : Heathlands ''in'' Australian Vegetation, R.H. Groves ed., ''Cambridge University Press'' {{en}}</ref>. En la malriĉaj erikejoj de Eŭropo birdospecioj emas esti pli karakterizaj por la komunumo kaj inkluzivas [[Griza cirkuo|Grizan cirkuon]], kaj [[Arbopipio]]n. En Aŭstralio la erikeja birdofaŭno estas superregata de [[Nektaro|nektare]] nutriĵantaj birdoj kiaj [[melifagedoj]] kaj subfamilio ''Loriinae'' ( [[papagedoj]] ) kvankam multaj aliaj birdoj, ekde [[emuo]]j ĝis [[aglo]]j ankaŭ estas komunaj en la Aŭstraliaj erikejoj. Tiuj ĉi
ankaŭ gastigas la solan nektare nutriĵantan tersupraĵan [[Mamuloj|mamulon]] : [[mielo]]-oposumon ( ''Tarsipes rostratus'' ). La birdofaŭno de la sud-afrika finboso inkluzivas [[nektariniedoj]]n kaj la genron ''Carduelis''. ErikejojLa erikejoj ankaŭ estas bonega [[biotopo]] por [[insekto]]j, inkluzive de [[himenopteroj]] kaj [[lepidopteroj]], kun multe da specioj tute restriktitaj al ĝi.
 
==Antropogenaj erikejoj==
[[Dosiero:Lüneburger Heide 109.jpg|thumbeta|220px|La antropogena [[Luneburgo|Luneburga]] Erikejo]]
[[Antropogena pejzaĝo|Antropogenaj]] erikejoj estas kultura pejzaĝo kiun oni povas trovi tra la mondo en lokalizoj tiel diversaj kiel norda kaj okcidenta Eŭropo, [[Ameriko]], Aŭstralio, [[Nov-ZelandoNovzelando]], [[Madagaskaro]] kaj [[Nov-GvineoNovgvineo]]. Origine tiuj erikejoj estis kreitaj aŭ plivastigitaj dum jarcentoj de homa maldensigado de la naturaj [[arbaro]]j kaj [[maldensarbaroduonarbaro]]j, de tro[[paŝtado]] kaj bruligado. En iuj okazoj la maldensigado tiel grava estis ke partoj de la erikejoj estiĝis nuraj sablejoj kaj [[duno]]j, kun tre loka [[Dezerto|dezerta]] klimato. Tiel, eĉ en Eŭropo, lokaj [[temperaturo]]j de 50 [[Grado celsia|gradoj celsiaj]] okazas, sekiginte la sablejon rande de la erikejo kaj plialtigante la riskon por nekontrolitaj fajroj. Rilate al erikejoj en Anglujo, Rackham diris, "Erikejoj klare estas la produkto de homaj agadoj kaj bezonas aranĝadon kiel erikejo; se oni malzorgas ilin, ili estiĝas en maldensarbaronduonarbaron"
<ref> Rackham, Oliver 1997 : The History of the Countryside, ''Phoenix'', p.282</ref>.
Freŝdate la naturprotekta valoro de eĉ tiuj homfaritaj erikejoj estas estinta multe pli aprezita, kaj do plejmulte da erikejoj estas protektitaj. Tamen ili ankaŭ estas minacataj de arba enpenetrado kaŭze de la nekontinueco de [[Tradicio|tradiciaj]] mastrumadaj [[tekniko]]j kiaj paŝtado kaj [[fajra senveprigo]] kiuj modeligis la [[pejzaĝo]]jn. Iuj ankaŭ estas minacataj de urbanizado. Antropogenaj erikejoj estas artefarite konservataj per kombinado de paŝtado kaj perioda bruligado <ref>[http://www.bbc.co.uk/devon/news/022001/23/swailing.shtml http://www.bbc.co.uk/devon/news/022001/23/swailing.shtml] ''bbc.co.uk'' </ref>, aŭ (malofte) [[Falĉilo|falĉado]]; se ne tiamaniere konservite, ili rapide estas rekoloniigitaj de arbaro kaj maldensarbaro. La rekoloniigantaj arbospecioj dependos de kio estas disponebla kiel loka [[semo]][[resurso]], kaj do eblas ke ili ne reflektas la naturan vegetaĵaron kiu ĉeestis antaŭ la stariĝo de la erikejo.
 
==Vidu ankaŭ==
* [[Antropizado]]
Linio 24 ⟶ 25:
* [[Kalmthoŭta erikejo]]
* [[Makiso (vegetaĵejo)|Makiso]]
 
==Referencoj==
<references/>