Kiel registrite je 21:27, 15 mar. 2013 redakti Umbert' (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 4 973 redaktoj Nuligis vandalaĵon 4894270 de 87.197.0.161 (kontribuoj, diskutpaĝo) ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 21:09, 28 jul. 2013 redakti malfari DidCORN (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 14 422 redaktoj e Aldono de referenco kaj de DIAKo, forigo de "sen fontoj". Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: ~~{{Sen fontoj\|dato = novembro 2012}}~~ {{Jama ADLS}} [[Dosiero:Diode-photo.JPG\|eta\|250px\|Diversaj diodoj]] Linio 15 ⟶ 14: == Duonkonduktaĵaj diodoj == Kvankam vakutubaj diodoj ankoraŭ estas uzataj por kelkaj specialaj aplikoj, plej multaj modernaj diodoj baziĝas sur [[duonkonduktaĵoj]]. Duonkonduktaĵa diodo konsistas el n-[[dopita]] regiono apud p-dopita regiono, kiu kreas p/n-an junton<ref>{{Citaĵo el la reto \| url=http://www.element14.com/community/servlet/JiveServlet/downloadBody/22519-102-1-66691/84064+Physical+Explanation+-+General+Semiconductors.pdf \| titolo=Physical Explanation – General Semiconductors \| aŭtoro=Kyle Lancaster \| lingvo={{en}} \| dato=2012-05-25 \| format=PDF \| alirdato=2013-01-02 }}</ref>. (Vidu la artikolon pri duonkonduktaĵoj por eksplikado de tiuj ĉi terminoj, aparte sub la subtitolo '''p/n-a junto'''). La ''Shockley-a ekvacio pri ideala diodo'' (nomita omaĝe al [[William Bradford Shockley]]) povas alproksimi la I-V-ajn ecojn de p/n-a diodo: Linio 25 ⟶ 24: En kutima silicia diodo, la falo en potencialo trans konduktanta diodo estas proksimume 0,6 aŭ 0,7 voltoj. La valoro malsamas por aliaj specoj de diodoj – [[Schottky-a diodo]] povas havi tiel malalte kiel 0,2 V kaj lum-emisia diodo povas havi 1,4 V aŭ pli. Estas kelkaj specoj de duonkonduktaĵa junta diodo <ref>[http://espleono.uw.hu/elektro.html De la fizika fundamento tra la konsisteroj ĝis la funkcikapablaj cirkvitoj kaj elektrofaka terminaro] kompilita de Kristály Tibor {{eo}}</ref> (Vd ĉapitron ELEKTRO II). ~~Estas kelkaj specoj de duonkonduktaĵa junta diodo:~~ : * '''Normalaj (p/n) diodoj:''' kiuj funkcias kiel priskribite supre. * [[Zenera diodo]] kies konduktivecon oni povas renversi. Tiu ĉi efiko, nomita '''Zenera Rompiĝo ''', okazas ĉe precize difinita tensio, lasante la diodon esti uzata kiel preciza tensia referenco. Kelkaj aparatoj sub la nomo alt-tensiaj Zeneraj diodoj estas fakte lavangaj diodoj. (Vidu sube). * [[lavanga diodo\|Lavangaj diodoj]]: diodoj kiuj povas kondukti en la inversa direkto kiam la inversa tensio superas la rompiĝan tension. Tiuj ĉi estas elektre tre similaj al Zeneraj diodoj, kaj ofte estas erare nomataj Zeneraj diodoj, sed rompiĝo estas pro malsama mekanismo, la [[Lavanga Efiko]].: ~~Tiu~~tiu ĉi okazas kiam la renversa elektra kampo trans la p/n-a junto kaŭzas ondon de joniĝado, similan al vera lavango, kiu kondukas al granda kurento. Lavangaj diodoj estas konstruitaj por rompiĝi ĉe bone difinita inversa tensio sen detruiĝo. * [[Lum-Elsenda Diodo\|Lum-emisiaj diodoj]] (LED): dum elektronoj transiras la junton, ili emisias [[fotono]]jn. Ĉe plej multaj diodoj tiuj ĉi resorbiĝas, kaj ne havas videblajn frekvencojn (kutime infraruĝajn). Tamen, kun la ĝustaj materialoj kaj geometrio, la lumo videbliĝas. * [[Fotodiodo]]j: ~~Tiuj~~tiuj ĉi havas larĝajn, travideblajn juntojn. Fotonoj povas puŝi elektronojn tra la junto, kaŭzante kurenton flui. Fotodiodoj povas esti uzataj kiel [[lumelektraj ĉeloj]]. * [[Schottky-aj diodoj]]: ~~Tiuj~~tiuj ĉi havas tre malaltajn tensiajn falojn, kutime de 0,15 V ĝis 0,45 V, kio ebligas utiligi ilin en pil-povaj malgrand-tensiaj cirkvitoj. * '''Klakaj ~~Diodoj~~diodoj''': tiuj ĉi povas havi tre rapidajn tensiajn transirojn. * '''Esaki- aŭ tunelaj diodoj''': ~~Tiuj~~tiuj ĉi diodoj havas regionon de operacio, kiu montras la negativan rezistancon kaŭzitan de kvantuma tunelado, permesante amplifadon de signaloj kaj tre simplajn dustabilajn cirkvitojn. * '''Gunnaj diodoj''': ~~Tiuj~~tiuj ĉi diodoj estas tre similaj al tunelaj diodoj pro tio, ke ili estas fabrikataj el [[Galiumo\|Ga]][[Arseno\|As]] aŭ [[Indio\|In]][[fosforo\|P]], kiuj prezentas la regionon de [[negativa diferenciala rezistanco]]. Kun ĝusta biasado, dupolusaj regionoj formiĝas kaj moviĝas tra la diodo, pro kio aperas alte frekvencaj [[mikroondaj osciloj]]. == Notado == Linio 59: == Aliaj diodoj == Estas ankaŭ aliaj specoj de diodoj, kiuj ĉiuj havas la bazan funkcion lasi elektran kurenton flui nur en unu direkto, sed kiuj estas produktataj per aliaj metodoj. . * '''punkt-kontakta diodo''': Ĝi funkcias same kiel junta diodo priskribita supre, sed ĝia strukturo estas pli simpla. Bloko de n-tipa duonkonduktaĵo kaj kondukta pinta konduktilo faritaj el grup-3-a metalo, kiu kontaktas la duonkonduktaĵon. Ili jam ne tre multe estas uzataj kaj eĉ antaŭe ne estis popularaj por analogaj aplikaĵoj pro alta bruo kaj nelineareco. * '''Tuba diodo''': Ĝi estas la plej simpla speco de [[vakutuba]] aparato. Elektronoj moviĝas en vakuo de hejtita metala surfaco kovrita per [[Bario\|baria]] oksido (barito). Post kiam ili estas for de la surfaco, ili povas esti altiritaj al pozitive ŝargita malvarma surfaco ([[anodo]]). Tamen, elektronoj ne facile forlasas malvarman nekovritan surfacon se la polareco renversiĝas kaj tiel iu ajn trafluo estas tre malgranda. Ili estis arkaikaj por la 21-a jarcento, sed tra la 20-a jarcento estis multe uzataj en analogaj signalaj aparatoj, elektraj maŝinoj, kaj (proksimume de 1950 ĝis 1960) por cifereca elektronika logiko. * '''gas-malŝarga diodo''': Aparato, kie estas du elektrodoj en ia speco de gaso. Unu elektrodo estas tre akre pinta. La alia havas glatan sed kurban surfacon. Kiam forta negativa potencialo estas aplikata al la akra elektrodo, la elektra kampo proksima al la akra pinto sufiĉas por kaŭzi elektran malŝargon en la gason kaj kurento fluas. Se la mala potencialo aplikiĝas, la elektre kampa forteco ĉirkaŭ la glata elektrodo ne sufiĉas ekigi malŝargon. (La malŝargo povas nur eki facile ĉe la negativa fino, ĉar elektronoj estas multe pli moviĝemaj ol pozitivaj jonoj.) Tiutipaj diodoj estas foje uzataj por alt-tensia alt-kurenta rektifado ĉe elektre fontaj aplikaĵoj. * '''SCR''' aŭ '''silicia regita rektifilo''': Diodo kiu ne konduktas ĝis ĝi "ekagiĝas" per aplikado de tre malgranda tensio, kutime inter 1 kaj 20 V, al sia "pordo" ([[klapo]]). Depost ekagiĝo, ĝi nur fermiĝas per ĉeso de la kurenta fluo tra si. SCR-oj estas utilaj por regado de A.K. (alterna kurento) ĉar ili ĉesas kondukti aŭtomate en la momento kiam la kurento falas ĝis nulo, je ĉiu duono de ciklo, kaj tiam povas esti ekagigita refoje. Ili estas fabrikataj kun etendo de grandoj kun pov-traktaj kapacitoj de kelkaj ŭatoj ĝis dekoj da ~~megaŭatoj~~[[megavato]]j. * '''~~Triako~~Diako''' ('''DIodo por Alterna Kurento'''): Estas du SCR-oj, kiuj estas kunigitaj fino al fino aŭ malantaŭo al malantaŭo, ~~dum~~kiu ~~iliaj~~kondukas ~~pordoj~~kiam ~~estas~~la absoluta valoro de la tensio ~~ankaŭ~~superas ~~konektitaj~~sojltension. Tio ĉi rezultigas du-direktan "diodan" elektran ŝaltilon, kie la kurento povas flui en ambaŭ direktoj tiam, kiam ĝi ekagiĝis (ŝaltis). Ne tre altpovaj ~~triakoj~~diakoj estas uzataj ~~ĉie, precipe en elektraj aparatoj~~. * '''Triako''' ('''TRIodo por Alterna Kurento'''): Estas du SCR-oj, kiuj estas kunigitaj fino al fino aŭ malantaŭo al malantaŭo, dum iliaj pordoj estas ankaŭ konektitaj. Tio ĉi rezultigas du-direktan "diodan" elektran ŝaltilon, kie la kurento povas flui en ambaŭ direktoj tiam, kiam ĝi ekagiĝis (ŝaltis). Ne tre altpovaj triakoj estas uzataj, sed precipe en elektraj aparatoj. * '''Varikapo''' aŭ '''variaktoro''': Tiuj diodoj estas uzataj kiel tensie regataj kondensiloj. * '''Lasera diodo''', same kiel lum-elsenda diodo, elsendas lumon per rekombinado de elektroj kaj breĉoj en la bara zono de la diodo. Diference al ordinaraj lumdiodoj la lum-elsendo estas stimulata de la lumo mem, tiel ke elsendiĝas kohera lumo. Por atingi tion lasera diodo havas tri zonojn dopitajn laŭ la skemo n–p–p<sup>+</sup>. Tiuj zonoj havas malsaman [[refrakto]]n, tiel ke la limoj inter la tri zonoj efikas kiel speguloj, kiuj kaptas la elsenditan lumon inter si. Tiel la [[fotono]]j de la lumo stimulas la elektronojn kaj breĉojn en la duonkonduktaĵo al elsendo de pliaj samfazaj, samfrekvencaj fotonoj, ekestas kohera radiado. Linio 73 ⟶ 74: == Vidu ankaŭ == {{projektoj\|commonscat=Diodes}} * [[Tiristoro]] * [[Transistoro]] == ~~Notoj~~Referencoj == {{referencoj}} {{havenda artikolo\|Diodo}} [[Kategorio:Elektroniko]] [[Kategorio:Elektrotekniko]]

Diodo: Malsamoj inter versioj