WikiTrans: Malsamoj inter versioj

Unuavice la ideo estas oferti aliron al la plej granda Vikipedio de ĉiuj - la angla, kun pli ol 4 milionoj da artikoloj - en Esperanto kaj la dana. Kvankam ambaŭ lingvoj estas inter la pli grandaj Vikipedioj, iliaj po ~ 170.000 artikoloj konsistigas nur modestan kolekton kompare al kio haveblas en la angla. Krome, la individuaj artikoloj estas ofte multe pli malgrandaj ol iliaj anglaj analogoj, malpli dense fontigitaj aŭ simple t.n. ĝermoj.

 

La tradukoj de WikiTrans tradukoj estas altkvalitaj [[maŝintradukado|maŝintradukoj]], uzantaj regul-bazitan sistemon, [[GramTrans]], kiu kombinas profundan [[lingvistiko|lingvistikan]] analizon ([[kuntekstlimiga gramatiko|Constraint Grammar]]) kun grandaj vortaroj kaj kuntekstdependaj tradukreguloj. Entute la sistemo uzas 6000 analizajn regulojn, dekojn da miloj da [[semantiko|semantikaj]] reguloj, kaj 100.000-vortajn vortarojn por analizo kaj traduko, aparte por ĉiu traktata lingvo.<ref name="MT-summit">{{Cite journal | last =Bick| first =E.| title = Dan2eng: Wide-Coverage Danish-English Machine Translation| journal =En: Bente Maegaard (ed.), Proceedings of Machine Translation Summit XI, Copenhagen, Denmark| volume =14| issue =| pages =37-43| month =| year =2007| doi =| PMID =}}</ref>

 

Kaj la daŭra evoluigo de la MT-sistemo kaj la fakto ke Vikipedio-artikoloj konstante estas aktualigataj, necesigas laborplanon kun regulaj ĝisdatigoj. Tiel novaj artikoloj tradukiĝas post apero, kaj malnovaj tradukoj refariĝas en intervaloj de kelkaj monatoj.

 

En la tradukita materialo de la WikiTrans-retejo (http://epo.wikitrans.net por Esperanto), eblas paralele serĉi kaj la esperantan kaj la anglan kapvortojn. Aldone, la [[Lucene]]-bazita serĉinterfaco kapablas trovi - kaj ordigi - plentekstajn trafojn, ilustrante ilin per teksteroj. Disambiguado de plurobla kapvorto estas kromefiko de tio, kaj ne necesas plusendo-paĝoj por sekundaraj aŭ sinonimaj esprimoj, kiujn plejparte facile trovas kaj religas jam la normala serĉilo.

 

Post la nasko de la maŝintraduka sistemo GramTrans en 2006/2007 kaj ĝia adapto al Vikipediaj taskoj en 2009, la unua fazo de la WikiTrans-projekto okupiĝis pri la Esperanto-tradukado de la 100.000 plej ofte uzataj anglalingvaj artikoloj, kaj la unua tradukorondo kompletiĝis la 15-an de marto 2010. La dua fazo, celanta vastigi la unuan tradukrondon al 3 milionoj da artikoloj, finiĝis en decembro 2010. En 2011 la ĝemela angla-dana sistemo estis adaptita al Wikipediaj tekstoj, sed la tasko - kredeble pli malfacila ol por Esperanto - ne ankoraŭ atingis sufiĉan nivelon por oficiala lanĉo de dana WikiTrans. En 2012 la fokuso denove estis sur la esperanta WikiTrans, kaj donaco de [[ESF]] (Esperanto Studies Foundation) permesis krei multkernan plurkomputilon, kun 32 kernoj, kiu 10-obligis la antaŭan tradukrapidecon, permesante regulajn aktualigojn kaj retradukojn. WikiTrans estis prezentitaj en pluraj sciencaj forumoj, inter alie la [[NoDaLiDa]] kaj [[KAEST]] konferencoj.<ref name="nodalida">{{Cite journal | last =Bick| first =E.| title = WikiTrans, The English Wikipedia in Esperanto. En: Proceedings of NODALIDA 2011 (Riga, Latvio)| journal =NEALT Proceedings Series| volume =14| issue =| pages =8.16| month =| year =2011| doi =| PMID =}}</ref>

 

Eblas revizii WikiTrans-artikolojn kaj transpreni ilin en la originalan esperantan Vikipedion. Depende de la grandeco de la artikolo, temas pri kelkminuta aŭ duonhora laboro. Simple iru al http://gramtrans.com/editor/, entajpu (aŭ enkopiu) la URL de la angla artikolo kiun vi volas traduki, elektu "English-to-Esperanto (VISL)", kaj premu "Fetch".

[[Dosiero:Wikitrans howto url.png|600px|centra]]

 

Tio gvidas vin al revizia interfaco, kie vi povas kontroli, kaj se necese korekti, la aŭtomatan tradukon. Ĉiu tekstero havas 3 statojn - nova, vidita kaj kontrolita. Post tralego de iu tekstparto, uzu la kontrolbutonojn sub ĝi por ŝanĝi la statojn. Ne necesas traklaki ĉion por povi eksporti la tradukon, do se iuj partoj tre bone tradukiĝis, aŭ se temas pri listoj aŭ referencoj, povas sufiĉi simple tralegi.

[[Dosiero:Wikitrans howto revizio.png|800px|centra]]

 

Kiam kontenta, rulu al la fino de la paĝo kaj elektu "Show in Wikimedia format" (Montru en Vikiformato). La rezulto estas la kutima sintakso de vikipedia redaktopaĝo, kaj eksporteblas rekte al Vikipedio.

[[Dosiero:Wikitrans howto postactions.png|300px|centra]]

 

Kopiu la enhavon de tiu paĝo per CTRL-a CTRL-c, kaj enmetu ĝin (CTRL-v) en kreopaĝon de la origina Vikipedio. Vi ankaŭ povas elŝuti la kontrolitan artikolon al via komputilo por plia prilaboro, ekzemple forigo de malinteresaĵoj aŭ aldono de ekstera materialo, el propra plumo aŭ tradukita el tria lingvo.

[[Dosiero:Wikitrans howto wikiformat.png|600px|centra]]

 

Se vi ne jam faris tion prepare, malfermi artikolkrean paĝon en la originala esperanta Vikipedio. Simple serĉu la planitan (ankoraŭ neekzistantan) esperantan titolon en la esperanta Vikipedio, kaj elektu "Krei la paĝon xxx en ĉi tiu vikio". Uzu la kontrolilojn sube de la kreopaĝo por antaŭrigardi kaj konservi vian artikolon.

[[Dosiero:Wikitrans howto kreu.png|600px|centra]]

 

 

La GramTrans Reviziilo mem rekonas ke temas pri Vikipedio-artikolo kaj muntas Vikisintakson el la reviziita traduko, uzante la <S1>...</S1>, <S2>...</S2> ktp. markojn kiujn vi vidas dum reviziado. Do nur movu, ne forigu ilin, krom se vi ankaŭ forigas la markitan enhavon. La Reviziilo ankaŭ klopodas trakti interartikolajn ligojn, ŝablonojn kaj referencojn, sed tio estas tre komplika afero, kaj povas misfunkcii, interalie kie ne ekzistas esperanta ŝablono ekvivalenta al la angla. Vi do prefere riparu aŭ forigu misfunkciantajn aŭ ne-ekzistantajn ŝablonojn kaj ligojn antaŭ ol aktivigi la tradukitan artikolon.

 

Principe eblas "originaligi" artikolon pri iu ajn temo, sed kun kelkaj temoj estas malpli da laboro, ĉar [[GramTrans]] jam havas pli bonan vortaron kaj gramatikon en tiu kampo, pro universitataj prioritatoj, komercaj taskoj aŭ fokuso dum evoluigo de WikiTrans. Plifaciliga faktoro ankaŭ estas se la artikolo pro sia temo estas lingvo- kaj kulturo-neŭtrala. Se enestas multa terminologio, plifacilas se ĝi uzas la internacian sciencan latin-grekan afikso-sistemon, kiu estas sufiĉe bone analizebla kaj esperantigebla ankaŭ por novaj (ekstervortaraj) vortoj. Laŭ tiuj kriterioj eblas rangigi ekzemple jenajn temojn, de plej facila al plej malfacila.

 

* Arto: Muziko, Literaturo ktp. (multaj, longaj kaj fantaziemaj titoloj, grupnomoj ktp)

 

 

WikiTrans disponigas ĉiujn anglajn artikolojn en preta traduko, sed povas foje ekzisti ligiloj al tre novaj paĝoj ankoraŭ ne kaptitaj de la tradukripeta intervalo. En tiu kazo WikiTrans kreas vivan tradukon post kelkaj sekundoj. En plej malbonŝanca kazo, dum tia foliumado kun pluraj dumkonektaj tradukpetoj, la maŝino ne plu liveras tradukojn, konsiderante ke temas pri senpaga servo, kiu tamen kostas servilajn rimedojn.

 

La esperanta Wikitrans.net estas fidela ne nur al la enhavo de la angla originalo, sed ankaŭ al ĝia enpagiĝo - alivorte, ĝi aspektas same. Tion eblas atingi sufiĉe fidele pere de html-traduko, kio anakaŭ estas la bazo de la komerca GramTrans-sistemo, kaj simile uzata por tradukado de formatigitaj dokumentoj ktp. Tuja dumkonekta traduko funkcias principe same, se oni tradukas ajnan alian retpaĝon, sed html-traduko '''ne''' eblas, se la celo estas krei tradukon por enoriginaligo al la "vera" Vikipedio, ĉar tiukaze necesas ekhavi la anglan wikisintakson (kiu estas tute alia afero ol html), traduki ĝin konservante ĉiujn metamarkojn, kaj fine generi esperantan wikisintakson. Tio povas krei etajn diferencojn en la traduko, kompare al html-traduko, precipe kiam la fina aspekto kreiĝas per ŝablono, kaj tute ne videblas kiel teksto por la traduksistemo. Speciala konvertoprogramo riparas kelkajn el la rezultiĝaj problemoj, sed nur se oni elektas la "VISL"-modon dum angla-esperanta tradukado de URL (kp. ekranbildon supre).

 

{| class="wikitable"

|-

! URL-o ĉe jam tradukitaj artikoloj

<Esperanta titolo>?<3litera kodo de la fontlingvo>=<Originala titolo></code>

|-

! URL-o ĉe dumkonekte tradukitaj paĝoj

<enkodigita URL-o de la originala paĝo></code>

|-

! URL-o al vikikodo de dumkonekte tradukitaj paĝoj

| <code>http://gramtrans.com/gt/url/mediawiki.php?pair=<lingvoparo>&lang=<projektokodo>&title=<alilingva titolo>

kie la enigendaj parametroj estas

* <code>pair:</code> La farenda traduko, kutime <code>eng2epo</code> (=angla al Esperanto)

|}

 

 

Simila al projekto WikiTrans estas projekto [[Wikilingue]] (Wikilingue.com Beta, 2010) kiu proponas kolekton da vikipediaj artikoloj aŭtomate tradukitaj de kelkaj iberiaj lingvoj kaj el la franca al la samaj kaj al Esperanto. '

 

 

[[Kategorio:Komputila lingvistiko]]

[[Kategorio:Traduko]]

[[Kategorio:Vikipedio]]