Strutoformaj birdoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 33:
 
==Specioj==
En [[Novzelando]] vivis almenaŭ 10 malsimilaj specoj de la familio de moaoj antaŭ la homa alveno ĉirkaŭ la 14a jarcento. Ĝis tiam, kiel [[kazuaro]]j kaj malkiel la aliaj strutoformaj birdoj, la [[moaoj]] vivis senprobleme en arbaro. Poste malaperis en kelkaj jarcentoj. Oni supozas, ke malgrandaj aroj da ili pretervivis ĝis nelonge kaŝitaj en apartaj regionoj.
 
=== Vivantaj formoj ===
En [[Madagaskaro]] vivis la plej granda konata birdo, ''Aepyornis'' aŭ [[elefanta birdo]], kiu estis ne tiom alta kiom la plej altaj inter la moaoj, sed ja la plej granda kaj peza inter ĉiuj birdoj (ĝis 450 kg!). Estis du specoj antaŭ la homa alveno ĉirkaŭ la 1a jarcento. La malgranda malaperis unue; la granda pretervivis ĝis ĉirkaŭ jaro 1600.
En [[Afriko]] vivas la nuna plej granda birdo, la [[struto]], kiu povas esti ĝis preskaŭ 3 metroj alta kaj 135156 kg peza. Ĝi povas kure superi ĉevalon.
 
En [[Aŭstralio]] vivas la [[emuo]], la dua laŭ grandeco, ĝis 2 metroj alta kaj 60 kg peza. Kiel strutoj, emuoj estas birdoj de la [[ebenaĵo]]j. Ankaŭ en Aŭstralio vivas tri specioj de [[kazuaro]] en densaj tropikaj arbaroj (eĉ ĝangaloj) de nordaj regionoj kaj insuloj. Ili estas malpli grandaj ol aliaj strutoformaj birdoj, sed pli fortikaj kaj danĝeraj kontraŭ homoj, se oni ĝenas ilin, ĉefa pro siaj akraj kalkanumoj, kiuj povas mortigi homon. En [[Novgvineo]], oni alportas al vilaĝoj kazuarajn ovojn kaj oni bredaj idojn por manĝi ilin kiel delikataĵon, spite (aŭ eble pro tio) la riskon. Ili atingas ĝis 1.7 m alte kaj pezas tiom multe kiom ĝis 59 kg.<ref name=Grzimelek/>
En [[Afriko]] vivas la nuna plej granda birdo, la [[struto]], kiu povas esti ĝis 3 metroj alta kaj 135 kg peza.
 
En [[Sudameriko]] vivas 2 specojspecioj de [[reaoreaoj]] aŭ ''nanduonanduoj'', en ebenaĵoj nomitaj [[pampo]]j. La [[Amerika reao|plej grandaj]] estas 1.5 m altaj kaj 20 ĝis 2540 kgmkg pezaj.<ref name=Grzimelek/>
En [[Aŭstralio]] vivas la [[emuo]], la dua laŭ grandeco, ĝis 2 metroj alta kaj 60 kg peza. Kiel strutoj, emuoj estas birdoj de la [[ebenaĵo]]j. Ankaŭ en Aŭstralio vivas tri specioj de [[kazuaro]] en tropikaj arbaroj (eĉ ĝangaloj) de nordaj regionoj kaj insuloj. Ili estas malpli grandaj ol aliaj strutoformaj birdoj, sed pli danĝeraj kontraŭ homoj, se oni ĝenas ilin.
 
En [[Novzelando]] vivas 65 specojspecioj de [[kivio]]j, la plej malgrandaj de la ordo sed kiuj naskiĝas de la plej grandaj ovoj kompare kun siaj korpoj (15 aŭ 20 %). Ili estas similgrandaj al kokoj, timidaj kaj [[noktulo]]j. Ili nestumas en profundaj [[nestotruo]]j kaj uzas tre disvolvigitan flarkapablon por trovi malgrandajn insektojn kaj larvojn engrunde. La plej malgranda specio de kivio estas la [[Ovena kivio]], nome 0.9 al 1.9 kg kaj 35 al 45 cm.<ref name=Grzimelek/>
 
===Holocenaj formortintaj formoj===
En [[Sudameriko]] vivas 2 specoj de [[reao]] aŭ ''nanduo'', en ebenaĵoj nomitaj [[pampo]]j. La plej grandaj estas 1.5 m altaj kaj 20 ĝis 25 kgm pezaj.
EnAnkaŭ en [[Novzelando]] vivis almenaŭ 10 malsimilaj specoj de la familio de moaoj antaŭ la homa alveno ĉirkaŭ la 14a jarcento. Ĝis tiam, kiel [[kazuaro]]j kaj malkiel la aliaj strutoformaj birdoj, la [[moaoj]] vivis senprobleme en arbaro. Poste malaperis en kelkaj jarcentoj. Oni supozas, ke malgrandaj aroj da ili pretervivis ĝis nelonge kaŝitaj en apartaj regionoj.
 
En [[Madagaskaro]] vivis la plej granda konata birdo, ''Aepyornis'' aŭ [[elefanta birdo]], kiu estis ne tiom alta kiom la plej altaj inter la moaoj, sed ja la plej granda kaj peza inter ĉiuj birdoj (ĝis 450 kg!). Estis du specoj antaŭ la homa alveno ĉirkaŭ la 1a jarcento. La malgranda malaperis unue; la granda pretervivis ĝis ĉirkaŭ jaro 1600.
 
==Bildaro==
<gallery>
Dosiero:Emoe.jpg|<!-- thumb|left|180px| -->